Research Article
BibTex RIS Cite

ADJECTİVE COMBINATIONS IN THE QUR’AN: THE EXAMPLE OF IBRAHIM (ABRAHAM) SURAH

Year 2025, Issue: 61, 128 - 147, 30.06.2025
https://doi.org/10.21054/deuifd.1635901

Abstract

In this article, the mawsûf phrases in Surah Ibrāhīm of the Holy Qur’ān are analyzed. The adjective-adjective relationship, which is one of the basic structures of Arabic language, is considered as an important research area in terms of both grammatical rules and rhetoric. The adjective phrases in the Sūrah have been classified in three main groups as mufr, sentence and shibh-i sentence and their i‘rāb (merfū, mansūb, majrūr) in the science of grammar are analyzed in detail.
In addition to the Qur’an, the study utilizes the works of classical linguists such as al-Sībawayhī, Ibn Hishām, Zamakhshari, and al-Farā and modern academic sources. All the adjective constructions in the surah have been meticulously analyzed and the depth of meaning and aesthetic value that these constructions add to the language of the Qur’an have been revealed. As a result of the analysis, it has been determined that adjectives are not only grammatical elements, but also play an important role in conveying Qur’anic messages.
In the article, the subtleties of the Arabic language, the relationship between grammar and meaning of adjective phrases and their effects on the literary style of the Qur’an are discussed in detail. The findings reveal that adjectives are not only a grammatical element that harmonizes with mawsūf, but also among the important elements that shape the Qur’an’s rhetorical power and integrity of meaning.

