YUGOSLAVYA’NIN DAĞILMASI SÜRECİNDE TÜRKİYE’NİN ULUSLARARASI ÖRGÜTLERİ KRİZE YÖNLENDİRME ÇABALARI

Yıl 2018, , 417 - 441, 12.11.2018

İnan Yıldırımlıdal

https://doi.org/10.16953/deusosbil.327744

Öz

Bu
çalışma Türkiye’nin, dış politika ajandasında en önemli bölgelerden biri olarak
yer alan Balkanlarda, 1990’lı yıllarda yaşanan krize uluslararası örgütler
nezdinde vermiş olduğu tepkiyi ve girişimleri araştırmaktadır. Çalışmada öncelikle Türkiye’nin Balkanlarla olan
tarihsel ve kültürel bağları incelenmiş, devamında Yugoslavya’nın dağılma
süreci tarihi bir vaka olarak araştırılmıştır. Yaşanan
kriz; Türkiye’nin bölge ile olan tarihi ve kültürel bağları, ekonomik
ilişkileri ve halklar arasındaki yakınlık sebebi ile Türkiye’nin bir
uluslararası aktör olarak dâhil olması gereken bir olay olmuştur. Türkiye
olaylara öncelikle Yugoslavya’nın toprak bütünlüğünün korunması yönündeki
politikası ile dâhil olmuş, parçalanma kaçınılmaz hale geldiği zaman ise bu politika
başta Boşnaklar olmak üzere bölgedeki halkların güvenliği, bağımsızlığı ve
çatışmanın son bulması yönüne kaymıştır. Türkiye’nin girişimlerinin
karakteristik özelliklerinden en belirgin olanı başta BM olmak üzere NATO, AET
ve İKÖ gibi örgütlerin dikkatini krize çekme çabası olmuştur. Türkiye’nin
girişimleri irdelendiğinde ise girişimin yapıldığı örgütte sahip olduğu
pozisyonun girişimlerin sonuçlarında doğrudan etkili olduğu açığa çıkmıştır.
Sonuç olarak, Türkiye’nin BM Güvenlik Konseyi üyeliği ve AB’ye tam üyelik gibi
örgütler nezdindeki diplomatik etkisini arttırma çabalarının Türk dış
politikasının temel hedeflerinden biri olmaya devam etmesi gerektiği
anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yugoslavya, Balkanlar, Birleşmiş Milletler, NATO, İç Savaş, Türk Dış Politikası

TURKEY'S EFFORTS OF STEERING INTERNATIONAL ORGANIZATIONS TO THE CRISIS IN THE PROCESS OF YUGOSLAVIA'S DISINTEGRATION

Öz

This study investigates
Turkey’s responses and initiatives to the crisis of the Balkans, one of the
most important regions in Turkish foreign policy agenda, in the 1990s before
international organizations. In this study, firstly, the historical and cultural
ties of Turkey with the Balkans were examined and the disintegration process of
Yugoslavia was investigated as a historical case. The crisis has become an
event that should be included by Turkey as an international actor because of
historical and cultural ties between Turkey and the region, economic relations
and closeness between peoples. Turkey first of all has involved to the events
with policy towards the preservation of Yugoslavia’s territorial integrity,
when the fragmentation becomes inevitable; the policy shifted to direction of
security and independence of people, notably Bosnian, in the region and end up
of the conflict. The most distinct characteristic feature of Turkey’s
initiatives is to call attention to international organizations such as notably
the UN, NATO, the EU and the OIC.  When
Turkey’s attempts examined, the position of Turkey in the organization in which
the attempts has been made has increased to be effective in the results of
these attempts. As a result, it was understood that, the efforts for increasing
her diplomatic influence before international organizations such as Turkey’s
membership of the UN Security Council and full membership of the EU should
continue to be one of the main goals of Turkish foreign policy.

Keywords: Yugoslavia, Balkans, Civil War, United Nations, NATO,
Turkish Foreign Policy.

