GENÇ YETİŞKİNLERİN RETROSPEKTİF BABA ALGILARI İLE ROMANTİK İLİŞKİ DOYUMLARI ARASINDAKİ İLİŞKİDE DUYGU DÜZENLEMENİN ARACI ROLÜ

Yıl 2024, Cilt: 26 Sayı: 4, 1730 - 1754, 12.12.2024

Fazilet Eda Yılmaz Olcay , Makbule Kalı Soyer

https://doi.org/10.16953/deusosbil.1397624

Öz

Bu araştırmanın amacı, genç yetişkinlerin romantik ilişki doyumlarını yordamada, retrospektif baba algıları ve duygu düzenleme becerilerinin incelenmesidir. Genç yetişkinlerin romantik ilişki doyumunu yordamak için bağımsız değişken olarak retrospektif baba algısı ve aracı değişken olarak duygu düzenleme becerisi incelenmiştir. Araştırmanın modeli çok faktörlü karmaşık yordayıcı kolerasyonel desendir. Araştırmanın çalışma grubu 21-35 yaş aralığında bulunan 392 genç yetişkinden oluşmaktadır. Araştırmada katılımcılara Kişisel Bilgi Formu, Baba Katılım Ölçeği, Baba Duygusal Yakınlık Ölçeği, Baba Bakım Verme ve Bağlanma Stilleri Ölçeği, Duygu Stilleri Ölçeği ve İlişki Doyumu Ölçeği uygulanmıştır. Araştırmada verilerin analizi AMOS Programı kullanılarak Yapısal Eşitlik Modellemesi (YEM) ile yapılmıştır. Yapılan YEM analizi sonucunda retrospektif baba algısı ile romantik ilişki doyumu arasında, duygu düzenleme/duyguları ayarlama becerisinin aracı rolüne dair modelin uyum indekslerinin iyi olduğu görülmüştür. Araştırma bulgularına göre, retrospektif baba algısının, romantik ilişki doyumu üzerinde doğrudan etkisinin anlamlı olduğu (β=.23), retrospektif baba algısının, becerisi üzerinde doğrudan etkisinin anlamlı olduğu (β=.24) ve duygu düzenleme/ duyguları ayarlama becerisinin romantik ilişki doyumu üzerinde doğrudan etkisinin anlamlı olduğu (β=.32) tespit edilmiştir. Araştırmada son olarak becerisinin retrospektif baba algısı ve romantik ilişki doyumu üzerinde kısmi aracılık etkisi olduğu (β=.059) sonucu elde edilmiştir. Sonuçlar alanyazındaki araştırmalar ve kuramsal bilgilerle karşılaştırılarak tartışılmıştır. Elde edilen bulgular doğrultusunda, uygulayıcı ve araştırmacılara yönelik önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Genç Yetişkin, Bağlanma, Duygu düzenleme, Retrospektif Baba Algısı, Romantik İlişki Doyumu

THE INSTRUMENTAL ROLE OF EMOTIONAL REGULATİON IN THE RELATIONSHIP BETWEEN YOUNG ADULTS' RETROSPECTIVE PERCEPTIONS OF FATHER AND THE QUALITY OF ROMANTIC RELATIONSHIP

Öz

This study aims to examine retrospectively father perceptions and emotion regulation style in predicting the romantic relationship quality of young adults. In the study, to predict the romantic relationship quality of young adults, retrospective father perception as an independent variable and emotion regulation style as a mediating variable were examined, and a model of the research is the multi-factor complex predictive correlational design. The study group of the research consists of 392 young adults between the ages of 21-35. The Personal Information Form, Father Participation Scale, Father Emotional Intimacy Scale, Father Care, Attachment Styles Scale, Emotion Styles Scale, and Relationship Satisfaction Scale were applied to the participants to test the research model. The data analysis in the research was made with Structural Equation Modeling (SEM) using the AMOS Program. As a result of the SEM analysis, it was determined that the fit indexes of the model on the mediating role of the ability to regulate emotions between the retrospective father perception and the quality of the romantic relationship were well. According to the research findings, retrospective father perception has a significant direct effect on romantic relationship quality (β=.23), also has a significant direct effect on emotion regulation ability (β=.24), and emotion regulation skill has a significant direct effect on romantic relationship quality (β=.32). Finally, it was concluded that the emotion regulation skills have a partial mediation effect (β=.059) on retrospective father perception and romantic relationship quality. The results were discussed and compared in line with the studies in the literature and theoretical information, and suggestions were made for practitioners and researchers according to the findings.

