New economic dimensions of urbanization

Yıl 2007, Cilt: 16 Sayı: 1-2, 17 - 35, 01.06.2007

İrfan Kaygalak Şevket Işık

Öz

Industrial-based modern urbanization process has become a universal fact spreading to the globe with sprawl of industrial production from the core states to the peripheral states. In this process, accession of underdeveloped countries to the capitalist system has pushed them into a different experience that differentiates from the core states in regard to social and spatial effects. As economic dimensions of the system change, dimensions of urbanization also change as spatial reflection of the system.

This study argues that world wide urbanization is controlled by the global economic system from the beginning and spatial dimensions of urbanization is also changing due to the differentiation of current economic relations between core and periphery. In this respect new economic transitions in the core lead removal of outdated economics to the periphery and so the core controls urbanization process in the periphery both directly and indirectly. Tendencies towards regionalization in global economic system increases the importance of mega cities more and more as strategic localities from the fact that they access to global economic system easier. Especially mega cities in the periphery having more local advantages in adoption to the new economic system are getting larger and this causes deepening of spatial polarization.

 

Key words: Urbanization, globalization, regionalization, megacities

Anahtar Kelimeler

-

KENTLEŞMENİN YENİ EKONOMİK BOYUTLARI

Öz

Sanayiye dayalı modern kentleşme süreci, sanayi üretiminin merkez ülkelerden çevre ülkelere yayılısıyla beraber tüm küreye yayılan evrensel bir gerçeklik olmuştur. Bu süreçte azgelişmiş ülkelerin kapitalist sisteme eklemlenme çabaları bu ülkeleri toplumsal ve mekansal etkileri itibariyle merkezden farklılaşan bir kentleşme deneyiminin içine itmiştir. Sistemin ekonomik boyutları değiştikçe bunun mekansal yansıması olan kentleşmenin de boyutları değişmektedir. Bu çalışma, dünya genelindeki kentleşme sürecinin en basından beri küresel ekonomik sistem tarafından kontrol edildiğini ve merkez-çevre ülkeler arasındaki ekonomik ilişkilerin farklılaşmasıyla kentleşmenin de mekansal boyutlarının değiştiğini savunmaktadır. Buna göre merkez ülkelerdeki yeni ekonomik dönüşümler eski ekonomik yapının çevreye taşınmasına yol açmakta ve dolaylı veya doğrudan çevredeki kentleşme sürecini kontrol etmektedir. Küresel ekonomik sistemde bölgeselleşme eğilimlerinin artmasıyla birlikte, küresel ekonomik sisteme daha kolay eklemlenebilen stratejik yerellikler olarak büyük kentlerin önemini daha da arttırmaktadır. Özellikle azgelişmiş çevre ülkelerde yeni ekonomik sisteme uyum sürecinde daha büyük yerel avantajlara sahip olan mega kentler daha da büyümekte ve mekânsal kutuplaşmaların derinleşmesine neden olmaktadır.

 

