İBNÜ’L-KÂSIM’IN ENDÜLÜS MÂLİKÎ FIKIH EKOLÜNE ETKİSİ

Yıl 2016, Sayı: 17, 156 - 171, 01.12.2016

Rifat Yıldız

Öz

Bu çalışmamızda, İbnü’l-Kâsım’ın Endülüs Mâlikî ekolüne olan etkisi ele alındı. İlgili kaynaklardan İbnü’lKâsım’ın hayatı araştırılıp, fıkhî çalışmaları hakkında bilgi verildi. Daha sonra Endülüs’te gelişen fıkıh çalışmaları incelendi, bu fıkhî çalışmalara ilmî birikimleriyle katkı sunan Endülüslü fakihlerin önde gelenleri anlatıldı. Mısır Mâlikî ekolünün Endülüs ekolüne etkisi araştırılıp, İbnü’l-Kâsım’ın bundaki rolü açıklanmaya çalışıldı. İmam Mâlik’ten rivayet etmiş olduğu fıkhî birikim, yetiştirmiş olduğu öğrenciler vasıtasıyla Endülüs fıkhına olan etkisi ortaya konan İbnü’lKâsım’ın Endülüs’te meşhur olarak kabul edilen görüşlerine, muhalefet edilen görüşler zikredildi

Anahtar Kelimeler

İbnü’l-Kâsım, Endülüs Ameli, Müdevvene

EFFECT OF İBNU’L KÂSIM TO THE ISLAMIC LAW ECOLE THAT IS DISPONSER OF ANDALUSIA

Öz

In this study, Ibn al-Qasim discussed the impact of the Andalusian Maliki school. From relevant sources Ibn alQasim life explored, he was given information about juridical studies. Later the study examined emerging jurisprudence in Andalusia, a contribution of scientific know-how to these jurisprudential work of prominent Andalusian jurist told. Egypt Maliki effect of the Andalusian school to school explored, Ibn al-Qasim is explained role in it. Which it was narrated from Imam Malik accumulation jurisprudential, the impact of the Andalusian jurisprudence laid down by the students to be taught Ibn al-Qasim In the opinion accepted as famous Andalusian the opposing views were also mentioned in Andalusia