References

  • Abbas, Hasan. en-Nahvü’l-vâfî. 4 Cilt. Kahire: Dâru’l-Meârif, 15. Basım, 1397.
  • Abdulvahid, Behcet. İ’râbu’l-mufassal fî kitâbi’l-mürettel. 12 Cilt. Amman: y.y., 1417.
  • Abkarî, Abdullah b. Hüseyin b. Ebu’l-Bekâ. et-Tibyân fî i’râbi’l-Kur’ân. thk. Ali Muhammed el-Becâvî. 2 Cilt. İsa el-Bâbî el-Halebî, 1976.
  • Ahfeş el-Evsat, Ebu’l-Hasan el-Müşâci’î bi’l-Velâ. Meâni’l-Kur’ân. thk. Huda Mahmud. 6 Cilt. Kahire: Mektebetü’l-Hancî, 1990.
  • Ahmed b. Muhammed b. İbrahim Ebû İshâk, es-Sa’lebî. el-Keşf ve’l-beyân an tefsîri’l-Kur’ân. thk. Ebû Muhammed b. Âşûr. 10 Cilt. Beyrut: Dâru ihyâi’t-Türâs, 2002.
  • Ahmed Mustafa Muhyiddin, ed-Derviş. İ’râbü’l-Kur’an ve beyânühü. 10 Cilt. Suriye: Daru’l-İrşâd, 4. Basım, 1415.
  • Cemaleddin Ebû Muhammed, İbn Hişâm. Kavaidü’l-İ’râb ve Nüzhetü’t-Tullâb. thk. Şibrâvi b. Ebî Muatî el- Mısrî. Daru’r-Riyâde, 2021.
  • Cemalüddin Ebû Abdullah Muhammed, İbn Mâlik. Şerhu’l-Kâfiyeti’ş-şâfiye. thk. Abdulmünim Ahmed Herevî. 5 Cilt. Mekke: Camiatü’l-Ümmü’l-Kura, 1982.
  • Du’âs, Ahmed Abîd - İsmail Mahmud, el-Kâsım. İ’râbu’l-Kur’ani’l-kerîm. Dımaşk: Dâru’l-Münîr, Dâru’l- Fârâbî, ts.
  • Ebû Hayyân, Muhammed b Yûsuf b. Ali Endelûsî. el-Bahru’l-muhît fi’t-tefsîr. thk. Sıdkı Muhammed Cemil. 8 Cilt. Beyrut: Daru’l-Fikr, 1460.
  • Enbârî, Muhammed b. el-Kâsım b. Muhammed b. Beşşar Ebû Bekir. ez-Zâhir fî me’âni kelimâti’n-nâs. thk. Hâtem Sâlih ed-Dâmin. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1996.
  • Ferrâ, Yahya b. Ziyad. Meâni’l-Kur’an. thk. Ahmet Yûsuf en-Necâtî, Muhammed Ali En-Neccâr, Abdulfettah İsmail eş-Şelbî. Daru’l-Mısrıyye: Mısır, ts.
  • Gâlâyînî, Mustafâ. Câmiʿu’d-dürûsi’l-ʿArabiyye. Beyrut: Mektebetü’l-ʿAsriyye, 1993.
  • Herevî, Ebu Ubeyd Ahmed b. Muhammed. el-Garîbîyyîne fi’l-Kitâbi ve’l-hadîs. thk. Ahmed Ferid el-Mezîdî. 6 Cilt. Suud: Mektebetü Nizâr Mustafa el-Bâz, 1999.
  • Hıfzı, Hasan b. Muhammed. Şerhu’l-Acrûmiyye, ts.
  • Işık, Cemal. “Arapça Sıfat Tamlamalarının Türkçe İle Karşılaştırılması”. EKEV Akademi Dergisi 64 (30 Ekim 2015), 41-58.
  • İbn Akîl, Bahaeddin. el-Müsaid alâ teshîli’l-fevâid. thk. Muhammed Kamil Berekât. 4 Cilt. Mekke: Camiatü’lÜmmü’l- Kura, 1405.
  • İbn Cinnî, Osman Ebu’l-Feth. Sırru sınâ’ati’l-i’râb. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l’ilmiyye, 2000.
  • İbn Hişâm, Abdullah b. Yûsuf b. Ahmed b. Abdullah Cemâluddin. Şerhu Katru’n-nedâ ve bellü’s-senâ. thk. Muhammed Muhyiddin Abdulhamid. Kahire: y.y., 11. Basım, 1383.
  • İbn Hişâm, Abdullah b. Yusuf el-Ensârî. Hâşiyetâni li İbni Hişâm alâ elfiyeti İbn Mâlik. thk. Cabir b. Abdullah. Medine: Camiatü’l-Lugati’l-Arabiyye, 1440.
  • İbn Hişâm, Abdullah b. Yusuf el-Ensarî. Muğni’l-lebîb an kütübi’l-eârîb. thk. Abdullatif Muhammed el-Hatib. Kuveyt: et-Turasü’l-ʿArabî, 2000.
  • İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim ed-Dînûrî. Te’vîlü müşkili’l-Kur’an. thk. İbrahim Şemseddin. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l’ilmiyye, ts.