Anahtar Kelimeler

Young Adult, Attachment, Emotion Regulation, Retrospective Perception of Father, Romantic Relationship Quality

Kaynakça

• Akbay, S., E. (2015). Anne babaya bağlanma ile romantik yakınlık ve otantik benlik arasındaki ilişkilerde bağlanma stillerinin aracı rolünün incelenmesi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Mersin Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Mersin.
• Akdağ, C. (2017).Genç yetişkin bireylerin anne-babalarıyla kurdukları ilişki örüntüsünün romantik ilişkilerindeki kaygı ve kaçınma düzeylerini yordama gücü. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Akman, H. (2019). 11-14 yaş çocukların duygu düzenleme güçlüklerinin anne-baba duygu düzenleme güçlüğü ve ebeveynin duygusal erişilebilirliği ile ilişkisinin incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ufuk Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Altan, Ö. (2006). The effects of maternal socialization and temperament on children’s emotion regulation. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Koç Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Amato, P.R. (1994). Father–child relations, mother–child relations, and offspring psychological well-being in early adulthood. Journal of Marriage and The Family, 56, 1031–1042. https://doi.org/10.2307/353611 (Erişim Tarihi:05/07/2022).
• Aquilino, W. S. (1997). From Adolescent to young adult: a prospective study of parentchild relations during the transition to adulthood. Journal of Marriage and the Family, 59 (3), 670-686. https://doi.org/10.2307/353953 (Erişim Tarihi:25/07/2022).
• Avila, M., Cabral, J., & Matos, P. M. (2011). Parental attachment and romantic relationships in emerging adults: The role of emotional regulation processes. Family Science, 2 (1), 13-23. https://doi.org/10.1080/19424620.2011.593342 (Erişim Tarihi:20/07/2022).
• Bahadır, Ş. (2006). Romantik ilişkilerde bağlanma stilleri, çatışma çözme stratejileri ve olumsuz duygu durumunu düzenleme arasındaki ilişki. (Yayınlanmış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara
• Baltacıoğlu, S. (2016). Genç yetişkinlerin bağlanma stillerinin, yakın ilişkilerindeki psikolojik eğilimlerinin ve ilişki inançlarının incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Bahçeşehir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Baron, M. ve Kenny, D. A. (1986). The moderator-mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic and statistical considerations. Journal of Personality and Social Psychology, 51 (6), 1173-1182.
• Baş, B. (2021). Geç ergenlerde ebeveyn tutumları, bilişsel duygu düzenleme tarzları ve ilişki doyumları arasındaki ilişkilerin incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Gelişim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Beckmeyer, J. J. & Cromwell, S. (2019). Romantic relationship status and emerging adult well-being: accounting for romantic relationship interest. Emerging Adulthood, 7 (4), 304-308. https://doi.org/10.1177/2167696818772653 (Erişim Tarihi:02/10/2021).
• Biller, H. B. (1993). Fathers and families: Paternal factors in child development. CT: Auburn House.
• Bowlby, J. (1980). Attachment and loss: Vol. 3. Loss: Sadness and depression. Basic Books.
• Bowlby, j. (1982). Attachment and loss: Vol. 1. Attachment (2nd ed.). Basic books. (original ed. 1969).
• Bretherton, I. (2014). Fathers in attachment theory and research: A review. Early Child Development and Care, 180 (1-2), 9-23. https://doi.org/10.1080/03004430903414661 (Erişim Tarihi:21/10/2022).
• Bronte-Tinkew, J., Moore, K. A., & Carrano, J. (2006). The Father-Child Relationship, Parenting Styles, and Adolescent Risk Behaviors in Intact Families. Journal of Family Issues, 27 (6), 850–881. https://doi.org/10.1177/0192513X05285296 (Erişim Tarihi:12/11/2022).
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri. (11.Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Byrne, B.M. (2001). Structural equation modeling with AMOS, EQS, and LISREL: Comparative approaches to testing for the factorial validity of a measuring instrument. International Journal of Testing, 1 (1), 5586.
• Cochran, E. (2018). Effects of attachment in young adults. (Masters Thesis). McKendree University.
