Türkiye’de Gösterişçi Tüketim Çalışmaları: Alanyazın Üzerine Bibliyometrik Bir İnceleme

Year 2025, Volume: 15 Issue: 1, 33 - 67, 30.06.2025

Mahmut Akgül , Fatma Betül Toprak

https://doi.org/10.53495/e-kiad.1698777

Abstract

Bu çalışma, Türkiye’de gösterişçi tüketime odaklanan akademik çalışmaları bütüncül biçimde analiz etmeyi amaçlamaktadır. Sosyoloji, pazarlama, iletişim gibi birçok sosyal bilim alt disiplininin kavşak noktasında yer alan gösterişçi tüketim olgusunu konu eden, tez, kitap ve makaleleri araştırma nesnesi olarak ele alan çalışmada, YÖK Ulusal Tez Merkezi, ULAKBİM Ulusal Toplu Katalog (TO-KAT), Google Books, Millî Kütüphane, ULAKBİM (Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi), DergiPark, TRDizin ve Google Akademik platformlarında literatür taraması yapılarak veri seti oluşturulmuştur. Çalışma bibliyometrik yöntemle ele alınmıştır. Elde edilen veriler tür, yıl, konu, anahtar kelimeler, yöntem, teknik ve disipliner bağlam gibi ölçütlere göre sınıflandırılmıştır. Anahtar kelimeler üzerinden yapılan tematik analizlerle birlikte, yıllar içinde gelişen yönelimler ortaya konmuştur. Bulgular, gösterişçi tüketim konusunun özellikle işletme, iletişim ve pazarlama disiplinlerinde yoğunlaştığını ve çalışmaların büyük oranda nicel yöntemlere dayandığını göstermektedir. Son yıllarda ise nitel araştırmalara ve disiplinlerarası yaklaşımlara yönelik artan bir eğilim dikkat çekmektedir. Çalışma, gösterişçi tüketim literatürünün Türkiye bağlamındaki kuramsal ve yöntemsel çeşitliliğini kapsamlı bir şekilde değerlendirmektedir.

Keywords

Gösterişçi tüketim , Bibliyometri , YÖK Tez Merkezi , Tematik sınıflandırma , Yöntem sınıflandırması

Studies on Conspicuous Consumption in Turkey: A Bibliometric Review of the Literature

Abstract

This study aims to analyze academic studies focusing on conspicuous consumption in Turkey in a holistic manner. In the study, which considers theses, books and articles on the phenomenon of ostentatious consumption, which is at the crossroads of many social science sub-disciplines such as sociology, marketing and communication, as the research object, a data set was created by searching the literature on YÖK National Thesis Center, ULAKBİM National Bulk Catalog (TO-KAT), Google Books, National Library, ULAKBİM (National Academic Network and Information Center), DergiPark, TRDizin and Google Scholar platforms. The study was handled by bibliometric method. The data obtained were classified according to criteria such as type, year, subject, keywords, method, technique and disciplinary context. The thematic analyses based on keywords reveal the trends that have developed over the years. The findings show that the topic of conspicuous consumption is concentrated especially in the disciplines of business, communication and marketing and that the studies are largely based on quantitative methods. In recent years, there has been a growing trend towards qualitative research and interdisciplinary approaches. The study comprehensively evaluates the theoretical and methodological diversity of the conspicuous consumption literature in the Turkish context.

Keywords

Keywords: Conspicuous consumption , Bibliometri , National Thesis Center , Thematic classification , Methodological classification