  • İbn Malik, Muhammed b. Abdullah. Şerhü teshîli’l-fevâid. thk. Abdurrahman Seyyid - Muhammed Bedevî el- Mahtûn. 4 Cilt. el-Cîze: Hicrün littiba’a, 1990.
  • İbn Manzûr, Ebû’l-Fadl Muhammed b. Mukerrem b. Alî Cemâluddîn er-Ruveyfi. Lisânü’l-ʿArab. 15 Cilt. Beyrut: Dâru Sadr, 1993.
  • İbn Serrâc, Ebû Bekir Muhammed b es-Sırrî b. Sehl en-Nahvî. el-Usûl fi’n-nahv. thk. Abdulhüseyin el-Fetlî. 3 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, t.y.
  • İbn Yaiş, Ali. Şerhu’l-mufassal li’z-Zemahşerî. ed. Emil Bedi Yakub 1-6. Beyrut: y.y., 2001.
  • İlgen, Burak. Arap Dilinde Cümle Sıfatlar ve Kur’ân-ı Kerîm’deki Kullanımları. Sinop: Sinop Üniversitesi, Yüksek Lisans, 2023.
  • Karaman, Hayrettin vd. Kur’an yolu tefsiri. 5 Cilt. Ankara: Dib Yayınları, 2017.
  • Kazvînî, Ahmed b. Fâris b. Zekeriyyâ Ebu’l-Hüseyn. es-Sâhibî fî fıkhı’l-luğati’l-Arabiyyeti ve mesâilüha ve süneni’l-Arabi ve kelâmihâ. thk. Ali Beyzûn. Beyrut: y.y., 1997.
  • Komisyon. 2 Cilt. Kahire: Mu’cemu’l-Luğati’l-Arabiyye, 1976.
  • Komisyon, Abdullah ’Ulvân. İ’râbü’l-Kur’âni’l-Kerîm. thk. Abduh Abduh, er-Râcihî. 4 Cilt. Tanta: Dâru’s- Sahâbe, 2006.
  • Muhammed Hasan, Cebel. el-Mu’cem el-iştikâkî el-müessal. 4 Cilt. Kahire: Mektebetü’l-âdâb, 2010.
  • Muhammed Mütevellî, eş-Şa’râvî. el-Havâtır (Tefsîru’ş-Şa’râvî). 20 Cilt. Metâbiu ahbârul-yevm: y.y., t.y. Râcihî, Abduh. et-Tatbîku’n-nahvî. Riyad: Mektebetü’l-Meârif, 1999.
  • Sa’leb, Ebu’l-Abbas Ahmed b. Yahya. Meâni’l-Kur’ân ve i’râbühü. thk. Hasan Zahir el-Lehebî. Lübnan: Daru’l-Kütübi’l’ilmiyye, 1971.
  • Sîbeveyhi, Amr b. Osman. el-Kitâb. thk. Abdusselam Muhammed. 4 Cilt. Kahire: y.y., 1988.
  • Suhârî, Ebu’l-Münzir Seleme b. Müslim Avtebi. Kitabü’l-İbane fi’l-lugati’l-Arabiyye. thk. ve diğerleri Abdulkerim Halife. 4 Cilt. Maskat: Vizaretü’t-Türasi’l-Kavmi ve’s-Sekafe, 1999.
  • Süheylî, Ebu’l-Kâsım Abdurrahman b. Abdullah es-. Netîcü’l-fikr fi’n-nahvi. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l’ilmiyye, 1992.
  • Taberî, Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkî. Câmiu’l-beyân. thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkî. 26 Cilt. Kahire: Daru Hicr, 2001.
  • Tebrîzî, Ebû Zekeriya Yahya b. Ali el-Hatîb et-. el-Mulahhas fî i’râbi’l-Kur’an. thk. Yahya Murad. Mısır: Kütübün Arabiyyetün, t.y.
  • Turabi, Mehmet Hadin. “En‘âm Sûresinde Sıfat ve İşlev Açısından Anlamı”. Genç Mütefekkirler Dergisi 3/1 (04 Haziran 2022), 94-141.
  • Zeccâc, Ebû İshâk İbn Sehl İbrahim b. Sirrî. Me’âni’l-Kur’ân ve i’râbuhu. 5 Cilt. Beyrut: Alemü’l-Kütüb, 1988.
  • Zeccâcî, Ebu’l-Kâsım Abdurrahman b. Abdullah. el-Îzâh fi-ileli’n-nahv. thk. Mazin el-Mübarek. Beyrut: Dâru’n-Nefâis, 1986.
  • Zemahşerî, Cârullah Mahmûd b. Ömer. Tefsîru’l-keşşâf ʿan hakâîkı ğavâmidi’t-tenzîl. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l- Kitâbi’l-ʿArabî, 1407.
  • Güncel Türkçe Sözlük. “sıfat”. Erişim 23 Nisan 2024. https://sozluk.gov.tr/?kelime=sıfat

