EVALUATION OF THE EUROPEAN UNION MEMBERSHIP OF THE GREEK CYPRIOT ADMINISTRATION OF SOUTHERN CYPRUS FROM THE PERSPECTIVE OF STATE OF NECESSITY

Yıl 2025, Cilt: 27 Sayı: 1, 727 - 767, 29.05.2025

Tayfur Yumuşak

https://doi.org/10.33717/deuhfd.1648586

Öz

The application of the GCASC to the EU as the Republic of Cyprus has brought with it many legal objections. Because the Republic of Cyprus, based on the Founding Treaties, was designed as a partnership republic with a certain level of participation of Turkish Cypriots and Greek Cypriots in state administration. This state, which was established in 1960, was shaken by the violent incidents centered on the Greek Cypriots that started in 1963. As a result of these incidents, Turkish Cypriots were excluded from their duties in state bodies and public administrations and were ignored. The Greek Cypriots wanted to govern the whole of Cyprus on their own and in this context, they put forward the idea of a state of necessity as a legal basis. This justification was accepted by the EU and the application of the GCASC to the Union was accepted. However, the conditions of a state of necessity were not met, therefore the GCASC does not have the authority to apply for EU membership on behalf of the Republic of Cyprus. Today, this issue has come to the agenda again because the EU wants to have a say in the maritime jurisdiction areas of the Eastern Mediterranean through the membership of GCASC. In this case, it should be explained to the international community once again that the EU membership process of the GCASC, which is based on the view of state of necessity, lacks a legal basis.

Anahtar Kelimeler

Greek Cypriot Administration of Southern Cyprus , The Process of Membership to the European Union , State of Necessity , Violation of the Founding Treaties , Legal Objections

ZARURET HALİ GÖRÜŞÜ BAKIMINDAN GÜNEY KIBRIS RUM YÖNETİMİ’NİN AVRUPA BİRLİĞİ ÜYELİĞİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Öz

Kıbrıs Cumhuriyeti sıfatıyla GKRY’nin AB’ye üyelik başvurusu yapması, beraberinde birçok hukuki itirazı da getirmiştir. Zira Kurucu Andlaşmalara dayanan Kıbrıs Cumhuriyeti, Kıbrıslı Türkler ile Rumların devlet yönetimine belirli oranda katılımı ile yürüyen bir ortaklık cumhuriyeti olarak tasarlanmış-tır. 1960 yılında kurulan bu devlet, 1963 yılında başlayan Rum merkezli şiddet olayları nedeniyle sarsıntıya uğramıştır. Bu olaylar neticesinde Kıbrıslı Türkler devlet organlarındaki ve kamu idarelerindeki görevlerinden dışlanmış, yok sayılmışlardır. Kıbrıslı Rumlar kendi başlarına Kıbrıs’ın tamamını yönetmek istemiş, bu kapsamda zaruret hali görüşünü hukuki dayanak olarak ileri sürmüşlerdir. Bu gerekçe AB tarafından kabul görmüş, GKRY’nin Birliğe üyelik başvurusu kabul edilmiştir. Ancak zaruret halinin şartları oluşmamıştır, dolayısıyla GKRY’nin Kıbrıs Cumhuriyeti adına AB’ye üyelik başvurusu yapma ehliyeti bulunmamaktadır. Bugün bu konu AB’nin, GKRY üyeliği üzerinden Doğu Akdeniz deniz yetki alanlarında söz sahibi olmak istemesinden ötürü tekrar gündeme gelmiştir. Şu halde, GKRY’nin zaruret hali görüşüne dayanan AB üyeliği sürecinin, hukuki dayanaktan yoksun olduğunun uluslararası kamuoyuna tekrardan açıklanması gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Güney Kıbrıs Rum Yönetimi , Avrupa Birliği’ne Üyelik Süreci , Zaruret Hali , Kurucu Andlaşmaların İhlali , Hukuki İtirazlar

