GÜLENSOY, Tuncer Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin KÖKEN BİLGİSİ SÖZLÜĞÜ, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 2007, İki cilt, 1204 s., ISBN 978-975-16-1973-0

Year 2008, Volume: 2 Issue: 2, 137 - 139, 01.06.2008

Ahmet Bican Ercilasun

Abstract

Keywords

-

GÜLENSOY, Tuncer Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin KÖKEN BİLGİSİ SÖZLÜĞÜ, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 2007, İki cilt, 1204 s., ISBN 978-975-16-1973-0

Abstract

hatalar bulunacaktır. Bilim binası üst üste konulan tuğlalarla inşa edilir. Gülensoy kendisinden öncekilerle birlikte binanın çatısını örtmüş gibidir. Tabii ki hâlâ değiştirilecek, onarılacak ve eklenecek yerler var. Her zaman da olacak. Çünkü uğraştığımız alan binlerce yıl içinde milyonlarca kişinin kullanımıyla oluşmuş bir dil. Belli bir dilin veya genel olarak dilin sırlarını çözmeye bilim adamları yüzlerce yıldan beri uğraşıyor. Daha da uğraşacak ve belki de bazı sırlar kendilerini hiç ele vermeyecek. Şu balçık’ın (s. 108) sırrını çözebilir miyiz meselâ? Gerçekten de Eren’in ve Gülensoy’un dediği gibi bir metatez mi var? (bal(ı)k+aç > balkaç >balkıç >balçık). Balık şehir demek, balçık ise çamur. Çamur mu şehirden, şehir mi çamurdan çıkar? Bugün yaşadığımız şehirlere bakıp “tabii ki çamur şehirden çıkar” diyecek olanlara bir sözümüz yok ama ilk şehirlerin çamurdan / kerpiçten çıkmış olması daha mantıklı görünüyor. O zaman çamuru (balçık’ı) şehirden (balık’tan) çıkaran etimolojiye evet diyebilir miyiz? Belki balçık da balık da Menges’in dediği gibi meçhul bir *bal kökünden çıkmıştır. Bu arada Eski Yunancadaki polis’i de hatırlamalı (mıyız?). Baldız’ın (s. 109) bala’sını anladım da +dız ne ola? +dız’ı açıklamadan yapılan etimoloji yarım kalmış olmaz mı? Aynı şekilde ba+kır’ın (s. 105) +kır’ı da ve tabii ba+’sı da açıklanmadan yapılan bir etimoloji tatminkâr sayılabilir mi? Sinek (s. 783) kelimesini “çınlama, vızlama” anlamı verilen meçhul bir *sing kökünden çıkarmaktansa sin- Şilinden çıkarmak daha doğru olur sanırım. Bunun için sineklerin üzerinize nasıl sindiğini yaşamanız lâzım. Belki de eski Türklerin yaşayışını dikkate alıp atlara sinen at sineklerini düşünmeliyiz. “Hayvan başını alıp gitmek” anlamındaki tazık- (s. 873) Şilini “kel, bitkisiz, çorak” anlamındaki taz ismi yerine, “kaçmak” anlamındaki tez-, tezik- Şillerine bağlamak da bana daha makul görünüyor. “Alkış” anlamındaki çapık (s. 220) sözünün de çap çap yansıması yerine “vurmak” anlamındaki çap- Şiline bağlanması daha doğru olmalı. Bu arada önemli bir bibliyografya eksikliğine de temas edeyim. Necmettin Hacıeminoğlu’nun “Türk Dilinde Yapı Bakımından Fiiller”i. Gülensoy’un bibliyografyasında bulunmayan bu eser kullanılmış olsaydı *ba-k- (s. 105) vb etimolojilerde Hacıeminoğlu’nun görüşü de ortaya konmuş olurdu

Keywords

-