Ekstrem Hava Olaylarının Hayvancılık Sektörüne Etkileri: Kasım 2024 Kar Fırtınası Örneği

Yıl 2025, Cilt: 34 Sayı: 1, 87 - 100, 16.06.2025

Mesut Gök

https://doi.org/10.51800/ecd.1607225

Öz

2024 yılı Kasım ayında kutuplardan gelen soğuk hava dalgası, Avrupa’nın pek çok ülkesinde olduğu gibi Türkiye’de de etkili olmuş, özellikle İç Anadolu Bölgesi’nde düşük sıcaklıklar ve kar fırtınaları şeklinde kendini göstermiştir. Aniden düşen sıcaklıklara kar fırtınalarının da eşlik etmesi yayladan köylere dönmek üzere yola çıkan, yaylada kalmaya devam eden, ayrıca merada otlayan hayvanlar ve çobanlar üzerinde ciddi olumsuzluklar oluşturmuştur. Daha çok İç Anadolu Bölgesi’nde ve Doğu Anadolu Bölgesinde görülmekle birlikte, pek çok ilde etkili olan kar fırtınaları sonucunda çok sayıda ahır yıkılmış, hayvanların büyük bölümü mahsur kalmış ve yüzlerce hayvan telef olmuştur. Ayrıca kar fırtınası esnasında hayvanlarıyla birlikte kırsalda olan iki çoban hayatını kaybetmiştir. Kar fırtınası sonrasında biriken kar örtüsü özellikle yaylada kalmaya devam eden hayvanlar için sorun olmaya devam ederken, kar örtüsüne bağlı olarak meralarda hayvanları otlatma şansı ortadan kalkmış, yolların kapanması yem tedarikini de ciddi şekilde sekteye uğratmıştır. Kar fırtınaları hayvanların korunması ve afetlere karşı acil müdahale için gerekli hizmetleri aksatmış ve böylece afetin etkileri derinleşmiştir. Hayvan barınaklarında meydana gelen çökmeler, soğuklara bağlı olarak kırsalda su kaynaklarının donması ve su tedarikinde yaşanan sıkıntılar kırsal ekonomiyi derinden etkilemiştir. Bu çalışma kapsamında, 46 farklı lokasyonda meydana gelen kar fırtınalarının, hayvan kayıpları, altyapı tahribatı ve üretim kesintileri gibi sonuçlar doğurduğu tespit edilirken, bu sorunların tekrar yaşanmaması adına öneriler de sunulmuştur. Ayrıca yaşanan olayların coğrafi koşullar ile ilişkilerini incelemek amacıyla tespit edilen lokalitelerin sıcaklık, iklim tipleri, yükselti ve arazi kullanım özellikleri açısından incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kar fırtınası, Hayvancılık, Kırsal ekonomi

ffects of Extreme Weather Events On Livestock Sector: November 2024 Snowstorm Example

Öz

In November 2024, the cold wave coming the poles was effective in Turkey, as in many countries in Europe, and manifested itself in the form of low temperatures and snowstorms, especially in Central Anatolia. The sudden drop in temperatures, accompanied by snowstorms, caused serious negative impacts on the animals and shepherds who set out the plateau to return to the villages, stayed in the plateau, and grazed in the pasture. Although mostly seen in Central Anatolia and Eastern Anatolia, many barns were destroyed, most of the animals were stranded and hundreds of animals perished as a result of the snowstorms that were effective in many provinces. In addition, two shepherds who were in the countryside with their animals during the snowstorm lost their lives. The accumulated snow cover after the storm continues to be a problem, especially for animals that continue to stay on the plateau, while the snow cover has eliminated the opportunity to graze animals on pastures, and road closures have severely disrupted the supply of feed. Snowstorms disrupted services for animal protection and emergency response to disasters, thus deepening the impact of the disaster. Collapses in animal shelters, freezing of water sources in rural areas due to cold temperatures and water supply problems deeply affected the rural economy. In this study, the effects of snowstorms on livestock production activities were examined in terms of climate types, elevation and land use characteristics, and the spatial distribution of disasters was analyzed in detail. Within the scope of the study, it was determined that snowstorms occurring in 46 different locations caused livestock losses, infrastructure destruction and production interruptions, and recommendations were presented to prevent these problems recurring.

