“Hamamdaki Yabancı’’: Asyalı Masöz Göçünde Ağlar ve Aracıların Yeri

Year 2024, Volume: 33 Issue: 1, 77 - 102, 30.06.2024

Aycan Özlü , Mustafa Yakar

https://doi.org/10.51800/ecd.1473702

Abstract

Günümüzde Asyalı kadınlar, hamam sektörü kapsamında sundukları masaj hizmetleriyle küresel beden emeği pazarında giderek öne çıkmaktadır. Beden emeğinin bu şekildeki sunumu Türkiye’de ise, Alanya gibi uluslararası turizm destinasyonlarındaki oteller ile müstakil hamamlarda son zamanlarda hızla yayılmaktadır. Bu araştırma, Alanya’daki hamam sektöründe artan Asyalı göçmen kadınlara odaklanarak, onların göç ve istihdam süreçlerinde kullandıkları göçmen ilişki ağlarını ve aracı firmaların rolünü incelemektedir. Ulusötesi göçün organizasyonunda hizmet veren firmalar ile hamamlarda çalışan Asyalı kadınların göçmen ilişki ağlarını nasıl deneyimlediklerini anlamak için nitel bir araştırma tasarlanmıştır. Bu kapsamda 7 firma sahibi ve 18 göçmen kadınla yarı yapılandırılmış görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Bulgular, göçmen ilişki ağlarının ve aracı firmaların birbirleriyle iç içe geçmiş bir yapıda olduğunu ve küresel beden emeğini hareket ettirmede etkin bir rol oynadığını göstermektedir. Hamam sektörünün yerel toplum tarafından damgalanmış bir çalışma alanı olmasının yanı sıra, hamamların turizme açılması ve Alanya’nın uluslararası turizmde kat ettiği ilerlemeler, kadın iş gücü talebini artırmıştır. Bu talebin karşılanmasında, giderek popüler hale gelen Asyalı göçmen masözler, ağlar ve aracı firmaları kullanarak hamam sektöründe artan bir varlık göstermektedirler. Sonuçta küresel ölçekte giderek belirgin hale gelen göçün kadınlaşması eğiliminin bir parçasını da hamam sektöründe çalışan göçmen kadınlar oluşturmakta ve gelecekte de ağlar ve aracılarla artış göstereceği anlaşılmaktadır.

Keywords

Göçmen İlişki Ağları, Aracı Firmalar, Asyalı Kadın Göçmenler, Hamam Sektörü, Alanya.

Ethical Statement

Etik beyan dosya eklerinde sunulmuştur.

“The Foreigner in the Hammam’’: The Place of Networks and Intermediaries in Asian Masseuse Migration

Abstract

Today, Asian women are becoming increasingly prominent in the global body labour market through the massage services they offer within the hammam sector. In Turkey, this form of physical labour has recently been spreading rapidly in hotels and independent hammams in international tourism destinations such as Alanya. This research focuses on the growing number of Asian migrant women in the Turkish hammam sector in Alanya and examines the migrant networks of relations and the role of intermediary firms in their migration and employment processes. A qualitative research was designed to understand how firms that serve in the organization of transnational migration and Asian women working in Turkish hammams experience migrant networks. In this context, semi-structured interviews were conducted with 7 firm owners and 18 migrant women. The findings show that migrant networks and intermediary firms are intertwined with each other and play an active role in mobilizing global body labour. In addition to the hammam sector being a stigmatized field of work by the local community, the opening of the hammams to tourism and Alanya's advances in international tourism have increased the demand for female labour. To meet this demand, increasingly popular Asian migrant masseuses are increasingly present in the hammam sector, using networks and intermediary firms. As a result, migrant women working in the hammam sector constitute a part of the feminization of migration, which is becoming increasingly evident on a global scale, and it is understood that it will increase in the future through networks and intermediaries.

Keywords

Migrant Networks, Intermediary Firms, Asian Female Migrants, Hammam Sector, Alanya.

