YÜKLEM KONUMUNDAKİ SIFATLAR İLE FİİLİMSİ TAMLAYICILARI ARASINDAKİ EŞDİZİMLİLİK İLİŞKİLERİ

Yıl 2019, Cilt: 13 Sayı: 24, 75 - 88, 31.05.2019

Nihal Çalışkan

Öz

Bu çalışmada -mAk+sıfat, -mAk-DA+sıfat, -mAk-DAn+sıfat, -mAklA+ sıfat; -mA-sI+sıfat, -mAyA+sıfat, -mAsInA+sıfat, -mAsIndA+sıfat, -mAsIndAn+sıfat, -mAsIylA+sıfat; -DIğI+sıfat, -DIğInA+sıfat, -DIğIndA+sıfat, -DIğIndAn+sıfat, -DIğIylA+sıfat; -AcAğI+sıfat, -AcAğInA+sıfat, -AcAğIndA+sıfat, -AcAğIndAn+sıfat, -AcAğIylA+sıfat dizilişindeki ek-kelime birlikteliklerinden hareketle sıfatların fiilimsi tamlayıcıları ile kurduğu eşdizimlilik ilişkileri üzerinde durulmaktadır. Adlaştırma görevli söz konusu fiilimsi ekleri ile sıfatların kullanım birliktelikleri düzenli ifade aramaları tekniğiyle ODTÜ Türkçe Derlem’den çıkarılmıştır. İnceleme neticesinde fiilimsilerin en sık bir araya geldiği sıfatlar sıklık verisiyle birlikte tespit edilmiş, sıfatın özne ve nesne kontrol işleviyle kullanıldığı durumlar gösterilerek söz konusu eşdizimlilikler temelinde oluşan kiplik ve konuşur tutumuyla ilgili anlamlara dikkat çekilmiş, konunun yabancılara Türkçe öğretiminde ele alınışıyla ilgili görüş ve önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

eşdizimlilik, sıfatlar, fiilimsi

Kaynakça

• FERNANDO, Chitra. (1996) Idioms and Idiomaticity, Oxford: Oxford University Press.
• FIRTH, John R. (1935). The Technique of Semantics. Transactions of the Philological Society, s. 36-72.
• FIRTH, John R. (1951/1957). Papers in Linguistics 1934-1951. London: Oxford University Press.
• HALLIDAY, Michael A.K. (1966). “Lexis as a linguistic level”, In Memory of J.R. Firth, C. Bazell, J. Catford, M. Halliday, R. Robins (Ed.), London: Longman, s. 150-61.
• HAUSMANN, Franz J. (1989). “Le dictionnaire de collocations”, Worterbücher, Dictionaries, Dictionnaires. Ein internationales Handbuch zur Lexikographie, Franz J. Hausmann, Herbert E. Wiegand, Ladislav Zgusta (Ed.), Berlin: de Gruyter, s. 1010–1019.
• JOHANSON, Lars (2013). “Selection of Subjunctors in Turkic Non-Finite Complement Clauses”, Bilig, S.67, s. 73-90.