ASILSIZ VEYA İŞLEK OLMAYAN EKLERLE YENİ KELİMELER TÜRETİLEBİLİR Mİ?

Year 2020, Volume: 14 Issue: 26, 215 - 226, 31.05.2020

Yasemin Özcan Gönülal

Abstract

Tarihî süreç içinde dilde birtakım fonetik (ses bilgisi) ve morfolojik (şekil bilgisi) değişimler olabilir. Söz konusu değişim doğal olmayan yollardan da gerçekleşebilir. Bir dilde yeni kelimeler yapmak için en çok başvurulan seçeneklerden biri kelime türetmedir. Bu yapılırken iki yol benimsenebilir: Birincisi dilin kelime türetme şartlarına uygun hareket etmek; diğeri yazı dilinde unutulmuş veya işlek olmayan ekler ya da “asılsız” denilen “uydurulan/yaratılan” eklere başvurmak. Yirminci yüzyıl Türkiye Türkçesinde Türk Dil Reformu sırasında bu iki yol da kullanılmış ve pek çok kelime türetilmiştir. Ancak dilde asılsız veya işlek olmayan eklerle yapılan türetmeler tartışmalara yol açmış bu konuda farklı görüşler ortaya çıkmıştır. Bu makalede Türk Dil Reformu sonrası asılsız veya işlek olmayan eklerle yazı dilimizde türetilen kelimeler tasnif edilerek lengüistik bakımdan ve dil bilgisi öğretimi açısından bir değerlendirme sunulacaktır.

Keywords

türk dil reformu, kelime türetme, yapım eki

References

• ÖZEL, Sevgi (1977). Türkiye Türkçesinde Sözcük Türetme ve Birleştirme, TDK Yayınları.
• SARI, İsa (2015). Türkçede Ekleme Dışı Sözcük Yapımı ve Sözlükselleşme, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• SARI, Mustafa (2002). “Dil Değişmeleri ve Türkçede Ekler”, XVI. Dilbilim Kurultayı Bildirileri, 23- 24 Mayıs 2002, Hacettepe Üniversitesi, s. 270-285.
• SERTKAYA, Osman Fikri (2010). “Bay, Bayan, Bayın ve Sayın Kelimeleri Üzerine”, Türk Dili 705, C: XCIX. Türk Dil Kurumu Yayınları, s. 195-203.
• RÖHRBORN, Klaus (1987). “Prinzipien und Methoden der Sprachplanung in der kemalistischen Türkei”, Zeitschrift der Deutschen Morgenlandischen Gesellschaft 137, Germany, pp. 332-356.