References

• Akalın, A. E. (2007). Hired as a caregiver, demanded as a housewife becoming a migrant domestic worker in Turkey. European Journal of Women’s Studies 14 (3), 209-225.
• Akşit, E. E. (2009). Kadınların hamamı ve dönüşümü. Alkan, A. (Der.). Cins Cins Mekân. (s.136-167). Varlık Yayınları.
• Alkan, S. ve Yüceşahin, M. M. (2023). Kadın göçü araştırmaları. Kaya, G. (Ed.) içinde, Cumhuriyetin göçlerle dolu 100 yılı. (s. 855-864). Cem Yayınevi.
• Alanya Ticaret ve Sanayi Odası Ekonomik Raporu, (ALTSO), (2021). https://www.altso.org.tr/wp-content/uploads/2022/09/2021-ekonomik-rapor-kitabi.pdf. Son Erişim Tarihi: 04.04.2022.
• Ambrosini, M. (2017). Why irregular migrants arrive and remain: the role of intermediaries. Journal of Ethinc and Migration Studies, 43(11), 1813-1830.
• Arango, J. (2004). Theories of international migration. Danièle, J. (Ed.), International Migration in the New Millennium: Global Movement and Settlement, (s. 15-35). Burlington, VT, Ashgate.
• Arango, J. (2016). Theories of international migration. Joly, D. (Ed.), International migration in the new millennium. (s. 1-35). New York: Routledge.
• Asis, M. M. B. (2003). Asian women migrants: going the distance but not far enough. Washington, D. C.: Migration Information Source, Migration Policy Institute.
• Asis, M. M. B. (2004). When men and women migrate: Comparing gendered migration in Asia. United Nations Division for the Advancement of Women (DAW) Consultative Meeting on “Migration and Mobility and how this movement affects Women” Malmö, Sweden.
• Asis, M.M. B. ve Piper, N. (2008). Researching International Labor Migration in Asia. The Sociological Quarterly, 49(3)4, 23-444.
• Aitken C. ve Hall, C. M. (2000) “Migrant and Foreign Skills and Their Relevance to the Tourism Industry”, Tourism Geographies, 2, 1, 66 – 86.
• Austin, M. (2017). Defending Indonesia’s migrant domestic workers. Citizenship and Democratization in Southeast Asia, 265-288.
• Awumbila, A., Deshingkar, P., Kandilige, L., Kofi Teye J. ve Setrana, M. (2019) Please, thank you and sorry – brokering migration and constructing identities for domestic work in Ghana, Journal of Ethnic and Migration Studies, 45(14), 2655-2671.
• Bélanger, D. ve Rahman, M. (2013). Migrating against all the odds: International labour migration of Bangladeshi women. Current Sociology, 61(3), 356-373.
• Biehl, K. ve Danış, D. (Der.). (2020). Toplumsal cinsiyet perspektifinden Türkiye’de göç araştırmaları. (s. 8-17). Sabancı Üniversitesi Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Çalışmaları Mükemmelliyet Merkezi ve Göç Araştırmaları Derneği (GAR).
• Bloch, A. (2003) “Victims of trafficking” or entrepreneurial women? Narratives of post-Soviet entertainers in Turkey’. Journal of Canadian Woman Studies, 22 (3/4), 152–8.
• Boyd, M. (1989). Family and personal networks in international migration: Recent developments and new agendas. International Migration Review. 23(3), 638-670.
• Bozok, D. (2005). Türk hamamı ve geleneklerinin turizmde uygulanışı (Bursa merkez ilçede bir araştırma). Sosyal Bilimler Dergisi. 8(13), 62-86.
• Broek, D., Harvey, W. ve Groutsis, D. (2016). Commercial migration intermediaries and the segmentation of skilled migrant employment. Work, Employment and Society, 30(3), 523–534.