Anahtar Kelimeler

İbnü’l-Kasım, Andalusia Action, Müdevvene

Kaynakça

• Ali, Muhammed İbrahim. (2000), Istılâhu’l-Mezheb inde’l-Mâlikiyye, Dâru’l-Bühûs li’d- irâsâti’l-İslâmiyye, Birleşik Arap Emirlikleri.
• Ali, Nureddin Âl-i. (2010), Endülüs Tarihi, Ensar Yayınları, İstanbul.
• ‘Asrî, Abdusselam. (1417/1996), Nazariyyetu’l-Ahz bimâ Cerâ bihi’l-Amel fi’l-Mağrib fî İtâri’l-Mezhebi’l-Mâlikî, Mağrib.
• Cîdî, Ömer b. Abdülkerim. (1993), Mebâhis fi’l-Mezhebi’l-Mâlikî bi’l-Mağrib, Matbaatu’l- Marifi’l-Cedîd, Ribât.
• (1982), el-Örfu ve’l-Amel fî Mezhebi’l-Mâlikî, Matbatu Muhammediye, Mağrib.
• Çavuşoğlu, Ali Hakan. (2004), “Irak Mâlikî Ekolü”, (Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü- Doktora Tezi), İstanbul.
• (2010), “Şebtûn”, DİA, C. XXXVIII, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara.
• (2013), “Yahya b. Yahya el-Leysî”, DİA, C. XXXXIII, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara.
• (2012), “Muhammed b. Ahmed Utbî”, DİA, C. XXXXII, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara.
• Ebû Zehra, Muhammed. (1952), Mâlik, Dâru’l-Fikri’l-‘Arabiyyi, Kahire.
• Görgün, Tahsin. (1999), “İbn Habîb es-Sülemî”, DİA, C. XIX, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul.
• Hacvî, Muhammed b. el-Hasan el-Hacvî es-S‘âlibî. (h.1345), el-Fikrü’s-Sâmî fî Târîhi’l- Fıkhi’l-İslamî, Matb‘atu’l-Belediyye, Fas.
• Herûs, Mustafa. (1997), el-Medresetü’l-Mâlikiyetü’l-Endelüsiyye, Vüzâretü’l-Evkâfi ve’ş- Şûni’l-İslamîyye, Mağrib.
• Humeydî, Ebu Abdullah Muhammed b. Futûh b. Abdullah. (2008), Cezvetü’l-Muktebes fî Târîhi ’Ulemâi’l-Endelüs, Thk. Beşşar ’Avvâd M’aruf- Muhammed Beşşâr ’Avvâd, Dâru’l-Ğarbi’l- İslamîyyî, Tunus.
• İbn Abdülber, Ebû Ömer Yûsuf b. Abdullah b. Muhammed el-Endelüsi. (1997), el-İntika fî Fedâili’l-Eimmetti’s-Selâseti’l-Fukahâi, Mektebetu’l-Matbû’ati’l-İslâmiyye, Haleb.
• (1992), el-Kâfî fî Fıkhi Ehli’l-Medineti’l-Mâlikî, Dâru’l-Kutubi’l-’İlmiyye, Beyrut.
• İbnü’l-Faradî, Ebû Velîd Abdullah Muhammed. (2008), Târihu Ulemâi’l-Endelüs, Dâru’l- Ğarbi’l-İslamî, Tûnus.
• İbn Ferhun, İbrahim b. Ali b. Ebî’l-Kasım b. Muhammed. (ts), el-Dîbâcu’l-Müzheb fî M‘arifeti ‘Ayâni ‘Ulemâi’l-Mezheb, Dâru’t-Türasi’l-‘Arabî.
• İbn Hayr, Ebû Bekr Muhammed b. Hayr b. Ömer. (1998), Fehrest, Dâru Kitâbi’l-İlmiyye, Beyrut.
• İbn Hazm, Ebû Muhammed Ali b. Ahmed b.Saîd. (ts.), el-İhkâm fî Usûli’l-Ahkâm, Thk. Ahmed Muhammed Şâkir, Dâru’l-Afâkı’l-Cedîde, Beyrut.
• İmamüddin, S. Muhammed. (1990), Endülüs Siyasi Tarihi, Rehber Yayıncılık, Ankara.
• Kâdı ’İyâz, el-Kâdî Ebû’l-Fadl ’İyâz b. Mûsa el-Yehsubiyyî. (1998), Tertîbu’l-Medârik ve Takrîbu’l-Mesâlik li Mârifeti ’Alâmi Mezhebi Mâlik, Dâru’l-Kutubi’l-’İlmiyyeti, Beyrut.
• Kallek, Cengiz. (1996), “Esed b. Furât” DİA, C. XIII, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul.
• Kandemir, M. Yaşar. (2006), “el-Muvatta‘”, DİA, c, XXXI, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara.
• Kaya, Eyyüp Said. (2003), “Mâlikî Mezhebi”, DİA, C. XXVII, , Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul.
• Mahlûf, Muhammed b. Muhammed b. Ömer b. Kâsım. (2003), Şeceretü’n-Nûru’z-Zekiyye fî Tabakâti’l-Mâlikiyye, Dâru’l-Kutubi’l-’İlmiyye, Beyrut.
• Mesud, Muhammed “Endülüs İslam Hukuk Tarihi”, çev, Muhammed Tayyib Kılıç. (2009), İstem, Vol. 7, No. 14, s. 403-433
• Mûranî. (1988), Dirâsâtun fî Mesâdiri’l-Fıkhi’l-Mâlikî, Almancadan Arapçaya çev Said Buheyrî, Ömer Sâbır Abdülcelil, Dâru’l-Ğarbi’l-İslâmî, Beyrut.
• Özdemir, Mehmet. (1995), ‘Endülüs’, DİA, C. XI, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul.
• (1997), Endülüs Müslümanları İlim ve Kültür Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara.
• (2012), Endülüs Müslümanları Kültür ve Medeniyet, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara.
• (2013), Endülüs Müslümanları Siyasi Tarih, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara.
• Resunî, Kutub. (1430), Mâ cerâ bihi’l-Amel fi’l-Fıkhi’l-Mâlikî, Mecelletü’l-Adl, Sayı 43, Receb.
• Suyûtî, Celaluddin Abdurrahman Ebî Bekr. (1983), Tabakâtu’l-Hüffâz, Dâru’l-Kütubi’l- İlmiyye, Beyrut.
• Şâtıbî, İbrahim b. Musa el-Lahmî el-Gırnâtî el-Mâlikî. (ts.), el-Muvâfakat, Vüzâretü’ş- Şûni’l-İslamiyye ve’l-Evkâf ve’d-Dave ve’l-İrşâd, Suudi Arabistan.
• Şîrâzî, İshak. (ts.), Tabakâtu’l-Fukahâ, Dâru’r-Râidi’l-Arabî, Beyrut.
• Turtuşî, Ebû Ubeyd Kâsım b. Halef el-Cübeyrî. (2005), et-Tavassut beyne Mâlik ve İbni’l- Kâsım fi’l-mesâ’il elletî ihtelefâ fîhâ min mesâ’ili’l-Müdevvene, Thk. Ebû Süfyân Mustafa Bâhû, Dâru’d-diyâ, Tantâ.
• Yaşaroğlu, Kâmil. (2000), “İsa b. Dînâr”, DİA, C. XXII, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul.
• Yılmaz, Osman. (2008), Endülüs Mâlikî Hukuk Geleneğinde Mezhep İçi İstidlal Yöntemi Olarak Mâ Cerâ Bihi’l-Amel Kavramı, (Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya)
• Zehebî, Şemsuddîn Muhammed b. Ahmed b. Osmân ez-Zehebî. (2004), Siyeru Alamu’n- Nubelâ, Beytü’l-Efkâri’d-Devliyye, Beyrut.