Settlement Suitability Analysis in Tourism Regions: The Case of Kuşadası

Year 2025, Volume: 27 Issue: 3, 1427 - 1455, 15.09.2025

Rauf Belge , Cansu Duman , Süleyman Enes Topuz

https://doi.org/10.16953/deusosbil.1675712

Abstract

With the advancement of technology, accessibility and the widespread use of social media, there is growing interest in tourism regions, and the increasing density brings with it a number of environmental problems. In order to solve these problems, accurate site selection studies in settlements have a critical importance. The increase in population, especially in regions with high touristic attractiveness, highlights the necessity of accurate site selection studies. For this purpose, areas suitable for settlement in Kuşadası, one of the important tourism centers of the Aegean Region, were identified. In the study, Geographic Information Systems (GIS) and Analytic Hierarchy Process (AHP) methods were used in an integrated manner to minimize the negative impacts of tourism and urbanization in order to ensure environmental sustainability. In this process, natural factors such as topography, land use capability, elevation, slope, aspect, proximity to transportation network, distance to fault lines and hydrological factors were taken into consideration for the selection of settlement areas. These factors were supported by digital elevation modelling (DEM), satellite images and on-site field observations, and criteria weights were determined in accordance with the AHP method. According to the results of the settlement suitability analysis, it was determined that the most suitable areas for settlement in Kuşadası are generally concentrated on flat terrains, with strong transportation connections and away from fault lines.

Keywords

Kuşadası , Settlement Suitability Analysis , GIS , AHP

Ethical Statement

Ethics committee approval was not required for this article.

Supporting Institution

TÜBİTAK

Thanks

This study was supported by the TÜBİTAK 2209-A Research Project Support Programme for Undergraduate Students. We would like to express our gratitude to TÜBİTAK for their support.

TURİZM BÖLGELERİNDE YERLEŞİME UYGUNLUK: KUŞADASI ÖRNEĞİ

Abstract

Teknolojinin gelişmesi, erişilebilirliğin ve sosyal medya kullanımının yaygınlaşmasıyla turizm bölgelerine ilgi artmakta ve artan yoğunluk beraberinde birtakım ortam sorunlarını getirmektedir. Bu sorunları çözmek için yerleşmelerde doğru yer seçimi çalışmaları oldukça önemlidir. Özellikle turistik çekiciliği yüksek bölgelerde nüfusun artması doğru yer seçimi çalışmalarının gerekliliğini göstermektedir. Bu amaç doğrultusunda Ege Bölgesi'nin önemli turizm merkezlerinden biri olan Kuşadası ilçesinde yerleşime uygun alanlar belirlenmiştir. Çalışmada çevresel sürdürülebilirliği sağlamak ve turizme bağlı kentleşmenin olumsuz etkilerini en aza indirgemek için Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ve Analitik Hiyerarşi Süreci (AHS) yöntemleri entegre bir biçimde kullanılmıştır. Bu süreçte, yerleşim alanlarının seçimi için topografya, arazi kullanım kabiliyeti, yükselti, eğim, bakı, ulaşım ağına yakınlık, fay hatlarına uzaklık ve hidrolojik unsurlar gibi daha çok doğal faktörler dikkate alınmıştır. Bu faktörler, sayısal yükseklik modelleri, uydu görüntüleri ve yerinde yapılan arazi gözlemleri ile desteklenmiş, kriter ağırlıkları AHS yöntemine uygun olarak belirlenmiştir. Yerleşime uygunluk analizi sonuçlarına göre, Kuşadası’nda yerleşim için en uygun alanların genellikle düz arazilerde, güçlü ulaşım bağlantılarına sahip ve fay hatlarından uzak bölgelerde yoğunlaştığı saptanmıştır.

Keywords

Kuşadası , Yerleşime Uygunluk Analizi , CBS , AHS

Ethical Statement

Bu makale için etik kurul onayı gerekmemektedir.

Supporting Institution

TÜBİTAK

Thanks

Bu çalışma, TÜBİTAK 2209-A Üniversite Öğrencileri Araştırma Projeleri Destekleme Programı ile desteklenmiştir. Desteklerinden dolayı TÜBİTAK'a teşekkür ederiz.

