YUNUS EMRE DİVANI’NDA BİLMEK KAVRAMI ÜZERİNE

Year 2021, , 233 - 260, 31.12.2021

Esra Beyhan İlyas Yazar

https://doi.org/10.21054/deuifd.1051819

Abstract

Yunus Emre, XIII. asırdan günümüze kadar Türk kültür tarihinde barış, sevgi, hoşgörü ve kardeşlik gibi kavramlarla anıla gelmiş, vermiş olduğu evrensel mesajlar vasıtasıyla yalnızca yaşadığımız coğrafyada değil dünyanın pek çok yerinde tanınmış bir kişiliktir. Şiirlerinde kendini miskin, derviş, âşık, sûfî gibi sıfatlarla tanımlayan Yunus Emre’nin, “kendini bilmek” başta olmak üzere, manevi boyutta pek çok düşünce, bilgi, ilham ve irfandan haber veren bir rehber, bir eğitmen olduğu yadsınamaz bir gerçekliktir. Çalışmamızda didaktik yönünü ön planda tutarak manzumelerinde daha çok bir rehber ve öğretici durumunda olan Yunus Emre’nin şiirlerinde “bilmek” kavramı üzerinden okuyana öğütlediği, bildirdiği, işaret ettiği hususlar ile bunların gerek maddi gerekse manevi hayattaki karşılıkları incelenmiştir. Bunun için “bilmek” kavramıyla ilişkili kelime ve kelime grupları, söz kalıpları tespit edilerek bu yapılarla ilgili dil, üslup ve tema incelemeleri yapılmıştır. Bu amaçla çalışma evrenimizi oluşturan Yunus Emre’nin Divanı üzerinde doküman incelemesi yapılmış, verilerin tasnif edilmesi ve fişlenmesi vasıtasıyla elde edilen sonuçlar içerik analiziyle değerlendirilmiştir. Türk ve dünya kültür mirasının önemli şahsiyetlerinden Yunus Emre'nin miskin, abdal, âşık, mürşit ve rehber kimliğine bürünerek her devre hitap eden aşkın söylemleriyle “bilmek” kavramı ekseninde pek çok evrensel mesajı ve tasavvufi öğretiyi nasıl dillendirdiği kendi dizelerinden somut çıkarımlarla ortaya konulmuştur. 

Keywords

Yunus Emre, Divan, bilmek, tasavvufi öğreti ve mefhumlar

References

• Alpay Tekin, Gönül. Hayat Ağacı, İstanbul: Yeditepe Kitabevi, 2017.
• Aydın, İbrahim Hakkı. “Kenz-i Mahfî”, TDV İslam Ansiklopedisi içinde, Cilt 25, 258-259, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay., 2002.
• Cebecioğlu, Ethem. Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü. İstanbul: Anka Yay., 2005.
• Demirci, Mehmet. “Tasavvuf”, TDV İslam Ansiklopedisi içinde, Cilt 15, 178-179, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay., 1997.
• Devellioğlu, Ferit. Ansiklopedik Osmanlıca Türkçe Lugat, İstanbul: Aydın Yay., 1970.
• Eyüboğlu, Sabahattin. Yunus Emre’ye Selam. İstanbul; Çan yay.,1966.
• Özdemir, Mehmet . “Yunus Emre’de Kozmolojinin Estetik Sunumu”. Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature 6 / 3 (Ağustos 2020): 493-518 . https://doi.org/10.20322/littera.761586
• Sâfi Arpaguş. “Tasavvufta Mantıku’t-tayr, Mevlana’da Hz. Süleyman ve Kuşdili Tasavvuru”, M. Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 29, 2005: 121-135.
• Tatçı, Mustafa. Yunus Emre Divanı, İstanbul: H Yay. 2012.