• Buz, S. (2007). Göçte kadınlar: Feminist yaklaşım çerçevesinde bir çalışma. Toplum ve Sosyal Hizmet, 18 (2), 37-50. Carling, J. (2005). Gender dimensions of international migration. Global Migration Perspectives, 35.
• Castles, S., De Haas, H. ve Miller, M.J. (2014). The Age of Migration lnternational Population Movements in the Modern World. Fifth Edition. Palgrave Macmıuan.
• Chan, Y. W. (2020). Asian perspectives of migration: a commentary. Comparative Migration Studies, 8(33).
• Chandran, S. D., Puteh, F. Azmi, N. A. ve Suki, N. M. (2020). Exploring the development of medical tourism industry in Southeast Asia Region. International Journal of Business Ecosystem & Strategy 2(3), 28-32. Coşkun, E. (2014). Türkiye’de Göçmen Kadınlar ve Seks Ticareti. Çalışma ve Toplum. 3(42).
• Coşkun, E. (2016). Türkiye’nin göç rejiminde toplumsal cinsiyet faktörü: Ugandalı göçmen kadınlar örneği. Fe Dergi 8(1), 91-104.
• Curran, S. R., Garip, F., Chung, C. Y. ve Tangchonlatip, K. (2005). Gendered migrant social capital: Evidence from Thailand. Social Forces, 84(1), 225–255.
• Curran, S. R. ve Rivero-Fuentes, E. (2003). Engendering migrant networks: The case of Mexican migration. Demography, 40(2), 289-307.
• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (ÇSGB), Çalışma İzin İstatistikleri Veri Tabanı, Uyruklara ve Cinsiyete Göre Yabancılara Verilen Çalışma İzin Sayısı 2012, (Veriler elektronik ortamdan elde edilmiştir). https://www.csgb.gov.tr/istatistikler/calisma-hayati-istatistikleri/resmi-istatistik-programi/calisma-izin-istatistikleri/
• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (ÇSGB), Çalışma İzin İstatistikleri Veri Tabanı, Uyruklara ve Cinsiyete Göre Yabancılara Verilen Çalışma İzin Sayısı 2022, (Veriler elektronik ortamdan elde edilmiştir). https://www.csgb.gov.tr/istatistikler/calisma-hayati-istatistikleri/resmi-istatistik-programi/calisma-izin-istatistikleri/
• Dedeoğlu, S. (2011). Türkiye’de göçmenlerin sosyal dışlanması: İstanbul hazır giyim sanayinde çalışan Azerbaycanlı göçmen kadınlar örneği. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi. 66(1), 27 – 48.
• Dedeoğlu, S., Ekiz Gökmen, Ç. (2011). Uluslararası göç ve Türkiye’de göç eğilimleri. (s. 35-55). Göç ve sosyal dışlanma Türkiye’de yabancı göçmen kadınlar. Efil Yayınevi.
• Deniz, A. (2018). Türkiye’ye Filipinli dadı göçü: Aracı firmaların rolünü anlamak. Coğrafi Bilimler Dergisi, 16(2), 289-301.
• Deniz, A. Ve Özgür, M. (2010). Rusya’dan Türkiye’ye ulusaşırı göç: Antalya’daki Rus göçmenler. Ege Coğrafya Dergisi. 19(1), 13-30.
• Deniz, A. ve Özgür, E. M. (2013). Antalya’daki Rus gelinler: Göçten evliliğe, evlilikten göçe, Sosyoloji Dergisi, 3(27), 151-175.
• Deniz, A. ve Özgür, M. (2022). Local, ınstitutional, or transnational? Social networks of Russian marriage migrants in Turkey. European Journal of Women’s Studies, 29(2) 347–363.
• Doğan, H., Kocaman, S. ve Tekin, Y. (2011). Alanya’ya gelen yabancı turistlerin Türk hamamlarına ilişkin memnuniyet algılamaları. Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 1.
• Douglas Graham, M. D. (1879). History of massage. Atlanta Medical and Surgical Journal, 17(7), 426-434.
