Emîr Mu‘izzî Dîvânı’nda Firdevsî ve Şehnâme’nin Eleştirilmesi ve Hakir Görülmesi

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 23, 42 - 64, 30.06.2021

Gökhan Gökmen

Öz

Firdevsî’nin Şehnâme adlı eseri, İran Edebiyat tarihinin en büyük hamasi manzumelerinden ve doğunun en tanınmış epopelerinden biridir. Firdevsî’yi, İran ve tarihi için sembol olmuş Şehnâme’yi ve Şehnâme’nin kahramanlarını farklı bakış açılarıyla değerlendiren Büyük Selçuklu Devleti’nin saray şairlerinden olan Emîr Mu‘izzî’nin bu yöndeki ifadeleri, çok çarpıcıdır. Mu‘izzî, dîvânındaki pek çok şiir ve beyitlerinde, kendi sultanları yanında Şehnâme kahramanlarının hizmetçi dahi olamayacağı şeklindeki dikkate değer ve mübalağalı ifadelere yer vererek, Selçuklu sultanlarının büyüklüğünü ve başarılarını anlatmaktadır. Ayrıca Firdevsî’yi, eseri Şehnâme’yi ve Şehnâme kahramanlarını eleştirmekte, yalanlamakta ve küçük görmektedir. Büyük Selçuklu dönemi Türk asıllı şairi Mu‘izzî’nin bu yöndeki tercihlerinin ve anlatımlarının, onun Selçuklularla ilgili ne gibi duyarlılık taşıdığının anlaşılması ve görülmesi bakımından da bir hayli önemlidir. Bu çalışmada Mu‘izzî’nin, Firdevsî, Şehnâme ve Şehnâme kahramanları hakkındaki dikkat çekici ifadelerine yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Mu‘izzî, Firdevsî, Şehnâme, Selçuklular, Şehnâme kahramanları

Kaynakça

• Dihhudâ, ‘Alî Ekber, Lugatnâme, İntişârât-i Dânişgâh-i Tahrân, C I-XV, Tahran, 1999.
• Gökmen, Gökhan, Mu‘izzî’nin Şiir Dünyası, (Yayımlanmamış doktora tezi), Kırıkkale-Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüleri, Kırıkkale, 2018.
• Mu‘izzî, Kulliyât-i Dîvân, mukaddime ve tsh. Nâsır-ı Heyyirî, Neşr-i Merzbân, Tahran, 1362/1984.
• Mu‘izzî, Kulliyât-i Dîvân-i Emîr Mu‘izzî-i Nîşâbûrî, önsöz, tashih ve açıklamalar Muhammed Rızâ Kanberî, İntişârât-i Zevvâr, Tahran, 1393/2014.
• Mu‘izzî, Dîvân-i Emîr Mu‘izzî, tsh. ‘Abbâs İkbâl Âştiyânî, İntişârât-i Esâtîr, Tahran, 1389/2010.