Anahtar Kelimeler

Snowstorm, Livestock farming, Rural economy

Kaynakça

• Ceylan, A., & Kömüşcü, A. Ü. (2008). Meteorolojik karakterli doğal afetlerin uzun yıllar ve mevsimsel dağılımları. İklim Değişikliği Ve Çevre, 1(1), 1-10.
• Ergünay, O. (2007). Türkiye’nin Afet Profili. TMMOB Afet Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 1–14. Erkal, T., & Değerliyurt, M. (2009). Türkiye’de Afet Yönetimi. Doğu Coğrafya Dergisi, 14(22), 147–164.
• FAO. (2015). The impact of Natural Hazards and disasters on agriculture and food security and Nutrition. A Call For Action To Build Resilient Livelihoods. FAO.
• Hall, D. K., Salomonson, V. V., & Riggs, G. A. (2016). MODIS/Terra Snow Cover Daily L3 Global 500m Grid. Version 6. Boulder, Colorado USA: NASA National Snow and Ice Data Center Distributed Active Archive Center.
• Heath, S. E., Kenyon, S. J., & Zepeda, S. C. (1999). Emergency management of disasters involving livestock in developing countries. Rev. Sci. Tech., 18(1), 256–271. https://doi.org/10.20506/rst.18.1.1158
• Kılıç, M., & Çakır, Ö., (2022). Afetlerde Hayvanlar. Afet ve Risk Dergisi 5(1), (330-345), e-ISSN: 2636-8390, DOI: 10.35341/afet. 1073671.
• Muñoz Sabater, J. (2019). ERA5-Land monthly averaged data 1950 to present. Copernicus Climate Change Service (C3S) Climate Data Store (CDS). https://doi.org/10.24381/cds.68d2bb30
• Nandintsetseg, B., Shinoda, M., Du, C., & Munkhjargal, E. (2018). Cold-season disasters on the Eurasian steppes: Climate-driven or man-made. Sci Rep, 3(8). https://doi.org/10.1038/s41598-018-33871-4
• Nandintsetseg, B., Shinoda, M., & Erdenetsetseg, B. (2017). Contributions of multiple climate hazards and overgrazing to the 2009/2010 winter disaster in Mongolia. Nat Hazards, 92, 109–126. https://doi.org/https://doi.org/10.1007/s11069-017-2954-8
• Özey, R. (2006). Afetler Coğrafyası. Aktif Yayınevi.
• Qia, J., & Kong, Q. X. (2007). The efficiency and enlighten of establishing disaster prevention foundation in south Qinghai province. Caoye Yu Xumu, 9, 53–55.
• Türkeş M. & Deniz Z. A., (2010). “Klimatolojik/meteorolojik ve hidrolojik afetler ve sigortacılık sektörü”, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi 7: 996-1020.
• Robinson, S., & Milner-Gulland, E. J. (2003). Political Change and Factors Limiting Numbers of Wild and Domestic Ungulates in Kazakhstan. Human Ecology, 31, 87–110. https://doi.org/https://doi.org/10.1023/A:1022834224257
• Taşoğlu, E., Öztürk, M. Z., & Yazıcı, Ö. (2024). High Resolution Köppen-Geiger Climate Zones of Türkiye. International Journal of Climatology, 5248–5265. https://doi.org/10.1002/joc.8635