• Cohn, D. A., Cowan, P. A., Cowan, C. P., & Pearson, J. (1992). Mothers' and fathers' working models of childhood attachment relationships, parenting styles, and child behavior. Development and psychopathology, 4 (3), 417-431. https://doi.org/10.1017/S0954579400000870 (Erişim Tarihi:24/07/2022).
• Collins, N. L.,& Read, S. J. (1990). Adult attachment, working models, and relationship quality in dating couples. Journal of Personality and Social Psychology, 58, 644–663. https://doi.org/10.1037/0022-3514.58.4.644 (Erişim Tarihi: 17/08/2022).
• Collins, N. L., & Feeney, B. C. (2000). A safe haven: An attachment theory perspective on support seeking and caregiving in intimate relationships. Journal of Personality and Social Psychology, 78 (6), 1053-1073. https://doi.org/10.1037/0022-3514.78.6.1053 (Erişim Tarihi:26/09/2022).
• Curun, F. (2001). The effects of sexism and sex role orientation on romantic relationship satisfaction. (Master’s thesis). Middle East Technical University, Ankara.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. & Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları. (2.Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Diener, M. L., & Mangelsdorf, S. C. (1999). Behavioral strategies for emotion regulation in toddlers: Associations with maternal involvement and emotional expressions. Infant Behavior and Development, 22 (4), 569-583. https://doi.org/10.1016/S0163-6383(00)00012-6 (Erişim Tarihi:01/06/2022).
• Ducharme, J., Doyle, A. B. & Markiewicz, D. (2002). Attachment security with mother and father: Association with adolescents’ reports of interpersonal behavior with parents and peers. Journal of Social and Personal Relationships, 19, 203–231. https://doi.org/10.1177/0265407502192003 (Erişim Tarihi:27/07/2022).
• Duran, Ö. S., (2019). Üniversite öğrencilerinin baba katılım algısı ile öznel iyi oluşu arasındaki ilişkilerin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Easterbrooks, M. A. & Goldberg, W. A. (1990). Toddler development in the family: Impact of father involvement and parenting characteristics. Child development, 740-752. https://doi.org/10.2307/1130126 (Erişim Tarihi:18/10/2022).
• Erkut, S., Szalacha, L. A., & Coll, C. G. (2005). A framework for studying minority youths' transitions to fatherhood: the case of puertorican adolescents. Adolescence, 40 (160). link.gale.com/apps/doc/A140145101/ AONE?u=anon~5abc2d2b&sid=googleScholar&xid=f96675b2
• Erikson, E. H. (1968). Identity: Youth and crisis. Norton.
• Erikson, E. H. (2018). İnsan yaşamının sekiz evresi. Ankara: Okyanus yayınları.
• Feeney, B. C., & Collins, N. L. (2019). The importance of relational support for attachment and exploration needs. Current Opinion in Psychology, 25, 182-186. https://doi.org/10.1016/j.copsyc.2018.11.011 (Erişim Tarihi:11/03/2022).
• Finley, G. E. (1998). Parental age and parenting quality as perceived by late adolescents. The Journal of genetic psychology, 159 (4), 505-506. https://doi.org/10.1080/00221329809596167 (Erişim Tarihi:23/11/2022).
• Finley, G. E., & Schwartz, S. J. (2007). Father involvement and long‐term young adult outcomes: The differential contributions of divorce and gender. Family Court Review, 45 (4), 573-587. https://doi.org/10.1111/j.1744-1617.2007.00172.x (Erişim Tarihi16/04/2022).
• Finley, G. E.,& Schwartz, S. J. (2010). The divided world of the child: divorce and longterm psychosocial adjustment. Family Court Review, 48 (3), 516-527.https://doi.org/10.1111/j.1744-1617.2010.01326.x (Erişim Tarihi:02/03/2022).
• Flouri, E.,& Buchanan, A. (2002). What predicts good relationships with parents in adolescence and partners in adult life: Findings from the 1958 British birth cohort. Journal of Family Psychology, 16 (2), 186–198. https://doi.org/10.1037/0893-3200.16.2.186 (Erişim Tarihi:08/11/2022).
• Freeman, H., Newland, L. A., & Coyl, D. D. (2010). New directions in father attachment. Early Child Development and Care, 180 (1-2), 1-8. https://doi.org/10.1080/03004430903415080 (Erişim Tarihi:01/08/2022).
• Galovan, A. M., Holmes, E. K., Schramm, D. G., & Lee, T. R. (2014). Father involvement, father–child relationship quality, and satisfaction with family work: Actor and partner influences on marital quality. Journal of Family Issues, 35 (13), 1846-1867. https://doi.org/10.1177/0192513X13479948 (Erişim Tarihi: 15/06/2022).
