Reji Şirketi, Osmanlı İmparatorluğu genelinde tütünün üretim, tüketim, ticaret ve imalatını denetim altına almak amacıyla çokuluslu yabancı sermaye eli ile kurulmuş bir müessesesidir. Tütünün her türlü faaliyetini denetlemek amacıyla Düyûn-ı Umûmiyye İdaresi bünyesinde 1883 yılında kurulan şirket, 1884 yılında imparatorluk genelinde teşkilatlanmıştır. Teşkilatlandırıldığı vilayetlerden biri de Ankara’dır. 1925 yılına kadar vilayette faaliyette olan idare; politikalarından dolayı üretici, tüketici ve tüccar ile birtakım sorunlar yaşamıştır. İdarenin bu kesimlerle yaşamış olduğu sorunların yanı sıra kendi bünyesinde istihdam etmiş olduğu görevlilerle ilgili usulsüzlükler meydana gelmiştir. Ankara Reji İdaresi’nde bu problemlerin temel kaynağı idare kasasından memurların zimmetlerine para geçirmeleridir. Bu bağlamda, Ankara Reji İdaresi’nde ambar memuru Kasapyan Nazmi Efendi’nin yolsuzluk davası çalışmanın ana temasını oluşturmuştur. Bu konu kapsamında elde edilen bilgiler incelenerek dava sürecinin ne şekilde cereyan ettiği ve neticelendiğini tespit etmek çalışmanın temel amacını oluşturmuştur. Nazmi Efendi ile idare arasında 1904 ile 1910 seneleri arasında cereyan eden zimmet davası arşiv belgeleri ve telif eserler ışığında incelenmiştir. Bilhassa şirketin teşkilat yapısı, iddiaların Ankara Vilayeti Meclis-i İdaresi Bidayet Mahkemesi’nde tahkik edilmesi ve kararın Şûrâ-yı Devlet Muhakemat Dairesi İstînâf Mahkemesi’nde temyiz edilmesi süreci ayrı başlıklar halinde ele alınmıştır. Kasapyan Nazmi Efendi’nin hukuki sürecinde farklı makamların işletildiği, gayrimüslim bir vatandaşın üst mahkemeye müracaat edebildiği, özerk yapısı olmasına rağmen devlet adli makamlarının nihai karar mevkii olduğu gibi sonuçlar, çalışmanın bulguları arasındadır.
The Reji Company is an international institution established by multinational foreign capital to control the production, consumption, trade and manufacture of tobacco throughout the empire. Established in 1883 under the Düyûn-ı Umûmiyye Administration in order to control all kinds of tobacco activities, the company was organised throughout the empire in 1884. Ankara was one of the provinces where it was organised. Until 1925, the administration, which was active in the province, had some problems with producers, consumers and merchants due to its policies. In addition to the problems the administration had with these segments, some problems also arose among the officials it employed within its own organisation. As was the case throughout the Empire, the main source of these problems in the Ankara Reji Administration was the embezzlement of money from the administration coffers by the officials. In this context, the corruption case of Kasapyan Nazmi Efendi, who worked as a warehouse clerk in the Ankara Reji Administration, constitutes the main subject of our study. The main purpose of our study is to examine the information obtained within the scope of this subject and to determine how the case process took place and how it was concluded. In this framework, the embezzlement case between Nazmi Efendi and the administration between 1904 and 1910 is analysed in the light of archival documents and copyrighted works. In particular, the organisational structure of the company in the administration, the investigation of the allegations in the Ankara Provincial Council of Administration Bidayet Court and the appeal of the decision in the Court of Appeal of the Shûrâ-i-State Muhakemat Department are discussed under headings. As a result of the investigations, it was determined that Kasapyan Nazmi Efendi embezzled money from the administration coffers.
Primary Language | Turkish |
---|---|
Subjects | Historical Geography |
Journal Section | Research Article |
Authors | |
Early Pub Date | June 23, 2024 |
Publication Date | June 25, 2024 |
Submission Date | December 3, 2023 |
Acceptance Date | February 6, 2024 |
Published in Issue | Year 2024 Volume: 64 Issue: 1 |
Ankara University Journal of the Faculty of Languages and History-Geography
This journal is licensed under the Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.