• Dumreicher, H., Behloul-Sıbley, M., Igdırlıgil, A., Raftan, K., Mahdavi, A., Perfler, R., Mortimer, N., Zerouala, S., Atassi, S., Ivanceanu, I., Nasredin, M., Caner Saltık, E., Bouillot, N., Remaoun, N., Taleb, S., El-Wazır, B., Hongyi, LU. ve Elkerdany, D. (2008). Hammam, aspects and multidisciplinary methods of analysis for the mediterranean region. Erişim Adresi: https://cordis.europa.eu/project/id/517704/reporting
• Durgun, S., (2018). Al (m) anya:“Tatlı vatan”?. Senex: Yaşlılık Çalışmaları Dergisi, 2, 59-73.
• Ekiz Gökmen, Ç. (2011). Türk turizminin yabancı gelinleri: Marmaris yöresinde turizm sektöründe çalışan göçmen kadınlar. Çalışma ve Toplum. 28, 201-231.
• Ekiz Gökmen, Ç. (2018). Turizm sektöründe göçmen emeği: Nitelikli emek mi? ucuz emek mi? Çalışma ve Toplum, 1.
• Erder, S. ve Kaşka, S. (2003) Irregular migration and trafficking in women: The case of Turkey. Istanbul: IOM.
• Faist, T. (2003). Uluslararası göç ve ulusaşırı toplumsal alanlar. (Çev: Gündoğan, A. Z. ve Nacar, C.). Bağlam Yayınları.
• Fernandez, B. (2013). Traffickers, brokers, employment agents, and social networks: The regulation of ıntermediaries in the migration of Ethiopian domestic workers to the Middle East. The International Migration Review, 47(4), 814-843.
• Goss, J. ve Lindquist. J. (2000). Placing movers: An overview of the Asian-Pacific migration system. The Contemporary Pacific, 12(2), 385-414.
• Gulati, L. (1997). Asian women in international migration: With special reference to domestic work and entertainment. Economic and Political Weekly. 32(47), 22-28.
• Gulati, L. (2006). Asian women: Workers in international labour migration: An overview. Argawal, A. (Ed.), Women and migration Asia. (s. 46-72). Sage Publications.
• Gülçür, L. ve İlkkaracan, P. (2002). The “natasha” experience: Migrant sex workers from the former soviet union and eastern Europe in Turkey. Women’s Studies International Forum 25(4), 411–421.
• Haug, S. (2008) Migration networks and migration decision-making, Journal of Ethnic and Migration Studies, 34(4), 585-605.
• Hewett, H. (2009). Mothering across borders: Narratives of immigrant mothers in the United States. Women’s Studies Quarterly, 37(3/4), 121-139).
• Hondagneu-Sotelo, P. ve Avila, E. (1997). “I'm here, but ı’m there”: The meanings of Latina transnational motherhood. Gender and Society, 11(5), 548-571.
• Horvat, K. V. ve Pusnik, M. (2019). In strangers’ hands: Thai massage services in Slovenia. Cultural Sociology 13(2), 217–232.
• Hugo, G. (2005). Migration in the Asia-Pacific region. Global Commission on International Migration. Jeffreys, S. (2003) Sex tourism: do women do it too? Leisure Studies, 22(3), 223-238,
• Kalter, F. ve Kogan, I. (2014). Migrant networks and labor market ıntegration of ımmigrants from the former Soviet Union in Germany. Social Forces, 92(4), 1435-1456.
• Kang, M. (2010). The managed hand: Race, gender, and the body in beauty service work. Berkeley: University of California Press.
• Kaşka, S. (2007). Yeni uluslararası göç hareketleri ve Türkiye’deki Moldovalı kadın hizmetçiler. Cultural Changes in the Turkic World. 71-90.
• Kaşka, S. (2022). Kadın ve toplumsal cinsiyetin keşif süreci: Türkiye’de göç araştırmalarının yörüngeleri. Coşkun, E., Kaşka, S. ve Williams, L. (Haz.). Göçmen ve mülteci kadınlar Türkiye’de araştırma, politika ve uygulamada toplumsal cinsiyet farkındalığı. (s. 36-57). Birinci Baskı, Bağlam Yayıncılık.
