TÜRKİYE’DE VE DÜNYA’DA ENERJİ KAYNAKLARININ GENEL GÖRÜNÜMÜ VE ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARININ ÖNEMİ

Yıl 2023, Sayı: 34, 496 - 519, 21.10.2023

Ferhat Arı , Vedat Yılmaz

https://doi.org/10.15182/diclesosbed.1340642

Öz

Sanayi Devrimi’nden bu yana gerek gündelik hayatta gerekse de üretim aşamaları için enerjiye olan ihtiyaç ve talep artmıştır. Bu ihtiyaç ve talepleri karşılamak adına ülkeler ilkin fosil yakıt kullanımına başlamıştır. Fosil yakıtların tükenmekte olan rezervleri, enerji talebini karşılamakta yetersiz kalması ve iklim değişikliği açısından olumsuz etkilerinden ötürü birçok ülkede yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelim söz konusudur. Ancak gelinen noktada ve özellikle de Rusya - Ukrayna savaşından sonra ortaya çıkan enerji krizi, ülkeleri alternatif enerji kaynaklarına yönelmeye mecbur kılmıştır. Alternatif enerji kaynaklarının öneminin irdelendiği bu çalışmada enerji kaynaklarının Türkiye’deki ve Dünya’daki genel görünümü tartışılmıştır. İkinci olarak fosil yakıtlar ve yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanım oranları ve rezerv durumları analiz edilmiştir. Bu çalışmanın sonuçları göstermektedir ki dünyada fosil yakıtlar temel enerji kaynağı olmasına rağmen iklim değişikliğinin etkileri ve enerji fiyatlarının artması gibi nedenlerle yenilenebilir enerji kaynakların payı artma eğilimi içerisindedir.

Anahtar Kelimeler

Enerji, Fosil Enerji, Yenilenebilir Enerji, Alternatif Enerji Kaynakları, Çevre.

Kaynakça

• Akyüz, E. (2022). Nüklear energy: perception or reality? Academica Press.
• Akyüz, E. (2017). Advantages and disadvantages of nuclear energy in Turkey: public perception. Eurasian Journal of Environmental Research, 1(1), 1-11.
• Arı, F. (2023). Türkiye’nin nükleer enerji politikasının çevresel etkilerinin yerel halk tarafından değerlendirilmesi: Akkuyu, Sinop ve İğneada örneği. (YÖK Tez Merkezi, Doktora). Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Aslan, N., & Yamak, T. (2006). Türkiye'nin enerji sorununun alternatif enerji kaynakları açısından değerlendirilmesi. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 21(1), 53-76.
• Bekar, N. (2020). Yenilenebilir enerji kaynakları açısından Türkiye’nin enerji jeopolitiği. Türkiye Siyaset Bilimi Dergisi, 3(1), 37-54.
• BP. (2021). Statistical review of world energy. https://www.bp.com/content/dam/bp/business-sites/en/global/corporate/pdfs/ energyeconomics/statistical-review/bp-stats-review-2021-coal.pdf. (Erişim Tarihi: 12.07.2022).
• Çukurçayır, M. A., & Sağır, H. (2008). Enerji sorunu, çevre ve alternatif enerji kaynakları. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (20), 257-278.
• Demir, U. Ö., & Sancak, İ. T. B. İklim değişikliği ve petrol. İçinde E. Akyüz (Ed.). İklim krizi ve enerji, (ss. 43-71). Paradigma Akademi Yayınları.
• Enerji Atlası. Biyogaz, biyokütle, atık ısı ve pirolitik yağ enerji santralleri. https://www.enerjiatlasi.com/biyogaz/ (Erişim Tarihi: 11.09.2022).
• Enerji Atlası. Doğalgaz santralleri. https://www.enerjiatlasi.com/dogalgaz/ (Erişim Tarihi: 09.09.2022).
• Enerji Atlası. Güneş enerji santralleri. https://www.enerjiatlasi.com/gunes/ (Erişim Tarihi: 15.07.2022).
• Enerji Atlası. İllere göre hidroelektrik santraller. https://www. enerjiatlasi.com/hes-haritasi/turkiye (Erişim Tarihi: 11.09.2022).
• Enerji Atlası. İllere göre rüzgar santrali potansiyeli verileri. https://www.enerji atlasi.com/ruzgar-enerjisi-haritasi/turkiye (Erişim Tarihi: 11.09.2022).
• Enerji Atlası. Jeotermal enerji santralleri. https://www.enerjiatlasi.com/jeotermal/ (Erişim Tarihi: 11.09.2022).
• Enerji Atlası. Kömür ve linyit yakıtlı termik santraller. https://www.enerjiatlasi.com/komur/ (Erişim Tarihi: 09.09.2022).
• Enerji Atlası. Ülkelere göre dünya doğal gaz rezervi. https://www.enerji atlasi.com/rezerv/dunya-dogalgaz-rezervi.html (Erişim Tarihi: 11.06.2022).
• Enerji Atlası. Ülkelere göre dünya petrol rezervi. https://www.enerjiatlasi.com/ rezerv/dunya-petrol-rezervi.html (Erişim Tarihi: 11.06.2022).
• Enerji Atlası. Ülkelere göre güneş enerjisi. https://www.enerjiatlasi.com/ulkelere-gore-gunes-enerjisi.html (Erişim Tarihi: 17.06.2022).
• Enerji Atlası. Ülkelere göre jeotermal enerji. https://www.enerjiatlasi.com/ ulkelere-gore-jeotermal-enerji.html (Erişim Tarihi: 13.07.2022).
• Enerji Atlası. Ülkelere göre rüzgâr enerjisi. https://www.enerjiatlasi.com/ulkelere-gore-ruzgar-enerjisi.html (Erişim Tarihi: 17.06.2022).
• IEA (International Energy Agency). (2019). Data and statistics. https:// www.iea.org /data-and-statistics/data-tables?country= WORLD&energy= Balances&year=2019 (Erişim Tarihi: 30.06.2022).
• IHA (International Hydropower Association). (2021). 2021 Hydropower status report: Sektor trends and insights. https://assets-global.website-files.com/5f749e4b9399c80b5e421384/60c37321987070812596e26a_IHA20212405-status-report-02_LR.pdf. (Erişim Tarihi: 01.09.2022).
• Kavaz, İ., & Kaya, B. (2023). Türkiye’de yenilenebilir enerji tüketimi, ekonomik büyüme ve co2 emisyonu arasındaki ilişkinin analizi: ardl sınır testi yaklaşımı. İşletme Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 6(2), 219-243.
• Kavaz, İ., & Köroğlu, H.K. (2023). Enerjide dışa bağımlılık ve ekonomik büyümenin enerji verimliliği üzerindeki etkileri: Türkiye örneği. Verimlilik Dergisi, 57(2), 253-272.
• MAPEG (Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü). Petrol istatistikleri: 2021 yılı sonu itibariyle türkiye ham petrol rezervleri. https://www.mapeg.gov.tr/Custom/Petrolistatistik (Erişim Tarihi: 09.09.2022).
• Özbek, S., & Naimoglu, M. (2021). Enerji verimliliğinin dinamikleri: var analizi ile Türkiye üzerine ampirik bir çalışma. 19 Mayıs Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), 314-326.
• Öztürk, H., & Kaya, D. (2019). Güneş enerjisinden elektrik üretimi: fotovoltaik teknoloji. Umuttepe Yayınları.
• Şahin, G., Taksim, M. A., & Yitgin, B. (2021). Effects of the european green deal on turkey’s electricity market. İşletme Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 4(1), 40-58.
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (2019). On Birinci Kalkınma Planı (2019-2023).