References

• Akbulak, C. (2010). Analitik hiyerarşi süreci ve coğrafi bilgi sistemleri ile Yukarı Kara Menderes Havzası’nın arazi kullanımı uygunluk analizi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7 (2), 557-576.
• Akış, A. (2011). Turizmin kentsel gelişim üzerine etkileri: Bir örnek inceleme Antalya-Türkiye. Doğu Coğrafya Dergisi, 25 (16), 193-206.
• Akyol, E., & Alkan, M. (2014). Coğrafi bilgi sistemleri ve çoklu karar verme tekniği ile mahallelerin yerleşime uygunluğunun seçimi: Denizli kenti örneği. Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 15 (1), 1-9.
• Arslan, E. (2023). Kuşadası turizminin gelişimi: Tarihsel bir değerlendirme. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 34 (3), 10-28.
• Bathrellos, G. D., Gaki-Papanastassiou, K., Skilodimou, H. D., Papanastassiou, D., & Chousianitis, K. G. (2012). Potential suitability for urban planning and industry development using natural hazard maps and geological–geomorphological parameters. Environmental Earth Sciences, 66, 537-548. https://doi.org/10.1007/s12665-011-1263-x
• Baykal, F., Emekli, G., & Oğan, O. (2023). Türkiye turizminin son elli yılı (1973-2022): Politikalar, stratejiler ve krizler bağlamında yabancı turist talebinin değerlendirilmesi. Ege Coğrafya Dergisi, 32 (Cumhuriyet’in 100. Yılı Özel Sayısı), 47-68. https://doi.org/10.51800/ecd.1330671
• Bekdemir, Ü., & Sezer, İ. (2008). Dilek Yarımadası-Büyük Menderes Deltası milli parkı ve yöre ekonomik faaliyetleri ilişkisi. Doğu Coğrafya Dergisi, 13 (19), 325-345.
• Belge, R. & Duman, C. (2023). Doğal ortam üzerinde beşerî etkinin mekânsal analizi: Denizli örneği. Coğrafi Bilimler Dergisi, 21 (1), 77-99, http://dx.doi.org/10.33688/aucbd.1245140
• Belge, R. (2023). Ulaşım coğrafyası açısından bir inceleme: Denizli ili. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 54, 275-289. https://doi.org/10.30794/pausbed.1127575
• Belge, R. (2024). Nüfus ve yerleşmelerin dikey dağılışı: Denizli örneği. Current Perspectives in Social Sciences, 28 (3), 389-401. https://doi.org/10.53487/atasobed.1459121
• Bozdağ, A., Yavuz, F., & Günay, A. S. (2016). AHP and GIS based land suitability analysis for Cihanbeyli (Turkey) county. Environmental Earth Sciences, 75, 1-15.
• Ceylan, Ş., & Yılmaz, I. (2020). Orta ölçekli yerleşime uygunluk planlarının CBS tabanlı analitik hiyerarşi süreci (AHS) kullanılarak hazırlanması: Sivas il merkezi örneği. Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 26 (3), 545-558. https://doi.org/10.5505/pajes.2019.98975
• Çavuş, Z. C., & Koç, T. (2015). Çanakkale Boğazı doğusunda arazi kullanım uygunluğunun yerleşme açısından analizi. Coğrafi Bilimler Dergisi, 13 (1), 41-60.
• Dal, N. (2008). Kuşadası'nda Kıyı Kullanımı ve Turizmin Çevresel Etkileri Üzerine Yerel Halkın Tutumları, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın.
• Dal, N., & Baysan, S. (2007). Kuşadası’nda kıyı kullanımı ve turizmin mekânsal etkileri konusunda yerel halkın tutumları. Ege Coğrafya Dergisi, 16 (1-2), 69-85.
• Değerliyurt, M., Çabuk, S. N., & Aksu, R. (2014). Sürdürülebilir Kentsel Gelişim İçin Yerleşime Uygun Alanların Belirlenmesi: İskenderun Kenti Örneği. Coğrafyacılar Derneği Uluslararası Kongresi Bildiriler Kitabı, 380-389. Muğla.
• Dinç, Y., & Usun, Ç. F. (2025). Türkiye’nin kıyı turizminde markalaşmış turizm kentlerinde arazi (rayiç) değerlerinin mekânsal analizi. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 9 (1), 382-404. https://doi.org/10.32572/guntad.1602510
• Duman, C., & Belge, R. (2024). Doğal faktörlerin şehirsel büyümeye etkisi: Denizli örneği. Ege Coğrafya Dergisi, 33 (1), 103-119. https://doi.org/10.51800/ecd.1444208
• Durmuşkahya, C., & İştipliler, E. (2024). Ekoturizm çeşidi olarak balina gözlemi ve Türkiye’deki potansiyeli üzerine bir araştırma. International Journal of Contemporary Tourism Research, 8 (1), 50-60. http://doi.org/10.30625/ijctr.1401848
• Emekli, G. (1998). Bergama’da turizm ve sosyo-ekonomik etkileri, (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ege Üniversitesi, İzmir.
• ESRI. (2025). Data Classification Methods. Erişim Adresi: https://pro.arcgis.com/en/pro-app/latest/help/mapping/layer-properties/data-classification-methods.htm. Erişim Tarihi: 26.05.2025
• Gössling, S., & Hall, C. M. (2017). An introduction to tourism and global environmental change. In S. Gössling & C. M. Hall (Eds.), Tourism and global environmental change: Ecological, social, economic and political interrelationships (pp. 1-33). Routledge.