Kur’ân-ı Kerîm’de Sıfat Terkipleri: İbrahim Sûresi Örneği

Year 2025, Issue: 61, 128 - 147, 30.06.2025
https://doi.org/10.21054/deuifd.1635901

Abstract

Bu makalede, Kur’ân-ı Kerîm’in İbrâhîm sûresi’ndeki sıfat terkipleri incelenmiştir. Arap dilinin temel yapılarından biri olan sıfat-mevsûf ilişkisi hem gramer kuralları hem de belâgati açısından önemli bir araştırma alanı olarak ele alınmıştır. Sûredeki sıfat terkipleri müfred, cümle ve şibh-i cümle olmak üzere üç ana grupta sınıflandırılmış ve nahiv ilmindeki i‘râbı (merfû, mansûb, mecrûr) detaylı bir şekilde analiz edilmiştir.
Çalışmada, Kur’ân-ı Kerîm’in yanı sıra Sîbeveyhî, İbn Hişâm, Zemahşerî ve Ferrâ gibi klasik dilcilerin eserleri ile modern akademik kaynaklardan yararlanılmıştır. Sûrede yer alan tüm sıfat terkipleri titizlikle incelenmiş ve bu yapıların Kur’ân’ın diline kattığı anlam derinliği ile estetik değer ortaya konulmuştur. Yapılan analizler sonucunda, sıfatların yalnızca gramatik unsurlar olmadığı, aynı zamanda Kur’ânî mesajların iletilmesinde önemli bir rol üstlendiği tespit edilmiştir.
Makalede, Arap dilinin incelikleri, sıfat terkiplerinin dilbilgisi ile anlam arasındaki ilişkisi ve Kur’ân’ın edebî üslubu üzerindeki etkileri detaylı bir şekilde ele alınmıştır. Elde edilen bulgular, sıfatların yalnızca mevsûfla uyum sağlayan bir dilbilgisi unsuru olmadığını, aynı zamanda Kur’ân’ın hitabet gücünü ve anlam bütünlüğünü şekillendiren önemli unsurlar arasında yer aldığını ortaya koymaktadır.