• Kern, A. ve Müller-Böker, U. (2015). The middle space of migration: A case study on brokerage and recruitment agencies in Nepal. Geoforum 65, 158–69.
• King, R. (2012). Theories and typologies of migration: An overview and a primer. Righard, E. (Ed.), Willy Brandt Series of Working Papers in International Migration and Ethnic Relations, 3(12). Malmö University.
• Kofman, E., Phizacklea, A., Raghuram, P. ve Sales, R. (2000). Gender and ınternational migration in Europe employment welfare and politics, New York: Routledge
• Köşer Akçapar, Ş. ve Taner, N. (2021). Kadın ve göç. Özkan, A. ve Taşçı, G. (Eds.) içinde, Göç disiplinlerarası bakış açısıyla. (s. 103-150). Nobel Yayın.
• Kültür ve Turizm Bakanlığı (2013). Tesislere geliş, geceleme, ortalama kalış süresi ve doluluk oranının illere ve ilçelere göre dağılım istatistikleri.
• Kültür ve Turizm Bakanlığı (2023). İşletme ve Basit Belgeli konaklama tesislerinde tesislere geliş, geceleme, ortalama kalış süresi ve doluluk oranlarının illere ve ilçelere göre dağılım istatistikleri.
• Lim, L.L. ve Oishi, N. (1996). International labor migration of Asian women: Distinctive characteristics and policy concerns. Asian and Pacific Migration Journal, 5(1).
• Lindquist, J. (2010). Labour recruitment, circuits of capital and gendered mobility: Reconceptualizing the Indonesian migration industry. Pacific Affairs 83(1), 115–132.
• Lindquist, J., Xiang, B. ve Yeoh, B. (2012). Introduction: Opening the black box of migration: Brokers, the organization of transnational mobility and the changing political economy in Asia. Pacific Affairs, 85(1), 7–19.
• Lőrincz, L. ve Németh, B. (2022). How social capital is related to migration between communities? European Journal of Population, 38, 1119–1143.
• Lutz, H. (2010). Gender in the migratory process. Journal of Ethnic and Migration Studies. 36(10), 1647-1663.
• Massey, D. S., Arango, J., Hugo, G., Kouaouci, A., Pellegrino, A. ve Taylor, J. E. (2014). Uluslararası Göç Kuramlarının Bir Değerlendirmesi. Göç Dergisi, 1(1), 11-46.
• McKeown, A. (2012). How the box became black: Brokers and the creation of the free migrant. Pacific Affairs, 85(1), 21-45.
• Mills, M.B. (1997). Contesting the margins of modernity: women, migration, and consumption in Thailand. American Ethnologist, 24(1), 37-61.
• Molland, S. (2012). Safe migration, dilettante brokers and the appropriation of legality: Lao-Thai “trafficking” in the context of regulating labour migration. Pacific Affairs, 85(1), 117-136.
• Monk-Turner, E. ve Turner, C. G. (2017). Thai massage and commercial sex work: A phenomenological study. International Journal of Criminal Justice Sciences, 12(1), 57-68.
• Morokvasic, M. (1984). Birds of passage are also women. The International Migration Review. 18(4), 886-907.
• Morokvasic, M. (2004). ‘Settled in mobility’: Engendering post-wall migration in Europe. Ferminist Review, 77(1), 7-25.
• Mutluer, M. ve Südaş, İ. (2008). Ekonomik etkileri açısından Türkiye’nin turizm merkezlerine yönelik Avrupalı göçleri. Ege Coğrafya Dergisi, 17(1-2), 51-59.
• Oishi, N. (2002). Gender and migration: An integrative approach. Working Paper. 49, 1-18.
• Oishi, N. (2017). Gender and migration policies in Asia. Tittensor, D. ve Mansouri, F. (Eds.), The Politics of Women and Migration in the Global South (s. 27-48).