• Güney, İ., & Somuncu, M. (2018). Kuşadası İlçesi’nde turizmin yaşam döngüsü: mekânsal ve toplumsal öğeler üzerinden bir değerlendirme. Türk Coğrafya Dergisi, 71, 101-116.
• Işık, Ş. & Zoğal, V. (2017). Turizm kentleşmesi kavramı: Antalya örneği. Ege Coğrafya Dergisi, 26 (2), 71-94.
• İlban, M. O., & Yıldırım, H. H. (2017). Determination of tourism activities of the world’s best tourism destinations using the multi-criteria decision-making method. Cogent Social Sciences, 3 (1), 1-16.
• İRAP. (2022). İl Afet Risk Azaltma Planı Hazırlama Kılavuzu. AFAD Planlama ve Risk Azaltma Daire Başkanlığı. http://www.aydin.gov.tr/yikob/il-afet-risk-azaltma-planlari-irap adresinden alındı
• Kahraman, C. (2011). Kuşadası'nda arazi kullanımı. Coğrafya Dergisi, 1 (22), 27-44.
• Kahraman, C. (2022). Kuşadası Körfezi kıyı alanları kullanımı ve sorunları (2. baskı). Artikel Akademi.
• Karakuş, C. B., & Cerit, O. (2017). Coğrafi bilgi sistemi kullanılarak Sivas kenti ve yakın çevresi için yerleşim açısından en uygun alanların belirlenmesi. Cumhuriyet Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Fen Bilimleri Dergisi, 38 (1), 131-145. http://dx.doi.org/10.17776/csj.44475
• Kolat, Ç. (2004). Geographical Information Systems Based Microzonation Map of Eskişehir Downtown Area, (Unpublished Master Thesis). Middle East Technical University. Ankara.
• Malczewski, J. (1999). GIS and Multicriteria Decision Analysis. John Wiley & Sons.
• Mullins, P. (1991). Tourism urbanization. International Journal of Urban and Regional Research, 15 (3), 326-342.
• Ömürbek, N., Üstündağ, S., & Helvacıoğlu, Ö. C. (2013). Kuruluş yeri seçiminde analitik hiyerarşi süreci (AHP) kullanımı: Isparta bölgesinde bir uygulama. Yönetim Bilimleri Dergisi, 11 (21), 101-116.
• Partigöç, N. S. (2018). CBS tabanlı arazi uygunluk analizi: Çiğli ilçesi örneği. Bilişim Teknolojileri Dergisi, 11 (1), 9-21.
• Resmî Gazete. (1983). Milli Parklar Kanunu. Sayı: 18132, Tarih: 11 Ağustos 1983. Erişim Adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2873.pdf
• Resmî Gazete. (2017). Tarım Arazilerinin Korunması, Kullanılması ve Planlanmasına Dair Yönetmelik. Sayı: 30265, Tarih: 9 Aralık 2017. Erişim Adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/10/20171028-8.html
• Saaty, T.L. (1980). The Analytic Hierarchy Process. McGraw-Hill.
• Triantaphyllou, E. and Sánchez, A. (1997), A sensitivity analysis approach for some deterministic multi-criteria decision-making methods. Decision Sciences, 28: 151-194. https://doi.org/10.1111/j.1540-5915.1997.tb01306.x
• Triantaphyllou, E., & Mann, S. H. (1995). Using the analytic hierarchy process for decision making in engineering applications: some challenges. International Journal of Industrial Engineering: Applications and Practice, 2 (1), 35-44.
• Uğur, A. & Aliağaoğlu, A. (2013). Şehir Coğrafyası. Nobel Yayınları.
• Usun, Ç. F. & Işık, Ş., (2022). Kuşadası'nda turizm kentleşmesine özgü bir arazi kullanım türü: Turizm iş alanı. Ege Coğrafya Dergisi, 31 (1), 69-82. https://doi.org/10.51800/ecd.1071299
• Usun, Ç. F. & Işık, Ş., (2024). Turizm kentleşmesine özgü nüfus ve iç göç yapısı: Didim ve Kuşadası örnekleri. İçinde F. Baykal & G. Emekli (Edi.). Cumhuriyet’in 100. Yılında Turizm Coğrafyasının Güncel Konuları. (ss. 349-370). Ege Üniversitesi Yayınları.
• Usun, Ç. F. (2022). Kuşadası'nda turizm kentleşmesi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi.) Ege Üniversitesi. İzmir.
• Usun, Ç. F., Işık, Ş., & Dinç, Y. (2022). Türkiye’de turizm kentleşmesini istihdam verileri üzerinden okumak. Ege Coğrafya Dergisi, 31 (2), 355-370. https://doi.org/10.51800/ecd.1165857
• Uyan, M. (2014). MSW landfill site selection by combining AHP with GIS for Konya, Turkey. Environmental Earth Sciences, 71, 1629-1639.
• Wind, Y. & Saaty, T.L. (1980) Marketing applications of the analytic hierarchy process. Management Science, 26(7), 641-658. http://dx.doi.org/10.1287/mnsc.26.7.641
• Yaşlıca, E. (1986). Kentsel yakın çevre alanlarının rekreasyonel amaçlı düzenleme kararlarını belirleyen etmenler ve Antakya (Hatay) kentsel yakın çevresinde uygulanması, (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Zhao, L. & Dong, Y. (2017) Tourism agglomeration and urbanization: empirical evidence from China, Asia Pacific Journal of Tourism Research, 22 (5), 512-523, https://doi.org/10.1080/10941665.2016.1277545