Anahtar Kelimeler

Yugoslavia, Balkans, Civil War, United Nations, NATO, Turkish Foreign Policy

Kaynakça

• Akçiçek, A. & Erdoğan, M. M. (2013). 1989-1993 dönemi Türk dış politikası. K. Yakut & M. M. Erdoğan (Der.), Türk dış politikası II içinde (ss. 26-54). Eskişehir: Açıköğretim Yayınları.
• Akyürek, S. & Bilgiç, H. S. (2012). Balkanlarda Türkiye ve Türk algısı. Ankara: Bilgesam Yayınları No: 49.
• Alkan, N. (2013). Yugoslavya’nın dağılması. B. A. Gökdağ & O. Karatay (Der.), Balkanlar el kitabı: çağdaş Balkanlar içinde (ss. 34-58). Ankara: Akçağ Yayınları.
• Baharçiçek, A. (2003). Soğuk Savaş sonrası dönemde Türkiye’nin Balkanlar politikası. T. Göksu & H. H. Çevik & A. Baharçiçek & A. Şen (Der.), 1980-2003 Türkiye’nin dış, ekonomik, sosyal ve idari politikaları içinde (ss. 7-23). Ankara: Siyasal Kitapevi.
• Bozkurt, G. S. (2010). Tito sonrası dönemde eski Yugoslavya bölgesindeki Türkler ve Müslümanlar. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 51-95.
• Çatalbaş, N. & Tellal, E. & Denk, E. (2013). Sui-Generis örgütler. Ç. Özen & Ö. Tonus (Der.), Uluslararası Örgütler içinde (ss. 170-199). Eskişehir: Açıköğretim Yayınları.
• Demirtaş Coşkun, B. (2007). Ankara ve Berlin’in Bosna savaşı’na yönelik politikaları: karşılaştırmalı bir inceleme. Uluslararası İlişkiler Dergisi, 4 (13), 57-88.
• Demirtaş Coşkun, B. (2010). Kosova’nın bağımsızlığı ve Türk dış politikası (1980-2008). Uluslararası İlişkiler Dergisi, 7 (27), 51-86.
• Finlan, A. (2004). The collapse of Yugoslavia (1991-1999). Northants: Osprey Publishing.
• Giibs, D. (2009). First do not harm: humanitarian intervention and the destruction of Yugoslavia. Nashville: Vanderbilt University Press.
• Gülseren, C. (2007). Deneme: Balkanlardaki Türk izleri. Somuncu Baba Dergisi, (54-57).
• Karpat, K. (2013). Geçmişten bugüne Balkanlar. Çerçeve: Yüzyıl Sonra Balkanlar, (62), 36-39.
• Kenar, N. (2013). Bosna Hersek savaşı. B. A. Gökdağ & O. Karatay (Der.), Balkanlar el kitabı: çağdaş Balkanlar içinde (ss. 182-204). Ankara: Akçağ Yayınları.
• Keskin, F. (2013). Birleşmiş Milletler. Ç. Özen & Ö. Tonus (Der.), Uluslararası örgütler içinde (ss. 26-58). Eskişehir: Açıköğretim Yayınları.
• Koka, Ş. (2013). Sosyalist Yugoslavya dönemi. B. A. Gökdağ & O. Karatay (Der.), Balkanlar el kitabı: çağdaş Balkanlar içinde (ss. 23-32). Ankara: Akçağ Yayınları.
• Kuloğlu, A. (2009). 60 yıllık ittifak: NATO ve Türkiye. Ortadoğu Analiz Dergisi, 1(4), 52-65.
• Meier, V. (2005). Yugoslavia: a history of its demiss. New York: Routledge Publishing.
• Nasuhbeyoğlu, T. (2008). Balkan tarihine genel bir bakış. Pusula Derneği Dergisi. http://pusuladernegi.org/wp-content/uploads/balkan_tarihi.pdf, (Erişim Tarihi: 15.05.2015).
• Oran, B. (2012). Türk dış politikası: Kurtuluş Savaşından bugüne olgular, belgeler, yorumlar. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Öksüz, H. & Okur, M. (2013). Birinci Dünya Savaşı’nda Balkanlar. B. A. Gökdağ & O. Karatay (Der.), Balkanlar el kitabı: tarih içinde (ss. 607-620). Ankara: Akçağ Yayınları.
• Özey, R. (2013). Balkanların coğrafi yapısı. B. A. Gökdağ & O. Karatay (Der.), Balkanlar el kitabı: tarih içinde (ss. 25-46). Ankara: Akçağ Yayınları.
• Özey, R. (2013). Balkanların siyasi coğrafyası. Çerçeve: Yüzyıl Sonra Balkanlar. (62), 4-21.
• Ramed, S. (2002). Balkan babel: the disintegration of Yugoslavia from the death of Tito to the fall of Milosevic. Colorado: Westview Press.
• Sander, O. (2013). Siyasi tarih: 1918 – 1994. Ankara: İmge Kitapevi Yayınları.
• Schabas, W. (2006). The UN international criminal tribunals: the former Yugoslavia, Rwanda and Sierra Leone. New York: Cambridge University Press
• Tesfa-Yohannes, A. The contribution of Turkish Serbian relations towards improving security in the Western Balkans. Bilge Strateji Dergisi. 2(5), 233-255.
• Türbedar, E. (2013). Kosova sorunu. B. A. Gökdağ & O. Karatay (Der.), Balkanlar el kitabı: çağdaş Balkanlar içinde (ss. 136-148). Ankara: Akçağ Yayınları.
• TDK (2015). Büyük Sözlük. http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts&arama=kelime&guid=TDK.GTS.54dba863957af8.80013332 (Erişim Tarihi: 14.04.2015).
• Usul, A. R. (2013). Batı sonrası dünyaya doğru Türk dış politikası. MÜSİAD Araştırma Raporları: No: 82.
• Werz, M. ve Hoffman W. (2015). Amerikan perspektifinden ABD-Türkiye ortaklığı: bir adım ileri, üç adım geri. USAK Analist Dergisi, 4 (48).
• Yılmaz, S. (2011). Türkiye-NATO ilişkilerinde 60 yılın bilançosu: ne NATO ile ne de NATO’suz!. 21. Yüzyıl Türkiye Enstitüsü. http://www.21yyte.org/tr/arastirma/milli-guvenlik-ve-dis-politika-arastirmalari-merkezi/2011/04/26/6167/turkiye-nato-iliskilerinde-60-yilin-bilncosu-ne-nato-ile-ne-de-natosuz (Erişim Tarihi: 20.05.2015).