VICTOR HUGO VE İBRAHİM HAKKI'NIN BİR ŞİİRİNİN METİNLERARASILIK İLE İNCELENMESİ

Year 2024, Volume: 14 Issue: 1, 77 - 99, 01.08.2024

Şükran Koçak

https://doi.org/10.55179/dusbed.1283422

Abstract

Metinlerarasılık, bir veya daha fazla metin arasındaki etkileşim ve metinlerin başka bir metin içinde yeniden yazılmasıdır. Öncel bir metnin başka bir metinde yeniden yazılması metni yeniden canlandırmaktadır. Bu durum eski metni unutulmaktan kurtardığı gibi farklı bir bakış açısıyla yeniden ortaya koyar. Bir metinde yazarlar birbirinden habersiz olarak aynı konu, farklı kavramlarla içerikler meydana getirebilir, farklı bir bakışla metne yaklaşabilir. Victor Hugo ve İbrahim Hakkı tarafından yazılan aynı tema etrafında oluşturulan şiirleri buna bir örnek teşkil etmektedir. Neredeyse aralarında bir asırlık bir zaman dilimi bulunan iki şâirin şiirlerinde konu, muhteva yönüyle bazı benzerlikler bulunur. Bu çalışmada Victor Hugo tarafından yazılan Gece adlı şiiri ile İbrahim Hakkı’nın Gecelerde redifli gazeli Metinlerarasılık açısından incelenmiştir. İnceleme sırasında metinlerin anlam örüntüsünü ve benzerliklerini açık bir şekilde ortaya koymak için göstergebilim Metinlerarasılık bakış açısıyla birlikte kullanılmıştır. Göstergebilim, gösteren ve gösterilen olarak iki ögesi bulunur. Göstergebilim, anlamın ortaya konmasına yardımcı olan bilimdir. Göstergebilim kuramının Metinlerarasılık kuramına katkısı olmuştur. İki şiirin anlaşılmasını ve benzerliklerin ortaya konmasını kolaylaştırmış, metinler arası etkileşimleri gözler önüne sermiştir. Metinlerarasılık kuramı ve Victor Hugo hakkında kısa bir bilgi verildikten sonra şiirler anlam yönüyle incelenmiş her inceleme sonunda bir değerlendirmeye yer verilmiştir. Anlam incelemesinden sonra iki şiirin söz dizimi incelemesi yapılmıştır. Söz dizimi ve Göstergebilimsel inceleme ile ortaya çıkan sonuçlar bir tablo hâline getirilerek nihai bir değerlendirme yapılmıştır.

Keywords

Metinlerarasılık, İbrahim Hakkı, Victor Hugo, Göstergebilim

References

• Aktulum, K. (2000). Metinlerarası İlişkiler. 2.Baskı, Ankara: Öteki Yayınevi. Ayverdi, İ. (2010). Misalli Büyük Türkçe Sözlük. İstanbul: Kubbealtı.
• Aytaç, G. (1999). Genel Edebiyat Bilimi İnceleme-Araştırma. İstanbul: Papirüs Yayınları.
• Altıntaş, H. (1981). Marifetnâme’de Tasavvuf. İstanbul: Hasankale İbrâhim Hakkı Hazretleri Cami ve Külliyesini Yaptırma ve Yaşatma Derneği.
• Ana Britannica Genel Kültür Ansiklopedisi. (2004). 2.cilt, İstanbul: Ana Yayıncılık.
• Başlangıcından Günümüze Büyük Türk Klasikleri Tarih-Antoloji-Ansiklopedi. (1988). 7.cilt, İstanbul: Ötüken-Söğüt Yayınları.
• Abdulkerîm b. Hevâzin el-Kuşeyrî. (2005). Kuşeyrî Risâlesi. (Haz: Mehmet Günyüzlü, Türkçe Tercüme: Şeyhülislâm Hoca Sâdeddin Efendi). İstanbul: Yasin Yayınevi.
• Barthes, R. (1993). Göstergebilimsel Serüven. İstanbul: YKY.
• Cebecioğlu, E. (2004). Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü. İstanbul: Ağaç Yayınları.
• Ceylan, Ö. (2000). Tasavvufī Şiir Şerhleri. 2.Baskı, İstanbul: Kitabevi.
• Çağrıcı, M. (2000). "İbrâhim Hakkı Erzurûmî", TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/ibrahim-hakki-erzurumi (E.T: 30.03.2024).
• Coşkun, M. (2012). Sözün Büyüsü Edebî Sanatlar. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Ecevit, Y. (2001). Türk Romanında Postmodernist Açılımlar. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Erzurumlu İbrahim Hakkı. (1980). Mârifetnâme. (Osmanlıcadan sadeleştiren: Faruk Meyan), İstanbul: Bedir Yayınevi.
• Güneş, M. (2008). Erzurumlu İ. Hakkı Divanı. İstanbul: Sahhaflar Kitap Sarayı.
• Hugo, V. (2002). Victor Hugo Seçme Şiirler. (Çev: Tozan Alkan), İstanbul: Bordo Siyah Klasik Yayınlar. İsen, M. (2015). Türler, Mustafa İsen (Ed) içinde, Eski Türk Edebiyatı El Kitabı (ss.295-320), Ankara: Grafiker Yayınları.
• Karataş, T. (2001). Ansiklopedik Edebiyat Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Perşembe Kitapları.
• Kelâbâzî. (1992). Doğuş Devrinde Tasavvuf (Ta’arruf). (Haz: Süleyman Uludağ), İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Kolcu, A. İ. (2011). Edebiyat Kuramları Tanım-Tenkit-Tahlil. Erzurum: Salkımsöğüt Yayınevi.
• Koçak, Ş. (2019). Erzurumlu İbrahim Hakkı Dîvânı’nın Tahlîli. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
• Pala, İ. (2020). Ansiklopedik Divân Şiiri Sözlüğü. İstanbul: Kapı Yayınları.
• Püsküllüoğlu, A. (2002). Öz Türkçe Sözlük. Ankara: Arkadaş Yayınevi.
• Rıfat, M. (2009). Göstergebilimin ABC’si. 3.Baskı, İstanbul: Say Yayınları.
• Sami, Ş. (ty.). Kâmûs-ı Türkî. İstanbul: Çağrı Yayınları.
• Saraç, M.A. Y. (2007). Klâsik Edebiyat Bilgisi Biçim-Ölçü-Kafiye. İstanbul: 3F Yayınevi.
• Türer, O. (2015). Ana Hatlarıyla Tasavvuf Tarihi. İstanbul: Ataç Yayınları.
• Türk Ansiklopedisi. (1971). Ankara: MEB.
• Topaloğlu, B. (2007). "Rahmân", TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/rahman (E.T: 25.03.2023).
• Topaloğlu, B. (2022). "Kayyûm", TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/Kayyûm (E.T: 24.03.2023).
• Uludağ, S. (2012). Tasavvuf Terimleri Sözlüğü. 2.Baskı, İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Uyan, A. (1983). Menkıbelerle İslam Meşhurları Ansiklopedisi. 2.cilt, İstanbul: Bereket Yayınları.
• Yeni Türk Ansiklopedisi. (1985). İstanbul: Ötüken.