• O’Malley, A. (2013). Sex tourism and women’s status in Thailand. Society and Leisure. 11(1), 99-114.
• Özgür, E. M. (2018). Küresel göçün sosyo-mekânsallığı: ulusötesi mekânlar / yerelötesi yerler, topluluklar ve kimlikler. Coğrafi Bilimler Dergisi, 16 (1), 1- 35.
• Parrenas, R. S. (2000). Migrant Filipina domestic workers and the international division of reproductive labor. Gender and Society, 14(4), 560-580.
• Parwati, K. S. M., Widarmana, I. G. P. ve Melistyari, I. G. A. (2016). Traditional Balinese massage as SPA brand in Sanur beach area. Journal of Business on Hospitality and Tourism, 2(1), 218-224.
• Pasin, B. (2022). Kentsel dolaplar, homososyal mekânlar ve performans sahneleri: Kuir coğrafyalara eleştirel bir bakış. Toprak, M. A. (Ed.) içinde, Eleştirel Beşerî Coğrafya. (s.142-164). Bağlam Yayıncılık.
• Peteet, J. (2024) The hammam through time and space. Gender, Culture, and Politics in the Middle East. Syracuse University Press.
• Raghuram, P., Henry, L. ve Bornat, J., (2010). Difference and distinction? Non-migrant and migrant networks. Sociology, 44(4), 623–641.
• Raijman, R., Schammah Gesser, S. ve Kemp, A. (2003). International migration, domestic work,and care work: Undocumented Latina migrants in Israel. Gender and Society, 17(5), 727-749.
• Ryan, C., Keiwkarna, B. ve Islam Khan, M. (2003). Traditional thai massage: unveiling the misconceptions and revealing the health benefits. Journal of Public Health and Development 1(2), 69-75.
• Sallan Gül, S. ve Türkmen, E. (2021). Uluslararası göç ve kadın: Küreselleşme sürecinde göçün kadınlaşması. Negiz, N. ve Öcal, A. (Eds.) içinde, Disiplinler Arası Kadın. (105-135). Ankara: Nobel Yayınları.
• Sanders, J., Nee, V. ve Sernau, S. (2002). Asian ımmigrants reliance on social ties in a multiethnic labor market. Social Forces. 81(1), 281-314.
• Sharma, R. (2011). Gender and international migration: The profile of female migrants from India. Social Scientist, 39(3/4), 37-63.
• Spaan, E. (1994). Taikongs and calos: the role of middlemen and brokers in Javanese international migration. The International Migration Review, 28(1), 93-113.
• Sunanta S (2014) Thailand and the Global intimate: Transnational marriages, health tourism and retirement migration. MMG Working Paper 14(2).
• Sunanta, S. (2020). Globalising the Thai ‘high-touch’ industry: exports of care and body work and gendered mobilities to and from Thailand. Journal of Ethnic and Migration Studies, 46(4), 1-19.
• Sunanta, S. (2022). Globalising the Thai ‘high-touch’ industry: exports of care and body work and gendered mobilities to and from Thailand. Statham, P, Scuzzarello, S, Sunanta, S. ve Trupp, A. (Eds.), Thai-Western mobilites and migration. (s.71-103). New York: Routledge.
• Südaş, İ. (2005). Türkiye’ye yönelik göçler ve Türkiye’de yaşayan yabancılar: Alanya örneği. Yüksek lisans tezi. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Stark, O. ve Lucas, R. (1988). Migration, remittances, and the family. Economic Development and Cultural Change. 36(3), 465-48.
• Toksöz, G. (2021). Emanet emek göç yollarında kadınlar. Birinci Baskı. Dipnot Yayınları.