• Thole, N. S., Sharma, D. D., J, W., & Shingal, K. K. (1993). Feeding strategies during natural calamities. In J. B. Singh, K and Schiere (Ed.), “Feeding of Ruminants on Fiberous Crop Residues: Aspects of Treatment, Feeding, Nutrient Evaluation, Research and Extension. ICAR.
• Sun, D. H. (1999). Heavy snow disasters of two hundred years in Tibet. China Tibetology, 4, 49–55.
• Xu, G. H. (2005). Recent advances and expection in studies of precaution against snow disaster in pasture. Xinjiang Meteorology, 28, 1–6.
• Zanaga, D., Van De Kerchove, R., Daems, D., Keersmaecker, D., Brockmann, C., Kirches, G., Wevers, J., Cartus, O., Santoro, M., Fritz, S., Lesiv, M., Herold, M., Tsendbazar, N. E., Xu, P., Ramoino, F., & Arino, O. (2022). ESA WorldCover 10 m 2021 v200. https://doi.org/10.5281/zenodo.7254221
• Zhang, D. F., & Zhang, X. H. (2002). Snow disaster causing mechanism of grasslands in northern China. Journal of Disasters.
• URL1. Türk Veteriner Hekimler Birliği. Erişim Tarihi: Aralık 15, 2024 https://tvhb.org.tr/2023/02/28/milyonlarca-hayvan-maras-depreminden-etkilendi/
• URL2. Erişim Tarihi: Aralık 15, 2024, https://www.aa.com.tr/tr/gundem/sivas-ve-samsunda-mahsur-kalan-cobanlar-ve-hayvanlar-kurtarildi-/3404255
• URL3. Erişim Tarihi: Aralık 15, 2024, https://www.iha.com.tr/giresun-haberleri/giresunda-kar-yagisi-nedeniyle-mahsur-kalan-cobanlar-kurtarildi-132966913
• URL4. Erişim Tarihi: Aralık 15, 2024, https://hayatgazetesiordu.com/haber/22467653/aybastida-kar-hayvanlari-vurdu-agil-coktu#google_vignette
• URL5. Erişim Tarihi: Aralık 15, 2024, https://www.cnnturk.com/yerel-haberler/mersin/mut/karda-mahsur-kalan-cobanlarin-430-koyunu-telef-oldu-2192117
• URL6. Erişim Tarihi: Aralık 15, 2024, https://www.benguturk.com/kayseride-yaylada-mahsur-kalan-coban-ve-420-koyun-kurtarildi#google_vignette
• URL7. Erişim Tarihi: Aralık 15, 2024, https://www.konhaber.com/guncel/konya_da_coban_ve_hayvanlari_yaylada_mahsur_kaldi_son_anda_kurtarildi-1953870h
• URL8. Erişim Tarihi: Aralık 15, 2024, https://www.ntv.com.tr/galeri/turkiye/kayseride-karin-agirligina-dayanamayan-ahirin-catisi-coktu-17-hayvan-telef-oldu,Vu2zVVYGgUiMh2a-Ptkb8w
• URL9. Erişim Tarihi: Aralık 15, 2024, https://www.iha.com.tr/ankara-haberleri/dagda-mahsur-kalan-hayvanlar-kurtarildi-149424791
• URL10. Erişim Tarihi: Aralık 15, 2024, https://www.haberturk.com/trabzon-haberleri/36299877-trabzonda-yaylada-hayvanlariyla-mahsur-kalan-besiciler-kurtarildi
• URL11. Erişim Tarihi: Aralık 15, 2024, https://www.iha.com.tr/erzurum-haberleri/erzurumda-350-koyun-ucurumdan-dustu-150893863
• URL12. Erişim Tarihi: Aralık 15, 2024, https://www.merhabahaber.com/konya-yaylalarinda-kar-firtinasi-koyluler-mahsur-kaldi-1898217h.htm
• URL13. Erişim Tarihi: Aralık 15, 2024, https://www.yesilniksar.com/tokatta-yogun-karda-mahsur-kalan-coban-kurtarildi/