POLONYA ROMANTİK EDEBİYATININ UKRAYNA EDEBİYATI VE TOPLUMSAL BİLİNCİNE YANSIMALARI

Year 2025, Volume: 65 Issue: 1, 255 - 274, 25.06.2025

Seyyal Körpe Kemer

https://doi.org/10.33171/dtcfjournal.2025.65.1.11

Abstract

1789 Fransız İhtilalinin yansıması olarak 19.yüzyıl itibariyle Avrupa ve Dünya ülkeleri arasında oldukça güçlü bir toplumsal ve kültürel etkileşim süreci gerçekleşmiş, bu süre zarfında uluslar bir yandan farklı bölgelerde doğan yeni düşünce akımlarını özümserken, diğer yandan kendi kültürel miraslarını, gelenek göreneklerini koruma eğilimi içine girmiş ve tüm bu gelişmeler sanat, edebiyat ve kültür dünyasına görkemli bir zenginlik getirmiştir. Söz konusu dönemde en yoğun kültür geçişlerinden biri de Polonya egemenliği altında bulunan topraklarda gerçekleşmiştir. Ukrayna’nın bilim ve felsefe tarihinde sanat, kültür ve edebiyat sahasındaki gelişmelere ışık tutan düşünce akımlarının aralıksız olarak Batı Avrupa’dan Polonya kanalıyla Ukrayna’ya ulaşmış ve buradan da doğuya doğru yol almış olduğu genel olarak kabul edilmiş bir gerçekliktir. Tarihsel gelişmeler doğrultusunda Polonya’nın Ukrayna kültürünün yapılanma sürecinde gerek savaş ve ayaklanmalar gerekse eğitsel ve kültürel paylaşımlar sonucunda oldukça baskın bir rol aldığı bilinmektedir. Polonya ve Ukrayna uluslarının Lehistan-Litvanya Birliği altındaki topraklarda uzun yıllar bir arada yaşamış olmaları, böylesi bir etkileşimin en somut nedenlerinden biri olmuştur. Ukrayna romantik edebiyatı tıpkı Polonya’da olduğu gibi Ukrayna devlet yapısının tamamen Rus İmparatorluğu boyunduruğu altına girerek ortadan kaldırılması girişimlerine karşı mücadele verme yolunda, ulusal gelenek - göreneklere ve ulusun muhafazakâr geçmişine sıkı sıkıya bağlı bir kültürel örgütlenme anlayışı temelinde biçimlenmiştir.19.yüzyıl başlarında aralarında Adam Mickiewicz’in de bulunduğu Polonyalı romantik sanatçılar tarafından romantik şiirin Kazak topraklarına ve Kazak Ukrayna’sına tanıtılması ve bunu izleyen süreçte Polonya edebiyatında “Ukrayna Okulu” adlı edebiyat ekolünün başlaması, Polonya- Ukrayna kültürel ilişkilerinin gelişimi bakımından oldukça önemli adımlardır. Ukrayna romantik edebiyatının önde gelen temsilcilerinden Taras Şevçenko, Mykola Kostomarov ve Hulak Artemowsky ise edebi çalışmalarında Adam Mickiewicz etkisinin yoğun olarak hissedildiği isimler arasında yer almaktadır.

Keywords

Polonya , Ukrayna , Romantizm , Mickiewicz , Şevçenko , Kostomarov , Artemovsky

REFLECTIONS OF POLISH ROMANTIC LITERATURE ON UKRAINIAN LITERATURE AND SOCIAL CONSCIOUSNESS

Abstract

As a reflection of the French Revolution in 1789, a very strong social and cultural interaction process took place between European and World countries in the 19th century, and during this period, nations, on the one hand, assimilated new thought movements born in different regions, and on the other hand, tended to protect their own cultural heritage and traditions. All these developments have brought magnificent richness to the world of art, literature and culture.One of the most intense cultural transitions during the said period took place in the lands under Polish sovereignty. It is a generally accepted fact that in the history of science and philosophy of Ukraine, the currents of thought that shed light on the developments in the fields of art, culture and literature have continuously reached Ukraine from Western Europe through Poland and from there moved towards the east.In line with historical developments, it is known that Poland played a dominant role in the structuring process of Ukrainian culture, both as a result of wars and uprisings and educational and cultural exchanges. The fact that Polish and Ukrainian nations have lived together for many years in the lands under the Polish-Lithuanian Commonwealth has been one of the most concrete reasons for such interaction. Ukrainian romantic literature, just like in Poland, was formed on the basis of a cultural organization approach that is closely tied to national traditions and customs and the nation's conservative past, in order to fight against the attempts to destroy the Ukrainian state structure by completely subjugating it to the Russian Empire. The introduction of romantic poetry to Kazakh lands and Kazakh Ukraine by Polish romantic artists, including Adam Mickiewicz, in the early 19th century and the subsequent start of the literary school called "Ukrainian School" in Polish literature are very important steps in the development of Polish-Ukrainian cultural relations. Taras Shevchenko, Mykola Kostomarov and Hulak Artemowsky, among the leading representatives of Ukrainian romantic literature, are among the names in whose literary works the influence of Adam Mickiewicz is felt intensely.