References

  • Abbas, Hasan. en-Nahvü’l-vâfî. 4 Cilt. Kahire: Dâru’l-Meârif, 15. Basım, 1397.
  • Abdulvahid, Behcet. İ’râbu’l-mufassal fî kitâbi’l-mürettel. 12 Cilt. Amman: y.y., 1417.
  • Abkarî, Abdullah b. Hüseyin b. Ebu’l-Bekâ. et-Tibyân fî i’râbi’l-Kur’ân. thk. Ali Muhammed el-Becâvî. 2 Cilt. İsa el-Bâbî el-Halebî, 1976.
  • Ahfeş el-Evsat, Ebu’l-Hasan el-Müşâci’î bi’l-Velâ. Meâni’l-Kur’ân. thk. Huda Mahmud. 6 Cilt. Kahire: Mektebetü’l-Hancî, 1990.
  • Ahmed b. Muhammed b. İbrahim Ebû İshâk, es-Sa’lebî. el-Keşf ve’l-beyân an tefsîri’l-Kur’ân. thk. Ebû Muhammed b. Âşûr. 10 Cilt. Beyrut: Dâru ihyâi’t-Türâs, 2002.
  • Ahmed Mustafa Muhyiddin, ed-Derviş. İ’râbü’l-Kur’an ve beyânühü. 10 Cilt. Suriye: Daru’l-İrşâd, 4. Basım, 1415.
  • Cemaleddin Ebû Muhammed, İbn Hişâm. Kavaidü’l-İ’râb ve Nüzhetü’t-Tullâb. thk. Şibrâvi b. Ebî Muatî el- Mısrî. Daru’r-Riyâde, 2021.
  • Cemalüddin Ebû Abdullah Muhammed, İbn Mâlik. Şerhu’l-Kâfiyeti’ş-şâfiye. thk. Abdulmünim Ahmed Herevî. 5 Cilt. Mekke: Camiatü’l-Ümmü’l-Kura, 1982.
  • Du’âs, Ahmed Abîd - İsmail Mahmud, el-Kâsım. İ’râbu’l-Kur’ani’l-kerîm. Dımaşk: Dâru’l-Münîr, Dâru’l- Fârâbî, ts.
  • Ebû Hayyân, Muhammed b Yûsuf b. Ali Endelûsî. el-Bahru’l-muhît fi’t-tefsîr. thk. Sıdkı Muhammed Cemil. 8 Cilt. Beyrut: Daru’l-Fikr, 1460.
  • Enbârî, Muhammed b. el-Kâsım b. Muhammed b. Beşşar Ebû Bekir. ez-Zâhir fî me’âni kelimâti’n-nâs. thk. Hâtem Sâlih ed-Dâmin. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1996.
  • Ferrâ, Yahya b. Ziyad. Meâni’l-Kur’an. thk. Ahmet Yûsuf en-Necâtî, Muhammed Ali En-Neccâr, Abdulfettah İsmail eş-Şelbî. Daru’l-Mısrıyye: Mısır, ts.
  • Gâlâyînî, Mustafâ. Câmiʿu’d-dürûsi’l-ʿArabiyye. Beyrut: Mektebetü’l-ʿAsriyye, 1993.
  • Herevî, Ebu Ubeyd Ahmed b. Muhammed. el-Garîbîyyîne fi’l-Kitâbi ve’l-hadîs. thk. Ahmed Ferid el-Mezîdî. 6 Cilt. Suud: Mektebetü Nizâr Mustafa el-Bâz, 1999.
  • Hıfzı, Hasan b. Muhammed. Şerhu’l-Acrûmiyye, ts.
  • Işık, Cemal. “Arapça Sıfat Tamlamalarının Türkçe İle Karşılaştırılması”. EKEV Akademi Dergisi 64 (30 Ekim 2015), 41-58.
  • İbn Akîl, Bahaeddin. el-Müsaid alâ teshîli’l-fevâid. thk. Muhammed Kamil Berekât. 4 Cilt. Mekke: Camiatü’lÜmmü’l- Kura, 1405.
  • İbn Cinnî, Osman Ebu’l-Feth. Sırru sınâ’ati’l-i’râb. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l’ilmiyye, 2000.
  • İbn Hişâm, Abdullah b. Yûsuf b. Ahmed b. Abdullah Cemâluddin. Şerhu Katru’n-nedâ ve bellü’s-senâ. thk. Muhammed Muhyiddin Abdulhamid. Kahire: y.y., 11. Basım, 1383.
  • İbn Hişâm, Abdullah b. Yusuf el-Ensârî. Hâşiyetâni li İbni Hişâm alâ elfiyeti İbn Mâlik. thk. Cabir b. Abdullah. Medine: Camiatü’l-Lugati’l-Arabiyye, 1440.
  • İbn Hişâm, Abdullah b. Yusuf el-Ensarî. Muğni’l-lebîb an kütübi’l-eârîb. thk. Abdullatif Muhammed el-Hatib. Kuveyt: et-Turasü’l-ʿArabî, 2000.
  • İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim ed-Dînûrî. Te’vîlü müşkili’l-Kur’an. thk. İbrahim Şemseddin. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l’ilmiyye, ts.
  • İbn Malik, Muhammed b. Abdullah. Şerhü teshîli’l-fevâid. thk. Abdurrahman Seyyid - Muhammed Bedevî el- Mahtûn. 4 Cilt. el-Cîze: Hicrün littiba’a, 1990.
  • İbn Manzûr, Ebû’l-Fadl Muhammed b. Mukerrem b. Alî Cemâluddîn er-Ruveyfi. Lisânü’l-ʿArab. 15 Cilt. Beyrut: Dâru Sadr, 1993.
