Akran Eğitimi Yöntemi Kullanılarak Yürütülen Sosyal Projelerin Liderlik, Problem Çözme ve Atılganlık Becerilerinin Gelişimine Etkisi

Yıl 2014, Cilt: 7 Sayı: 1, 19 - 25, 01.02.2014

Handan Zincir Zeliha Kaya Erten Emine Ümit Seviğ Filiz Özkan

Öz

Giriş: Hemşirelerin sorunlarını etkin şekilde çözümlemeleri için lider ve atılgan davranış göstermeleri ve bunu mesleki eğitimleri sırasındakazanmış olmaları beklenmektedir. Amaç: Bu çalışma, akran eğitimi yöntemini destekleyen sosyal öğrenme kuramına dayandırılarakyürütülen sosyal projelerin, hemşirelik öğrencilerinde liderlik, problem çözme ve atılganlık becerilerinin gelişimi üzerine etkisiniincelemek amacıyla yapılmıştır. Yöntem: Çalışma İç Anadolu Bölgesi’nde bulunan bir üniversite’nin sağlık bilimleri fakültesi dördüncüsınıf hemşirelik öğrencileri ile karma araştırma yöntemi kullanılarak yapılmıştır. Veri toplama aracı olarak sosyo-demografik özellikleriiçeren anket formu, Liderlik Davranışı Belirleme Ölçeği (LDBÖ), Problem Çözme Envanteri (PÇE) ve Rathus Atılganlık Envanteri (RAE)kullanılmıştır. Okulun akademik kurul izni ve öğrencilerden yazılı onamı alınmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde, t-testi ve korelasyonanalizi kullanılmıştır. Kalitatif kısmı ses kayıtlarının deşifre edilmesi sonrası katılımcıların ifadelerinde değişiklik yapılmadan sunulmuştur.Bulgular: Akran eğitimi yöntemiyle yürütülen sosyal projelerin öğrencilerin atılganlık, liderlik ve problem çözme becerilerini geliştiğinibelirlemiştir (p<0,05). Öğrencilerin ifadeleri de bu durumu destekler niteliktedir. Atılganlık ile liderlik arasında pozitif (p<.010), liderlik veatılganlık ile problem çözme arasında negatif bir ilişki belirlenmiştir (p<.010). Cronbach alfa katsayıları Liderlik davranışı belirleme ölçeğiiçin. 82, problem çözme envanteri için .92, Rathus atılganlık envanteri için .76’dır. Sonuç: Hemşirelik eğitimi veren okullarda yaşayaraköğrenme ve akran eğitimi yöntemiyle yürütülen sosyal projelerle akran eğitiminin yaygınlaştırılması önerilmektedir.Anahtar Kelimeler: Atılganlık, Liderlik, Problem Çözme, Hemşirelik

Anahtar Kelimeler

Atılganlık, Liderlik, Problem Çözme, Hemşirelik

Effect of Social Projects on Developing Leadership, Problem Solving and Assertiveness Skills By Using Peer Education Method

Öz

Introduction: It is expected to be earned for nurses to demonstrate a leadership and assertive behavior in order to solve their problems effectively and that these behaviors be acquired to acquire these behaviors during their professional education. Aim: The present study was conducted to determine the effect of social projects -in which peer-education methods of social learning theory were used- on developing leadership, problem solving and assertiveness skills in nursing students. Methods: Study was performed mixed method with fourth grade nursing students of faculty of health sciences of a university in Middle Anatolia Region of Turkey. Six students who were deep-interviewed were chosen by simple randomization among all listed students. Data were collected by a questionnaire including questions about socio- demographic characteristics, Scale of Leadership Behavior, and Inventory for Problem Solving and Assertiveness Inventory for Rathus. Institutional permission and written consent from students were taken. Data were analyzed with t test and correlation analysis. The qualitative portion was presented after the audio recording decipher without the participants expressions modification. Results: There was a positive correlation between assertiveness and leadership (p<.010). Problem solving was negatively correlated with leadership and assertiveness (p<.010). The negative association was resulted from the efficiency in problem solving of low score taken from inventory for problem solving. Cronbach alfa coefficients of scale and inventory were .82 for Identification Form for Leadership Behavior, .92 for Inventory for Problem Solving and .76 for Assertiveness Inventory for Rathus. Conclusion: It was determined that peer-education through social projects given by students improved leadership behaviors, assertiveness and problem solving skills

Anahtar Kelimeler

Assertiveness, Leadership, Problem Solving, Nursing.