Keywords

Ukrainian , Poland , Romanticism , Shevchenko , Mickiewicz , Kostomarov , Artemovsky

References

• Acar, S. (2023). Ukrayna’nın Tarihi Kökenleri: Kiev Knezliği’nden Kırım Hanlığı’na. Türk Tarihi Araştırmaları Dergisi, 8(1), 14-30. Doi: 10.56252/turktarars.1260916
• Astafyev, O. (2006). Tvorchistʹ Tarasa Shevchenka Ta Adama Mitskevycha Yak Dialoh Kulʹtur. Slovo i chas, (С. 6, s. 7-15).
• Butewicz, W. (2021). Mickiewicz i Szewczenko - wieszczowie narodowi. Erişim tarihi: 15.11.2024, https://www.polityka.pl/pomocnikhistoryczny/2145816,1,mickiewicz-iszewczenko-- wieszczowie-narodowi.read.
• Grabowicz, G. G. (1980). The History Of Polish-Ukrainian Literary Relations: A Literary and Culturel Perspection. P. P. Potichnyj (Yay. Haz.), Poland and Ukraine Past and Present Kitabı içinde (s. 107-131). Toronto: The Canadian Institute of Ukrainan Studies.
• Gradkowski, H. (2021). Debiut romantyka – Józef Bohdan Zaleski. Jarosław Ławski i Łukasz Zabielski (Yay. Haz.), Debiuty Mickiewicza, Debiuty romantyków Studia. W 200. rocznicę debiutu wieszcza: 1818–2018 Kitabı içinde (s. 395-407).
• Kostomarow, M. (1980). The Books Of Genesis Of The Ukrainian Nation. (B. Yanivs'kyi, Çev.). Toronto: World Christian Ministries. Electronic Library of Ukrainian Literature. Erişim Tarihi: 15.11.2024, https://tarnawsky.artsci.utoronto.ca/elul/English/218/Books-of-Genesis.pdf
• Körpe Kemer, S. (2020). Polonya Edebiyatında Bir Romantik Manifesto Olarak “Oda Do Młodości” (Gençliğe Od), International Social Sciences Studies Journal, 6(54), 129-137.
• Körpe Kemer, S. (2019). Eliza Orzeszkowa'nın ““Nad Niemnem” (Neman Kıyısında)” Başlıklı Romanında Polonya Pozitivist Programınının Yansımaları, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 59(2), 742-757. Doi: 10.33171/dtcfjournal.2019.59.2.1
• Körpe, S. (2005). Leh Edebiyatında Romantizmden Realizme Geçiş. Adam Mickiewicz’in Pan Tadeusz Adlı Yapıtı. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Maliszewski, J. (1990). Adam Mickiewicz w liryce narodów Związku Radzieckiego, Prace Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie Seria: Filologia Polska, 33-46.
• Nowacki, A. (2007). Stefan K o z a k, Polacy i Ukraińcy. W kręgu myśli i kultury pogranicza. Epoka romantyzmu. Roczniki Humanistyczne, 54-55 (2006-2007 z. 7), 181-185.
• Özkural Köroğlu, N. ve Satymowa, S. (2021). Ukrayna Ulus İnşasının Yapıtaşları ve Bugüne Yansımaları. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(1), 525-534.
• Panstwowe Wydawnictwo Naukowe. Słownik Języka Polskiego.1983. Warszawa:Panstwowe Wydawnictwo Naukowe
• Pelka, L.J. (2004). Polskie wizje ukraińskiej ludowej mitologii niższej. Banek Kazimierz (Yay.Haz.) Polsko-ukraińskie badania religii kitabı İçinde (s. 167-180). Krakow: Jagiellon Üniversitesi Yayınları.
• Szewczenko, I. (2021). Adam Mickiewicz a debiut ukraińskiego romantyzmu. Jarosław Ławski i Łukasz Zabielski (Yay. Haz.). Debiuty Mickiewicza, Debiuty romantyków Studia. W 200. rocznicę debiutu wieszcza: 1818–2018 kitabı içinde (s. 267-284).
• Szewczenko, T. (1974). Biblioteka Narodowa Taras Szewczenko Wybór poezji. Krakow: Wydawnictwo Kraków.
• Szewczenko, T. (1840). Kobziarz. (Władysław Syrokomla, Çev.), Erişim Tarihi: 15.11.2024, https://wolnelektury.pl/media/book/pdf/szewczenko-kobziarz.pdf.