  • İbn Serrâc, Ebû Bekir Muhammed b es-Sırrî b. Sehl en-Nahvî. el-Usûl fi’n-nahv. thk. Abdulhüseyin el-Fetlî. 3 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, t.y.
  • İbn Yaiş, Ali. Şerhu’l-mufassal li’z-Zemahşerî. ed. Emil Bedi Yakub 1-6. Beyrut: y.y., 2001.
  • İlgen, Burak. Arap Dilinde Cümle Sıfatlar ve Kur’ân-ı Kerîm’deki Kullanımları. Sinop: Sinop Üniversitesi, Yüksek Lisans, 2023.
  • Karaman, Hayrettin vd. Kur’an yolu tefsiri. 5 Cilt. Ankara: Dib Yayınları, 2017.
  • Kazvînî, Ahmed b. Fâris b. Zekeriyyâ Ebu’l-Hüseyn. es-Sâhibî fî fıkhı’l-luğati’l-Arabiyyeti ve mesâilüha ve süneni’l-Arabi ve kelâmihâ. thk. Ali Beyzûn. Beyrut: y.y., 1997.
  • Komisyon. 2 Cilt. Kahire: Mu’cemu’l-Luğati’l-Arabiyye, 1976.
  • Komisyon, Abdullah ’Ulvân. İ’râbü’l-Kur’âni’l-Kerîm. thk. Abduh Abduh, er-Râcihî. 4 Cilt. Tanta: Dâru’s- Sahâbe, 2006.
  • Muhammed Hasan, Cebel. el-Mu’cem el-iştikâkî el-müessal. 4 Cilt. Kahire: Mektebetü’l-âdâb, 2010.
  • Muhammed Mütevellî, eş-Şa’râvî. el-Havâtır (Tefsîru’ş-Şa’râvî). 20 Cilt. Metâbiu ahbârul-yevm: y.y., t.y. Râcihî, Abduh. et-Tatbîku’n-nahvî. Riyad: Mektebetü’l-Meârif, 1999.
  • Sa’leb, Ebu’l-Abbas Ahmed b. Yahya. Meâni’l-Kur’ân ve i’râbühü. thk. Hasan Zahir el-Lehebî. Lübnan: Daru’l-Kütübi’l’ilmiyye, 1971.
  • Sîbeveyhi, Amr b. Osman. el-Kitâb. thk. Abdusselam Muhammed. 4 Cilt. Kahire: y.y., 1988.
  • Suhârî, Ebu’l-Münzir Seleme b. Müslim Avtebi. Kitabü’l-İbane fi’l-lugati’l-Arabiyye. thk. ve diğerleri Abdulkerim Halife. 4 Cilt. Maskat: Vizaretü’t-Türasi’l-Kavmi ve’s-Sekafe, 1999.
  • Süheylî, Ebu’l-Kâsım Abdurrahman b. Abdullah es-. Netîcü’l-fikr fi’n-nahvi. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l’ilmiyye, 1992.
  • Taberî, Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkî. Câmiu’l-beyân. thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkî. 26 Cilt. Kahire: Daru Hicr, 2001.
  • Tebrîzî, Ebû Zekeriya Yahya b. Ali el-Hatîb et-. el-Mulahhas fî i’râbi’l-Kur’an. thk. Yahya Murad. Mısır: Kütübün Arabiyyetün, t.y.
  • Turabi, Mehmet Hadin. “En‘âm Sûresinde Sıfat ve İşlev Açısından Anlamı”. Genç Mütefekkirler Dergisi 3/1 (04 Haziran 2022), 94-141.
  • Zeccâc, Ebû İshâk İbn Sehl İbrahim b. Sirrî. Me’âni’l-Kur’ân ve i’râbuhu. 5 Cilt. Beyrut: Alemü’l-Kütüb, 1988.
  • Zeccâcî, Ebu’l-Kâsım Abdurrahman b. Abdullah. el-Îzâh fi-ileli’n-nahv. thk. Mazin el-Mübarek. Beyrut: Dâru’n-Nefâis, 1986.
  • Zemahşerî, Cârullah Mahmûd b. Ömer. Tefsîru’l-keşşâf ʿan hakâîkı ğavâmidi’t-tenzîl. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l- Kitâbi’l-ʿArabî, 1407.
  • Güncel Türkçe Sözlük. “sıfat”. Erişim 23 Nisan 2024. https://sozluk.gov.tr/?kelime=sıfat
There are 44 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects Arabic Language and Rhetoric, Tafsir
Journal Section Articles
Authors

Seyhan Özsoy 0000-0002-5078-905X

Publication Date June 30, 2025
Submission Date February 13, 2025
Acceptance Date May 19, 2025
Published in Issue Year 2025 Issue: 61

Cite

ISNAD Özsoy, Seyhan. “Kur’ân-ı Kerîm’de Sıfat Terkipleri: İbrahim Sûresi Örneği”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 61 (June 2025), 128-147. https://doi.org/10.21054/deuifd.1635901.