Jerome A. Stone’un Minimal Aşkınlık Modeli

Year 2024, Volume: 7 Issue: 2, 217 - 228, 31.12.2024

Elif Ünlü

https://doi.org/10.47145/dinbil.1534063

Abstract

Jerome A. Stone dinî natüralizm konusunda çalışan din felsefecilerinden biridir. Dinî natüralizm düşüncesi çerçevesinde minimalist bir din anlayışını savunması ile öne çıkmaktadır. Makalede Stone’un dinî natüralizm ekseninde savunduğu minimal aşkınlık modeli incelenmekte ve değerlendirilmektedir. Öncelikle Stone’un dinî natüralizm felsefesine değinilmekte, sonrasında minimal aşkınlık modeline yer verilmektedir. Stone, felsefesi açısından temelde doğanın insan yaşamındaki önemine dikkat çekmektedir. Doğayı aşkın ve kutsal kabul ederek doğanın tüm inançlarımızı, düşüncelerimizi etkileyecek şekilde yeniden yorumlanmasına vurgu yapmaktadır. Ona göre Tanrı ile ilgili düşüncelerde de doğa etkili bir rol oynar. Stone’un doğayı aşkın ve dinî bir çerçevede ele alması, onun minimalist din anlayışının kurucu unsurlarını oluşturmaktadır. Stone metafizik olan herhangi bir tanrısallığı reddederek doğaya vurgu yapılan natüralist bir din anlayışını savunur. Bu görüşün, din anlayışları arasında teizmi ya da ateizmi seçmek istemeyenler için iyi bir alternatif olduğunu düşünmektedir. Minimal din anlayışında, zati Tanrı’nın güç ve iyiliğe sahip olması nitelikleri doğadaki tanrısallığa atfedilmektedir. Stone’a göre minimal din anlayışıyla insan, yaşamdaki spiritüel ihtiyaçlarını karşılarken, bir yandan da bu dünya düzleminde metafizik olmayan bir Tanrı anlayışı ile natüralist felsefeyi de korumuş olmaktadır. Minimal modelde, metafiziksel ögeler barındıran bir Tanrı anlayışından ziyade, natüralist çerçevede savunulabilecek bir Tanrı tasavvuru ile teizmin öne sürdüğü katı tanrısallığın hafifletilerek alternatif bir din anlayışının savunulduğunu söylemek mümkündür. Stone, minimal aşkınlık modelinin herkes için tatmin edici olmayabileceğini, ancak yaşamdaki aşkın boyutu kazanmak isteyenler için dinî olarak bir seçenek olabileceğini savunmaktadır. Minimal aşkınlık modeli en temelde doğada var olan aşkınlık kavramını korumaya çalışırken, bir yandan da aşkın olanın birtakım tecrübelerinde, doğayı ve bu alemin ontolojik sınırlarını aşmadan ya da natüralist çerçeve ekseninde ispatlanamayacak iddialarda sınırları koruyarak açıklamaya yapmaya çalışmaktadır. Stone’un dinî natüralizm anlayışındaki minimal aşkınlık modelinde, aşkınlığın tek bir varlığı işaret etmeden çoğulculuğa vurgu yapması ile değerlerin peşinden koşmanın ve bu arayışın önemi çerçevesinde, gerçekleşecek olasılıklara açık olma hali öne çıkmaktadır. Stone’un natüralist bakış açısı için temel problem, dinî yönelimin nesnesinin doğanın bütünü mü yoksa onun bir parçası mı olduğudur. Eğer evrenin bir parçası ise evrenin içindeki yaratıcı bir süreç mi yoksa yaratıcı unsurların toplamı mı olduğu tartışılmaktadır. Bu çerçevede minimal aşkınlık modelinde Tanrı tasavvurunun nasıl olduğu açıklanmakta ve bu kavramın geleneksel anlamının ötesinde yeniden tanımlandığında ortaya çıkacak problemlere değinilmektedir. Stone’un minimalist aşkınlık modelinde Tanrı-doğa-insan ilişkisinin kurulmasında, doğaya kutsallık atfedilerek bu üçlü yapının doğa-insan ilişkisine taşındığı söylenebilir. Stone’un din anlayışında metafizik olmayan herhangi bir dinî yönelimin nesnesinin hangi tanrısal niteliklere sahip olacağı problemi bulunmaktadır. Makalede doğanın nasıl bir varlık olduğu, doğadaki tanrısal güçlerin neler olduğu ve minimal din anlayışında herhangi Tanrı kavramını savunmadan din anlayışı oluşturmanın imkânı tartışılmaktadır. Ayrıca minimal dini natüralizmle çeşitli Tanrı anlayışlarının uyumu ve minimal din anlayışında dindar olmanın ne anlama geldiği değerlendirilmeye çalışılmaktadır.