• Gelgör, F.Z. (2016). Anne, baba ve çocuk tarafından algılanan ebeveyn kabul-red ve kontrolünün çocuğun duygu düzenleme becerisi ile ilişkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hasan Kalyoncu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Gizir, C. A. (2012). İlişki inançları ölçeği’nin uyarlanması: geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Mersin University Journal of the Faculty of Education, 8 (2), 35-45.
• Hair, J. F. J., Black, W. C., Babin, B. J., & Anderson, R. E. (2010). Multivariate data analysis. Seventh Edition Prentice Hall.
• Hazan, C. & Shaver, P. (1994). Attachment as an organizational framework for research on close relationships. Psychological Inquiry, 3 (5), 1-22. https://doi.org/10.1207/s15327965pli05011 (Erişim Tarihi:24/12/2022).
• Hazan, C.,& Shaver, P. (1987). Parental caregiving style. Unpublished questionnaire.
• Hazan, C., & Zeifman, D. (1994). Sex and the psychological tether. In K. Bartholomew & D. Perlman (Eds.), Attachment processes in adulthood (pp. 151–178). Jessica Kingsley Publishers.
• Hendrick, S. S. (1988). A generic measure of relationship satisfaction. Journal of Marriage and the Family, 93-98.
• Hepper, E. G. & Carnelley, K. B. (2012). Attachment and romantic relationships: the role of models of self and other. In M. Paludi (Ed.), The psychology of love (Vol. 1, pp. 133-154). CA: Praeger.
• Hofmann, S. G., & Kashdan, T. B. (2010). The affective style questionnaire: Development and psychometric properties. Journal of Psychopathology and Behavioral Assessment, 32 (2), 255–263. https://doi.org/10.1007/s10862-009-9142-4 (Erişim Tarihi:25/07/2022).
• Karadeniz, G. (2019). Genç yetişkin erkeklerin algıladıkları baba tutumları ile bireyleşme arasındaki ilişkide psikolojik sağlamlığın düzenleyici rolü. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Karagöz, S., (2012). SPSS 22 Uygulamalı Biyoistatistik. Ankara: Nobel Yayınevi.
• Karre, J. K. (2015). Fathering behavior and emerging adult romantic relationship quality: Individual and constellations of behavior. Journal of Adult Development, 22 (3), 148-158. https://doi.org/10.1007/s10804-015-9208-3 (Erişim Tarihi:28/07/2022).
• Kobak, R. R. & Hazan, C. (1991). Attachment in marriage: Effects of security and accuracy of working models. Journal of Personality and Social Psychology, 60 (6), 861. https://doi.org/10.1037/0022-3514.60.6.861 (Erişim Tarihi: 12/09/2022).
• Kogan, N. P., (1997). Attachment and emotion regulation in mothers and infants. (Unpublished Doctoral Dissertation). Yale University
• Kuzucu, Y., & Özdemir, Y. (2013). Ergen ruh sağlığının anne ve baba katılımı açısından yordanması. Eğitim ve Bilim, 38 (168), 96-112.
• Labrell, F. (1996). Paternal play with toddlers: Recreation and creation. European Journal of Psychology of Education, 11 (1), 43–54. https://doi.org/10.1007/BF03172935 (Erişim Tarihi:16/05/2022).
• Lamb, M. E. (2004). The history of research on father involvement: An overview. Marriage ve family review, 29 (2-3), 23-42. https://doi.org/10.1300/J002v29n02_03 (Erişim Tarihi:04/09/2022).
• Maccoby, E. E & Martin, J.A. (1983). Socialization İn The Contex Of The Family: Parent-Child İnteraction. Handbook Of Child Psychology (4th Edition). Socialization, personality, and social Devolepment. Wiley.
• Mikulincer, M.,& Shaver, P. R. (2007). Attachment in adulthood: structure, dynamics, and change. Guilford Press.
• Mikulincer, M.,& Shaver, P. R. (2019). Attachment, caregiving, and parenting. ın pathways and barriers to parenthood (pp. 305-319). Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-030-24864-2_18 (Erişim Tarihi:24/07/2022).
• Mirgain, S. A., & Cordova, J. V. (2007). Emotion skills and marital health: The association between observed and self-reported emotion skills, intimacy, and marital satisfaction. Journal of Social and Clinical Psychology, 26 (9), 983. https://doi.org/10.1521/jscp.2007.26.9.983 (Erişim Tarihi:28/06/2022).