References

• Aria, M., & Cuccurullo, C. (2017). bibliometrix: An R-tool for comprehensive science mapping analysis. Journal of Informetrics, 11(4), 959-975. https://doi.org/10.1016/j.joi.2017.08.007
• Avcı, İ. (2024). Sosyal medya ve gösterişçi tüketim ile ilgili web of science veri tabanında yer alan yayınların bibliyometrik analizi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(1), 85-103.
• Bagwell, L. S., & Bernheim, B. D. (1996). Veblen effects in a theory of conspicuous consumption. The American Economic Review, 86(3), 349-373.
• Bağcı, R. B. (2021). Gösterişçi tüketimin Türkiye’de kültür bağlamında incelenmesi: eltilerin savaşı filmi üzerine değerlendirmeler. Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(3), 775-787.
• Baudrillard, J. (1994). Simulacra and Simulation. Ann Arbor: University of Michigan Press.
• Baudrillard, J. (2016). The Consumer Society: Myths and Structures. SAGE.
• Belk, R. W. (1984). Cultural and historical differences in concepts of self and their effects on attitudes toward having and giving: advances in consumer research. Advances in Consumer Research, 11(1), 753-760.
• Bourdieu, P. (1977). Outline of a theory of practice (R. Nice, Çev.). Cambridge: Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9780511812507
• Donthu, N., Kumar, S., Mukherjee, D., Pandey, N., & Lim, W. M. (2021). How to conduct a bibliometric analysis: An overview and guidelines. Journal of Business Research, 133, 285-296. https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2021.04.070
• Eck, N. van, & Waltman, L. (2009). Software survey: VOSviewer, a computer program for bibliometric mapping. https://doi.org/10.1007/s11192-009-0146-3
• Featherstone, M. (2013). Postmodernizm ve Tüketim Kültürü (M. Küçük, Çev.). Ayrıntı Yayınları. Giddens, A. (1991). Modernity and Self-Identity: Self and Society in the Late Modern Age. Stanford University Press.
• Gürbüz, C., & Bozkurt, Ö. Ç. (2022). Gösterişçi, deneyimsel ve sembolik tüketim ölçeklerinin türkçeye uyarlanması. Pazarlama ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, 15(1), 193-218.
• Kardaş, M., & Ilgın, H. Ö. (2025). Gösterişçi tüketim bağlamında bir literatür taraması. İletişim Bilimi Araştırmaları Dergisi, 5(2), 97-109.
• Leibenstein, H. (1950). Bandwagon, snob, and veblen effects in the theory of consumers’ demand. The Quarterly Journal of Economics, 64(2), 183-207. https://doi.org/10.2307/1882692
• Lury, C. (2011). Consumer Culture. Rutgers University Press.
• McCracken, G. (2007). Cultura e consumo: uma explicação teórica da estrutura e do movimento do significado cultural dos bens de consumo. Revista de Administração de Empresas, 47, 99-115. https://doi.org/10.1590/S0034-75902007000100014
• Pink, S. (2009). Doing Sensory Ethnography. SAGE.
• Pritchard, A. (1969). Statistical bibliography or bibliometrics. Journal of Documentation, 25, 348.
• Ritzer, G. (2021). Toplumun McDonaldlaştırılması (Ş. S. Kaya, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Sassatelli, R. (2007). Consumer culture: history, theory and politics. Los Angeles: SAGE.
• Saygın, E. P., & Diksoy, İ. (2023). Gösterişçi tüketimin sanat eserleri bağlamında incelenmesi: ampirik bir çalışma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 15(1), 202-214.
• Slater, D. (1998). Consumer Culture and Modernity. Cambridge: Polity.
• Trentmann, F. (2017). Empire of Things: How We Became a World of Consumers, from the Fifteenth Century to the Twenty-First. New York London Toronto: Harper Perennial.
• Trigg, A. B. (2001). Veblen, Bourdieu, and conspicuous consumption. Journal of Economic Issues, 35(1), 99-115. https://doi.org/10.1080/00213624.2001.11506342
• Twitchell, J. B. (2003). Living It Up: America’s Love Affair with Luxury. New York: Simon & Schuster.
• Veblen, T. (2005). The Theory of the Leisure Class: An Economic Study of Institutions. Aakar Books. Zukin, S. (1988). Loft Living. Radius.
• Zupic, I., & Čater, T. (2015). Bibliometric methods in management and organization. Organizational Research Methods, 18(3), 429-472. https://doi.org/10.1177/1094428114562629.