Keywords

Din Felsefesi, Dinî Natüralizm, Minimalizm, Tanrı, Doğa, Aşkınlık

Jerome A. Stone’s Minimal Model of Transcendence

Abstract

Jerome A. Stone is one of the philosophers of religion who works on religious naturalism. He stands out with his defense of a minimalist understanding of religion in religious naturalism. In this article, Stone's minimal model of transcendence in religious naturalism is examined and evaluated. First, Stone's idea of religious naturalism is explained, then the minimal model of transcendence is discussed. In terms of his philosophy, Stone basically draws attention to the importance of nature in human life. By accepting nature as transcendent and sacred, it emphasizes the reinterpretation of nature in a way that will affect all our beliefs and thoughts. According to him, nature also plays an effective role in thoughts about God. Stone's approach to nature as a transcendent and religious aspect constitutes the founding elements of his minimalist understanding of religion. Stone rejects any metaphysical divinity and defends a naturalistic understanding of religion that emphasizes nature. He thinks that this view is a good alternative for those who do not want to choose theism or atheism. In the minimal model, the qualities of power and goodness in the personal God are attributed to the divinity in nature. According to Stone, the minimal model meets the spiritual needs in life while also providing a naturalistic philosophy with a non-metaphysical God in this world. He argues that he offers an alternative understanding of religion by softening the strict divinity of theism with a concept of God that can be defended within a naturalistic framework, rather than a concept of God that includes metaphysical elements. Stone argues that the minimal model of transcendence may not be satisfactory for everyone, but it can be a religious alternative for those who want to gain the transcendent dimension in life. The Minimal model of transcendence basically tries to preserve the concept of transcendence in nature, and, on the other hand, it explains the nature and this world without exceeding the ontological limits in the experiences of transcendence or by preserving the limits in claims that cannot be proven naturalistically. In Stone's minimal model of transcendence in religious naturalism, openness to the possibilities that will occur is important. The main problem for Stone's naturalistic perspective is whether the object of religious orientation is the whole of nature or a part of it. If it is a part of the universe, it is a creative process within the universe or the sum of creative elements. In terms of religious naturalism, it is necessary to redefine how the concept of God is conceived within a naturalist framework in minimal thought, centered on nature, and beyond the traditional meaning of this concept. In Stone's minimal model of transcendence, it can be said that the God-nature-human relationship is transferred to the nature-human relationship by attributing sacredness to nature. In Stone's understanding of religion, there is the problem of which divine qualities the object of non-metaphysical religious orientation will have. The article discusses what kind of a being nature is, what the divine powers in nature are, and the possibility of creating a religious understanding without defending any concept of God in a minimal religious understanding. In addition, the compatibility of various understandings of God with minimal religious naturalism and what it means to be religious in a minimal religious understanding are evaluated.