Kaynakça

• Bandura, A. (1994). Self-efficacy. In V.S. Ramachaudran (Ed.), Encyclopedia of human behavior (4rd ed.). New York: Academic Press.
• BM-Avrupa ve Orta Asya Bölgesi Genç İnsanların Sağlığının Geliştirilmesi ve Korunması Kuruluşlar Arası Grubu Akran Eğitimi Alt Komitesi (Y- PEER) (Ed.). (2004). Akran eğitimi eğitimci eğitimi rehberi. Ankara: Semih Ofset.
• Burnard, P. (1992). Assertiveness. Nursing Times, 88(22), 289-295.
• Çağlar, A., Yakut, Ö., & Karadağ, E. (2005). İlköğretim okulu algılanan kişilik özellikleri ve liderlik davranışları arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Ege Eğitim Dergisi, 6(1), 61-80. tarafından
• Demirbaş, M., & Yağbasan, R. (2005). Sosyal öğrenme teorisine öğrencilerin bilimsel tutumlarının kalıcılığına olan etkisinin incelenmesi. Eğitim Fakültesi Dergisi, XVIII (2), 363-382. etkinliklerinin
• Demirbaş, M., & Yağbasan, R. (2006). Fen bilgisi öğretiminde sosyal öğrenme teorisine dayalı öğretim etkinliklerinin, öğrencilerin akademik başarılarına Kastamonu Eğitim Dergisi, 14(1), 113-128.
• Durmaz, Ş., Kaçar, Z., Can, S., Koca, R., Yeşilova, D., & Tortumluoğlu, G. (2007). Çanakkale Sağlık Yüksekokulu öğrencilerinin problem çözme becerileri ve etkileyen bazı faktörler. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 10(4), 63-71.
• Ergün, T. (Ed.). (1981). Türk kamu yönetiminde önderlik davranışı. Ankara: Türkiye Amme ve İdare Enstitüsü yayınları.
• Girvin, J. (1996). Leadership and nursing: Part three traditional attitudes and socialization. Nursing Management, 3(3), 20-22.
• Güven, M., & Kürüm, D. (2006). Öğrenme stilleri ve eleştirel düşünme arasındaki ilişkiye genel bir bakış. Sosyal Bilimler Dergisi, 1, 75-89.
• Goren, N., & Wright, K. (2006). Peer education as a drug prevention Quarterly, 17, 3–20. Research
• Hedberg, B., & Larsson, U.S. (2004). Environmental elements affecting the decision-making process in nursing practice. Journal of Clinical Nursing, 13(3), 316-24.
• Kahriman, İ. (2005). Karadeniz Teknik Üniversitesi Trabzon Sağlık Yüksekokulu öğrencilerinin benlik saygıları ve atılganlık düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 9(1), 24-32.
• Kelleci, M., & Gölbaşı, Z. (2004). Bir üniversite hastanesinde çalışan hemşirelerin problem çözme becerilerinin incelenmesi. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 8(2), 1-8. açısından
• Kılınç T (1995) Durumsal liderlik anlayışında gelişmeler liderliğe ikameler yaklaşımı, İ.Ü. İşletme Fakültesi Dergisi, 24(1), 60-76.
• Kutlu, Y. (2009). Bir grup öğrenci hemşirede atılganlık eğitiminin Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, 2(3), 3-11. Üniversitesi
• Özyazıcıoğlu, N., Aydınoğlu, N., & Aytekin, G. (2009). Sağlık yüksekokulu öğrencilerinin empatik ve problem çözme becerilerinin incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 12(3), 46-53.
• Rathus, S.A. (1973). “30-Item schedule for assesing assertive behavior”. Behavior Therapy, 4, 398- 406.
• Roberts, D. (2008). A systematic review of peer teaching and learning in clinical education. Journal of Clinical Nursing, 17(6), 703-716.
• Savaşır, I., & Şahin, N. (Editörler) (1997). Bilişsel terapilerde davranışcı kullanılan ölçekler. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları. değerlendirme: Sık
• Synoground, G., & Adams, C. (1993). Problem-solving styles of school nurses. Journal of School Nursing, 9(3), 9-12.
• Taylor, C. (2000). Clinical problem-solving in nursing: Insights from the literature. Journal of Advanced Nursing, 31(4), 842-849.
• Terzioğlu, F., & Taşkın, L. (2008). Kadının toplumsal cinsiyet rolünün liderlik davranışlarına ve hemşirelik Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 12(2), 62-67. yansımaları. C.Ü.
• Temel, F., & Özvarış, Ş.B. (Editörler) (2007). Sağlığı geliştirme. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı.
• Timmins, F., & McCabe, C. (2005). Nurses’ and midwives’ assertive behaviour in the workplace, Journal of Advanced Nursing, 51(1), 38–45.
• Uyar, G., Kocaman G., Oktay S., Argoan G., & Aban S. (Editörler) (1996). Hemşirelik hizmetleri yönetimi el kitabı. İstanbul: Vehbi Koç Vakfı Yayınları.
• Vural, G. (1997). Hemşirelikte liderlik. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 1(1), 15-22.
• Voltan, N. (1980). Rathus Atılganlık Envanteri’nin geçerlik-güvenirlik çalışması. Psikoloji Dergisi, 10, 23-25.
• Yurttaş, A., & Yetkin A. (2003) Sağlık yüksekokulu öğrencilerinin empatik becerileri ile problem çözme becerilerinin karşılaştırılması. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 6(1), 1-13.