• Teke Lloyd, F. A. (2019). Türkiye göç ve mülteci politikasının dış politika ekseninde değerlendirilmesi: 2000-2017. Alternatif Politika, 11(3), 502-526.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) Veri Tabanı, Antalya İli Alanya İlçesinin Tabiiyet ve Cinsiyetine Göre Yabancı Nüfusu 1990, (Veriler elektronik ortamdan elde edilmiştir).
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) Veri Tabanı, Antalya İli Alanya İlçesinin Tabiiyet ve Cinsiyetine Göre Yabancı Nüfusu 2022, (Veriler elektronik ortamdan elde edilmiştir).
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) Veri Tabanı, Tabiiyet ve Cinsiyetine Göre Yabancı Nüfusu 2012, (Veriler elektronik ortamdan elde edilmiştir).
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) Veri Tabanı, Tabiiyet ve Cinsiyetine Göre Yabancı Nüfusu 2023, (Veriler elektronik ortamdan elde edilmiştir).
• Twigg J, Wolkowitz C, Cohen R. L. ve Nettleton, S. (2011) Conceptualising body work in health and social care. Sociology of Health and Illness 33(2), 171–188.
• Ünlütürk Ulutaş, Ç. ve Kalfa, A. (2009). Göçün kadınlaşması ve göçmen kadınların örgütlenme deneyimleri. Fe Dergi, 1(2), 13-28.
• Xiang, B. ve Lindquist, J. (2014). Migration infrastructure. International Migration Review, 48(1), 122-148.
• Willams, C. P. (2008). Female transnational migration, religion and subjectivity: The case of Indonesian domestic workers. Asia Pacific Viewpoint, 49(3), 344–353.
• Williams, N.E., Hughes, C., Bhandari, P., Thornton, A., Young-DeMarco, L., Sun, C. ve Swindle, J. (2020). When does social capital matter for migration? A study of networks, brokers and migrant in Nepal. International Migration Review, 54(2), 964-991.
• VandenBelt, K. (2020). A call for a unified theoretical approach to the study of migration: Network analysis of ınternational migration systems. Uluslararası İlişkiler, 17(68), 129-143.
• Yakar, M. (2020). XXI. yüzyılın başında Türkiye’nin yabancı nüfusunda yeni eğilimler: Değişen profiller ve mekânsal örüntüler. Sallan Gül, S., Dedeoğlu, S. ve Kahya Nizam, Ö. (Der). Türkiye’de mültecilik, zorunlu göç ve toplumsal uyum: Geri dönüş mü, birlikte yaşam mı? (s. 38-71). Bağlam Yayıncılık.
• Yakar. M. (2021). Türkiye’de göçün değişen zamansal ve mekânsal örüntüleri. Ege Coğrafya Dergisi, 30(1), 1-30.
• Yalçın, Ç. (2015). Türkiye’de ev hizmetlerinde çalışan göçmen kadınlar ve ekonomik şiddet. Fe Dergi, 7(1), 50-60.
• Yang, D. (2008). Internatıonal mıgratıon, remıttances andhousehold ınvestment: Evıdence from phılıppınemıgrants’ exchange rate shocks. The Economic JournalVolume 118(528), 591-630.
• Yegül, F. K. (2012). Anadolu hamam kültürü: bin ışık huzmesi, bin ılık parmak. Ergin, N. (Der.). Anadolu medeniyetlerinde hamam kültürü: Mimari, tarih ve imgelem. (s. 16-66). Koç Üniversitesi Yayınları.
• Yeoh, B.S.A., Huang, S. ve Gonzalez, J. (1999). Migrant female domestic workers: Debating the economic, social and political ımpacts in Singapore. International Migration Review, 33, 114–136.
• Web Sayfaları
• Asa HRM Consulting & Recruitment. (2024, 26 Mart). https://www.asahrm.com/wellness-spa/ adresinden alındı.
• Move Up Organizasyon Hizmetleri. (2024, 26 Mart). https://moveup.com.tr/yabanciislemleri.html adresinden alındı.
• Yeni Alanya Gazetesi. Alanya’daki hamamlarla ilgili önemli karar. Mart 26, 2024 tarihinde. https://www.yenialanya.com/haber/5524316/alanyadaki-hamamlarla-ilgili-onemli-karar adresinden alındı.