Anahtar kelimeler: Kentleşme, küreselleşme, bölgeselleşme, mega kentler

Anahtar Kelimeler

Kentleşme, küreselleşme, bölgeselleşme, mega kentler

Kaynakça

• Akoğlu, A., 2006. “Megakentlerin mega riskleri”. Yeni Ufuklara-Megakentler, Bilim ve Teknik Dergisi 4 Ocak 2006 Eki, sayfa 9-10.
• Bergman, E.B., Feser, E.J., 1999. Industrial and Regional Clusters: Concepts and Comperative Applications. The Web Book of Regional Science, Regional Research Institute, West Virginia University.
• Berry, B. J. L., 1990. “Urbanisation”. In Turner, B.L, Clark, W.C, Kates, R.W, Richards, J.F., Mathews, J.T. and Meyer, W.B. (eds.) The Earth as Transformed by Human Action, Cambridge University Press, Cambridge.
• Braudel, F., 1993. II. Felipe Dönemi’nde Akdeniz ve Akdeniz Dünyası (Çev. M.Ali Kılıçbay), İmge Kitabevi, Ankara.
• Brülhart, M., Torstensson, J., 1996. “Regional Integration, Scale Economies and Industry Location”, Discussion Paper No:1435, (Center for Economic Policy Research).
• Castells, M., 2005. Enformasyon Çağı: Ekonomi, Toplum ve Kültür, Birinci Cilt: Ağ Toplumunun Yükselişi. Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Eraydın, A., 1992. Post-Fordizm ve Değişen Mekansal Öncelikler. ODTÜ Mimarlık Fakültesi, Ankara,
• Ersoy, M., 2001. “Sanayisizleşme süreci ve kentler”. Praksis Dergisi 2, 32–52, Bahar 2001.
• Friedman, M.L., 2002. Yatay Toplum. İş Bankası Yayınları, İstanbul.
• Gordon, I.R., McCann, P., 2005. “Innovation, agglomeration and regional development”, Journal of Economic Geography 5, 523-543.
• Harvey, D., 2000. The Fourth Megacities Lecture, John Hopkins University, 2000.
• Harvey, D., 2003a. Sosyal Adalet ve Şehir. (Çev. Mehmet Moralı), Metis Yayınları, İstanbul.
• Harvey, D., 2003b. Postmodernliğin Durumu. Metis Yayınları, İstanbul.
• Heaton, H., 2005. Avrupa İktisat Tarihi. Paragraf Yayınları, Ankara.
• Holton, R.J., 1999. Kentler, Kapitalizm ve Uygarlık. (Çev. Ruşen Keleş), İmge Kitabevi, Ankara.
• Hugo, G., 2003. “Urbanization in Asia: An Overview”. The Conference on African Migration in Comparative Perspective, Johannesburg, 4–7 June 2003.
• Işık, O., Pınarcıoğlu, M., 2006. Yeni Kalkınmacılık: Bölgesel Kalkınmada Arayışlar. GAP-GİDEM Yayınları.
• Kazgan, G., 1994. Küreselleşme ve Ulus Devlet, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Keyder, Ç., Özveren, Y.E., Quataert D., 1994. Doğu Akdeniz’de Liman Kentleri. (Çev. Gül Çağalı Güven), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
• Kıray, M.B., 1982. “Azgelişmiş ülkelerde metropolitenleşme süreçleri”, Türkiye Birinci Şehircilik Kongresi, 6-8 Kasım 1981, 1.Kitap, ODTÜ Şehircilik ve Bölge Planlama Bölümü, Bildiriler, 1-12, Ankara.
• Ottaviano, G.I.P., PUGA, D., 1998. “Agglomeration in the global economy: A survey of the ‘new economic geography”. World Economy 21(6), 707–731.
• Pınarcıoğlu, M., 1994. “Yeni Coğrafya ve Yerellikler”. Toplum ve Bilim 64–65, Kış/ Güz sayısı, 90–110, İstanbul.
• Scott, J.A., 1988. “Flexible production systems and regional development: the rise of new industrial spaces in North America and western Europe”, International Journal of Urban and Regional Research 12, 171-186.
• Scott, J.A., 2004a. “Cultural-Products industries and urban economic development: prospects for growth and market contestation in global context”. Urban Affairs Review 39 (4), 461–490.
• Tankut, G., Çalışkan, O., Lenent, T., Zorlu, F., 2002. “Kentler”. Yeni Ufuklara-Bilim ve Teknik Dergisi, 2 Aralık 2002 Eki.
• Tok, G., (2006). “Nasıl Doğdular, Megakentler”. Yeni Ufuklara-Bilim ve Teknik Dergisi 4 Ocak 2006 Eki, 5.
• Tok, G., (2006). “Megakentlerin Geleceği”, Yeni Ufuklara-Bilim ve Teknik Dergisi 4 Ocak 2006 Eki, 11.
• Traistaru, I., Nijkamp, P., Longhi,. S., (2003), “Specialization of Regions and Concentration of Industries in EU Accession Countries”. In Traistaru, J., Nijkamp, P., Resmini, L. (eds.), The Emerging Economic Geography in EU Accession Countries, Aldershot: Ashgate Publishing Ltd, 331-371.
• Tüysüzoğlu, B. B., 2006. “Megakentlerde Yeşil Alarm”, Yeni Ufuklara-Bilim ve Teknik Dergisi 4 Ocak 2006 Eki, 16-18.
• United Nations Department of Economic and Social Affairs/Population Division, 2005. World Urbanization Prospects: The 2005 Revision.
• Yavan, N., 2006. Türkiye’de Doğrudan Yabancı Yatırımların Lokasyon Seçimi. İktisadi Araştırmalar Vakfı Yayınları, Ankara.
• Yılmaz, E., 2006. “Megakentler ve Nüfus”, Yeni Ufuklara-Bilim ve Teknik Dergisi 4 Ocak 2006 Eki, 1-3.