Kaynakça

• Akbayrak, D.: Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nin Avrupa Birliğine Üyelik Süreci ve Türkiye Avrupa Birliği İlişkilerinde Kıbrıs Sorunu, Ufuk Üniversitesi SBE, Yüksek Lisans Tezi Ankara 2021.
• Arsava, F.: “Kıbrıs Sorununun Uluslararası Hukuk Açısından Değerlendirilmesi”, AÜSBFD, C. 51, S. 1, 1996, s. 43-51.
• Avery, G./Cameron, F.: The Enlargement of the European Union, Sheffield Academic Press, 1999.
• Bayram, M. H.: Avrupa Birliği Hukuku Dersleri, Seçkin, Ankara 2022.
• Begaj, Jonida: “AB’ye Katılımı Hazırlayan Ortaklık Anlaşmalarının Tarihi ve Siyasi Süreç Kapsamında Şekillenmesi ve AB Üyeliği Üzerindeki Etkisi”, Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, C. 15, S. 1, 2016, s. 29-72.
• Bozkurt, E./Demirel, H.: Birleşmiş Milletler ve Avrupa Birliği Kapsamında Kıbrıs Sorunu, Nobel, 2004.
• Crawford, J./Hafner, G./Pellet, A(a): “The Eligibility of the Republic of Cyprus for EU Membership”, bkz. UNGA: “Res 56/723 (20 December 2001)”, https://digitallibrary.un.org/record/455805?v=pdf, (Erişim Tarihi: 10.05.2025).
• Crawford, J./Hafner, G./Pellet, A: “Republic of Cyprus: Eligibility for EU Membership”, bkz. UNGA: “Res 52/481 (17 October 1997)”, https://digitallibrary.un.org/record/245019?v=pdf, (Erişim Tarihi: 10.05.2025).
• Ehrlich, T.: International Crises and the Role of Law; Cyprus, 1958-1967, Oxford University Press, Oxford 1974.
• Emilianides, Achilles C.: “Accession of the Republic of Cyprus to the EU, The Constitution And the Cypriot Doctrine of Necessity”, Cyprus Yearbook of International Relations, 2007, s. 65-82.
• Erkiner, H.: Hakan: Devletin Haksız Fiilden Kaynaklanan Uluslararası Sorumluluğu, Seçkin, Ankara 2023.
• Ertekün, M. N.: The Status of Two Peoples in Cyprus. The Turkish Republic Of Northern Cyprus, 1990.
• EU General Affairs Council: “Council conclusions on Enlargement (17 December 2024)“, https://data.consilium.europa.eu/doc/document/ST-16983-2024-INIT/en/pdf, (Erişim Tarihi: 10.05.2025).
• European Commission: “1998 Turkey Regular Report (27.11.1998)”, https://enlargement.ec.europa.eu/turkey-regular-report-1998_en, (Erişim Tarihi: 10.05.2025).
• European Commission: “1999 Turkey Regular Report (27.11.1999)”, https://enlargement.ec.europa.eu/turkey-regular-report-1999_en, (Erişim Tarihi: 10.05.2025).
• European Commission: “2004 Turkey Regular Report (27.11.2004)”, http://www.europa.eu.int/comm/enlargement/report_2004/, (Erişim Tarihi: 10.05.2025).
• European Commission: “2024 Turkey Regular Report (30 October 2024)”, https://enlargement.ec.europa.eu/turkiye-report-2024_en, (Erişim Tarihi: 10.05.2025).
• European Commission: “Res 93/5 (30 June 1993)”, https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/doc_93_5, (Erişim Tarihi: 10.05.2025).
• European Commission: “Türkiye Report 2018 (17 April 2018)”, https://enlargement.ec.europa.eu/turkiye-report-2018_en, (Erişim Tarihi: 10.05.2025).
• European Commission: “Türkiye Report 2020 (6 October 2020)”, https://enlargement.ec.europa.eu/system/files/2020-10/turkey_report_2020.pdf, (Erişim Tarihi: 10.05.2025).
• European Commission: “Türkiye Report 2022 (12 October 2022)”, https://enlargement.ec.europa.eu/turkiye-report-2022_en, (Erişim Tarihi: 10.05.2025).
• European Council: “Brussel Summit Presidency Conclusions (2 October 2020)”, https://www.consilium.europa.eu/media/45910/021020-euco-final-conclusions.pdf, (Erişim Tarihi: 10.05.2025).
• European Council: “Brussels Summit Presidency Conclusions (14-16 December 2006)”, https://www.consilium.europa.eu/uedocs/cms_data/docs/pressdata/en/ec/92202.pdf, (Erişim Tarihi: 10.05.2025).
• European Council: “Copenhagen Summit Presidency Conclusions (12-13 December 2002)”, https://www.consilium.europa.eu/media/20906/73842.pdf, (Erişim Tarihi: 10.05.2025).