Keywords

Philosophy of Religion, Religious Naturalism, Minimalism, God, Nature, Transcendence

References

• Çıtır, İlhami- Tanış, Abdulkadir. “John Dewey’in Natüralistik Din Anlayışı”. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 36 (2019), 337-362. https://doi.org/10.14395/hititilahiyat.581966
• Goodenough, Ursula. “Vertical and Horizontal Transcendence”. Zygon: Journal of Religion and Science 36/1 (2001), 21-31. https://doi.org/10.1111/0591-2385.00337
• Hardwick, Charley. Events of Grace: Naturalism, Existentialism, and Theology. Cambridge: Cambridge University Press, 1996. https://doi.org/10.1017/CBO9780511520129
• Haught, John. Is Nature Enough? Meaning and Truth in the Age of Science. Cambridge: Cambridge University Press, 2006. https://doi.org/10.1017/CBO9780511809279
• Rowe, William Leonard. “Religion within the Bounds of Naturalism: Dewey and Wieman”. International Journal for Philosophy of Religion 38-1/3 (1995), 17-36. https://doi.org/10.1007/BF01322946
• Ruper, Stefani. “Metaphysics Matters: Metaphysics and Soteriology in Jerome Stone's and Donald Crosby's Varieties of Religious Naturalism”. Zygon 49/2 (2014), 308-322. https://doi.org/10.1111/zygo.12095
• Stenmark, Mikael. “Religious Naturalism and Its Rivals”. Religious Studies 49/ 4 (2013), 529–550. https://doi.org/10.1017/S0034412512000431
• Stone, Jerome Arthur. “A Minimal Model of Transcendence”. American Journal of Theology &Philosophy 8/3 (1987), 121-135. https://www.jstor.org/stable/27943713
• Stone, Jerome Arthur. The Minimalist Vision: A Naturalist Philosophy of Religion. Albany: State University of New York Press, 1992. https://sunypress.edu/Books/T/The-Minimalist-Vision-of-Transcendence
• Stone, Jerome Arthur. “The Viability of Religious Naturalism.” American Journal of Theology & Philosophy 14/1 (1993), 35–42. https://www.jstor.org/stable/27943841
• Stone, Jerome Arthur. "The Line Between Religious Naturalism and Humanism: G.B. Foster and A.E. Haydon", American Journal of Theology & Philosophy 20/3 (1999), 217-240. https://www.jstor.org/stable/27944095
• Stone, Jerome Arthur. “Varieties of Religious Naturalism”. Zygon 38/1 (2003), 89-94. https://doi.org/10.1111/1467-9744.00480
• Stone, Jerome Arthur. “Is Nature Enough? Yes”. Zygon 38/4 (2003), 783-800. https://doi.org/10.1111/j.1467-9744.2003.00539.x
• Stone, Jerome Arthur. “Religious Naturalism and the Religion-Science Dialogue: A Minimalist View”. Zygon 37/2 (2004), 381–394. https://doi.org/10.1111/0591-2385.00434
• Stone, Jerome Arthur. Religious Naturalism Today: The Rebirth of a Forgotten Alternative. Albany: State University of New York Press, 2008. https://sunypress.edu/Books/R/Religious-Naturalism-Today
• Stone, Jerome Arthur. “Spirituality for Naturalists”. Zygon, 47/3 (2012), 481-500. https://doi.org/10.1111/j.1467-9744.2012.01279.x
• Stone, Jerome Arthur. Sacred Nature: The Environmental Potential of Religious Naturalism. New York: Routledge, 2017. https://doi.org/10.4324/9781315708942
• van Huyssteen, Jacobus Wentzel. “Is There Still A Realist Challenge in Postmodern Theology? On Religious Experience and Explanatory Commitments in Jerome Stone’s ‘A Minimalist Vision of Transcendence’”. American Journal of Theology & Philosophy 15/3 (1994), 293- 304. https://www.jstor.org/stable/27943924
• Wheeler, Demian. “Deus sive Natura: Pantheism as a Variety of Religious Naturalism”. The Routledge Handbook of Religious Naturalism. ed. Donald A. Crosby and Jerome A. Stone. New York: Routledge, 2018, 106-117. https://doi.org/10.4324/9781315228907
• Wieman, Henry Nelson. The Source of Human Good. Chicago: University of Chicago Press, 1946.