• Öz-Soysal, F. S., & Bakalım, O. (2021). Duygu stilleri anketi’nin beliren yetişkinlik dönemindeki bireylerde geçerlik ve güvenirlik çalışması. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 11 (1), 49-55.
• Paquette, D., Bolté, C., Turcotte, G., Dubeau, D., & Bouchard, C. (2000). A new typology of fathering: Defining and associated variables. Infant and Child Development: An International Journal of Research and Practice, 9 (4), 213-230. https://doi.org/10.1002/1522-7219(200012)9:4<213::AID-ICD233>3.0.CO;2-0 (Erişim Tarihi:15/10/2022).
• Paquette, D. (2004). Theorizing the father-child relationship: Mechanisms and developmental outcomes. Human development, 47 (4), 193-219. https://doi.org/10.1159/000078723 (Erişim Tarihi:12/07/2022).
• Petersen, C. C. (2007). Father involvement, nurturant fathering, and the psychological well-being of young adult daughters. Utah State University.
• Plotnik, R., (2009). Psikolojiye giriş. T.Geniş (Çev.). İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Radin, N. (1981). The role of the father in cognitive, academic, and intellectual development. In M. E. Lamb (Ed.), The role of the father in child development (Rev. ed., pp. 379- 428). Wiley.
• Reaburn, P. (2015). Baba Olmak. İstanbul: Kuraldışı Yayıncılık.
• Rıza, S. Ö. (2016). Evli bireylerin bilişsel duygu düzenleme stratejilerinin psikolojik iyi oluşları ve evlilik doyumları ile ilişkisinin incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Işık Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul
• Schwartz, SJ.,& Finley, GE. (2006). Father involvement, nurturant fathering, and young adult psychosocial functioning: Differences among adoptive, adoptive stepfather, and nonadoptive stepfamilies. Journal of Family Issues, 27 (5), 712-731. https://doi.org/10.1177/0192513X05284003 (Erişim Tarihi:19/05/2022).
• Shrout, P. E., & Bolger, N. (2002). Mediation in experimental and nonexperimental studies: new procedures and recommendations. Psychological methods, 7 (4), 422. https://doi.org/10.1037/1082-989X.7.4.422(Erişim Tarihi:05/09/2022).
• Simpson, J. A. (1990). Influence of attachment styles on romantic relationships. Journal of personality and social psychology, 59 (5), 971.
• Smallbone, S. W., & Dadds, M. R. (2000). Attachment and coercive sexual behavior. Sexual Abuse: A Journal of Research and Treatment, 12 (1), 3-15. https://doi.org/10.1023/A:1009555619323 (Erişim Tarihi:16/07/2022).
• Terzi, S. (2014). Romantik ilişkilerde bağlanma yaralanmalarına yol açan olaylar: nitel bir çalışma. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 12 (2), 99-108.
• Towler, A. J. & Stuhlmacher, A. F. (2013). Attachment styles, relationship satisfaction, and well-being in working women. The Journal of social psychology, 153(3), 279-298. https://doi.org/10.1080/00224545.2012.735282 (Erişim Tarihi:14/09/2022).
• Tutarel-Kışlak, Ş. & Çavuşoğlu, Ş. (2006). Evlilik uyumu, bağlanma biçimleri, yüklemeler ve benlik saygısı arasındaki ilişkiler. Aile ve Toplum Dergisi, 3 (9), 61-68.
• Uyar, M. (2019). Beliren yetişkinlik dönemindeki bireylerin psikolojik iyi oluş düzeylerini yordamada bağlanma tarzları ve bilişsel duygu düzenlemenin rolünün incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Wessels, S., & Lesch, E. (2014). Young adult South African daughters’ perceptions of paternal involvement and nurturance. Interpersona: An International Journal on Personal Relationships, 8 (2), 128-143. https://doi.org/10.5964/ijpr.v8i2.145 (Erişim Tarihi:03/10/2022).
• Williams, S. M., & Finley, G. E. (1997). Father contact and perceived affective quality of fathering in Trinidad. Revista Interamericana de Psicología, 31 (2), 315–319.
• Wiseman, H., Mayseless, O., & Sharabany, R. (2006). Why are they lonely? Perceived quality of early relationships with parents, attachment, personality predispositions and loneliness in first-year university students. Personality and individual differences, 40 (2), 237-248. https://doi.org/10.1016/j.paid.2005.05.015 (Erişim Tarihi:22/05/2022).
• Yılmaz-Olcay, F. E., & Soyer, M. K. (2022). Baba Bakım Verme ve Bağlanma Stilleri Ölçeğinin Türkçeye Uyarlanması. Turkish Studies-Social Sciences, 17 (6).
• Yörükan, T. (2011). Bağlanma ve sonraki yaşlarda görülen etkileri. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.