• European Council: “Copenhagen Summit Presidency Conclusions (21-22 June 1993)”, https://www.consilium.europa.eu/media/21225/72921.pdf, (Erişim Tarihi: 10.05.2025).
• European Council: “Corfu Summit Presidency Conclusions (24-25 June 1994)”, https://www.europarl.europa.eu/summits/cor1_en.htm, (Erişim Tarihi: 10.05.2025).
• European Council: “Helsinki Summit Presidency Conclusions (10-11 December 1999)”, https://www.europarl.europa.eu/summits/hel1_en.htm, (Erişim Tarihi: 10.05.2025).
• European Council: “Luxemburg Summit Presidency Conclusions (12 December 1997)”, https://www.europarl.europa.eu/summits/lux1_en.htm, (Erişim Tarihi: 10.05.2025).
• European Council: “Special Meeting (1 February 2024)”, https://www.consilium.europa.eu/media/69874/20240201-special-euco-conclusions-en.pdf, (Erişim Tarihi: 10.05.2025).
• European Parliament: “Resolution on Cyprus’s application for membership of the European Union, (12 July 1995)”, https://www.statewatch.org/media/documents/e-library/1995-res-057.pdf, (Erişim Tarihi: 10.05.2025).
• Fırat, M.: 1990-2001 Yunanistan’la İlişkiler, içinde Türk Dış Politikası, Kurtuluş Savaşı’ndan Bugüne Olgular, Belgeler Yorumlar, Editör Baskın Oran, İletişim Yayınları, 2001.
• Günar, A.: “Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nin (Kıbrıs Cumhuriyeti’nin) Avrupa Birliği Üyeliğinin Kıbrıs Sorununa Etkisi”, Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, S. 37, 2020, s. 95-118.
• Gürel, Ş. S.: Değişmekte Olan Dünyada Türk-Yunan İlişkileri ve Kıbrıs Sorunu, İçinde Yeni Dünya Düzeni ve Türkiye. Editör Sabattin Şen, Bağlam Yayınları, 1992.
• Hacıbekiroğlu, Z.: Kıbrıs Sorunu ve Tarafların Tutumu, İstanbul Üniversitesi SBE, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 1995.
• Hatip, E.: Kıbrıs Sorununda Avrupa Birliği’nin Rolü (1990-2004), Atılım Üniversitesi SBE, Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2015.
• Hava, H. T.: “Doğu Akdeniz’deki Doğal Gaz Rezervlerinin Ekonomik ve Güvenlik Boyutuyla Türkiye Açısından Değerlendirmesi”, Güvenlik Stratejileri, C. 16, S. 35, 2020, s. 675-706.
• İlkova, N./Bolat, Ö.: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Tarihsel Gelişim, Sosyo - Ekonomik Durum, Avrupa Topluluğu İle İlişkiler, İktisadi Kalkınma Vakfı Yayınları, 1991.
• Judgment of the ICJ: Gabčíkovo-Nagymaros Project (Hungary/Slovakia), Judgment, I.C.J. Reports 1997, p. 7, https://www.icj-cij.org/sites/default/files/case-related/92/092-19930714-ORD-01-00-EN.pdf, (Erişim Tarihi: 10.05.2025).
• Kaya, F.: Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nin Avrupa Birliği’ne Üyeliği ve Kıbrıs Sorunu, Ufuk Üniversitesi SBE, Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2012.
• Kedikli, Umut/Deniz, Taşkın: “Enerji Kaynakları Mücadelesinde Doğu Akdeniz Havzası ve Deniz Yetki Alanları Uyuşmazlığı”, Alternatif Politika, C. 7, S. 3, 2015, s. 399-424.
• Keesing’s Contemporary Archives: 1963-1964 Vol 15, Keesing’s Publication Limited, London 1964.
• Kombos, Constatios: The Doctrine of Necessity in Constitutional Law, Sakkoulas Publications, Athens 2015.
• Kyriakou, Nikolas/Skoutaris, Nikos: Cyprus A Territorially Divided Member State, National Constitutions and EU Integration, Hurt Publishing, London 2022.
• Mat, T. Y./Köse, M. A./Armağan, M. İ.: “Türkiye ile Avrupa Birliği Arasında Doğu Akdeniz Meselesine İlişkin Güncel Siyasi Gelişmeler ve Meselenin Uluslararası Hukuk Boyutu”, İstanbul Hukuk Mecmuası, C. 79, S. 3, 2021, s. 1067-1101.
• Mendelson(a), M.: “Further Opinion of Professor M. H. Mendelson Q.C. On The Application Of The Rebuplic of Cyprus to Join The European Union”, bkz. UNGA: “Res 56/451 (9 October 2001)”, https://digitallibrary.un.org/record/450007?v=pdf, (Erişim Tarihi: 10.05.2025).
• Mendelson, M.: “Opinion of Professor M. H. Mendelson Q.C. On The Application Of The Rebuplic of Cyprus to Join The European Union”, bkz. UNGA: “Res 56/451 (9 October 2001)”, https://digitallibrary.un.org/record/450007?v=pdf. (Erişim Tarihi: 10.05.2025).
• Mor, H.: “Kıbrıs Sorununun Türkiye - AB İlişkilerine Endekslenmesi Süreci”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 12, S. 1-2, 2008, s. 983-1026.
• Necatigil, M. Z.: The Cyprus Question and Turkish Position in International Law, Oxford University Press, Oxford 1989.
• Özarslan, B. B.: Uluslararası Hukuk ve Avrupa Birliği Hukuku Açısından Kıbrıs Sorunu, Dokuz Eylül Üniversitesi SBE, Yüksek Lisans Tezi, İzmir 2006.
• Özersay(a), K.: “The Excuse of State Necessity And Its Implications on the Cyprus Conflict”, Perceptions, C. 9, S. 4, 2004, s. 31-70.
• Özersay(b), K.: Kıbrıs Konusu, İçinde Türk Dış Politikası, Kurtuluş Savaşı’ndan Bugüne Olgular, Belgeler Yorumlar, Editör Baskın Oran, İletişim Yayınları, 2013.
• Özersay, K.: Kıbrıs Sorunu: Hukuksal İnceleme, Ankara Üniversitesi Avrupa Topluluğu Araştırma ve Uygulama Merkezi Araştırma Dizisi, Ankara 2009.
• Özgen, Cenk: “Doğu Akdeniz’de Enerji Güvenliğine Yönelik Bir Girişim: Akdeniz Kalkanı Harekâtı”, Akademik Ortadoğu, C. 8, S. 1, 2013, s. 101-114.
• Papastylianos(a), Christos: “The Cypriot Doctrine of Necessity within the Context of Emergency Discourse: How a Unique Emergency Shaped a Peculiar Type of Emergency Law”, The Cyprus Review, C. 30, S. 1, 2018, s. 113-143.
• Papastylianos, Christos: “The Cypriot Doctrine of Necessity and the Amendment of the Cypriot Constitution: The Revision of the Unamendable Amendment Rules of the Cypriot Constitution Through a Juridical Coup D’ État”, ICL Journal, C. 17, S. 3, 2023, s. 313-336.
• Pazarcı, H.: Türk Dış Politikasının Başlıca Sorunları, Turhan Kitapevi, 2015.
• Ramming, S. “Cyprus’s Accession Negotiations to the European Union: Conditional Carrots, Good Faith, and Miscalculations”, International Negotiation A Journal of Theory and Practice, C. 13, S. 3, 2008, s. 365-386.
• Stavsky, M. M.: “The Doctrine of State Necessity in Pakistan”, CILJ, C. 16, S. 2, 1983, s. 341-358.
• Şafak, Erdi: “Doğu Akdeniz’de Enerji, Değişen Dengeler”, Yakın Doğu Enstitüsü, Rapor 2, 2019, 2019, s. 1-47.
• Talmon, S.: “The European Union – Turkey Controversy Over Cyprus Or A Tale Of Two Treaty Declaration”, Chinese Journal of International Law, C. 5, S. 3, 2006, s 579-595.
• Toluner(a), S.: ‘Kıbrıs’ın Avrupa Birliğine Üyelik Başvurusunun Hukuki Geçerliliği Üzerine”, MHVMÖHB, C. 22, S. 2, 2002, s. 857-888.
• Toluner, S.: Milletlerarası Hukuk Açısından Türkiye’nin Bazı Dış Politika Sorunları, Beta Basım Yayım, İstanbul 2004.
• Topçu, M. C.: “Doğu Akdeniz’in Enerji Jeopolitiği ve Deniz Yetki Uyuşmazlıkları Çerçevesinde Türkiye - GKRY Anlaşmazlıkları”, Uluslararası İlişkiler ve Politika Dergisi, C. 1, S. 1, 2021, s. 38-56.
• Topur, T.: Dünya ve Türkiye - AB - Kıbrıs Üçgeni, Yeni Türkiye Yayınları, 2002.
• Trimikliniotis, N./Demetriou, C.: Legal Framework In The Republic of Cyprus, Displacement in Cyprus Consequences of Civil and Military Strife Report, Peace Research Institute, Norway 2012.
• United Nations: Yearbook of International Law Commission 1980, United Nations Publication, New York 1981, https://legal.un.org/ilc/publications/yearbooks/english/ilc_1980_v2_p2.pdf, (Erişim Tarihi: 10.05.2025).
• Uzun, Elif: Milletlerarası Hukuka Aykırı Eylemlerinden Dolayı Devletin Sorumluluğu, Seçkin, Ankara 2021.
• Vatansever, M.: “Kıbrıs Sorununun Tarihi Gelişimi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 12, 2010, s. 1487-1530.
• Yaycı, Cihat: “Doğu Akdeniz’de Deniz Yetki Alanlarının Paylaşılması Sorunu ve Türkiye”, Bilgi Stratejileri, C. 4, S. 6, 2012, 1-70.
• Yumuşak, T.: “Doğu Akdeniz Deniz Yetki Alanlarının Sınırlandırılması Sorunu”, Terazi Hukuk Dergisi, C. 16, S. 174, 2021, s. 325-345.