Kyzikos Antik Kenti Skyphos Örnekleri Işığında Seramik Üretimi Üzerine Gözlemler

Yıl 2024, , 111 - 124, 28.10.2024

Fevziye Eker

https://doi.org/10.51493/egearkeoloji.1436419

Öz

Mysia bölgesinin önemli liman kentlerinden birisi olan Kyzikos, Balıkesir İli, Erdek ilçesinin Düzler Mevkii’nde yer almaktadır. Marmara Denizi’nin güneyindeki Kapıdağ yarımadasının kıstağında kurulmuş olan kent, bölge tarihinde etkili olmuş en önemli yerleşim merkezi olma özelliğini korumaktadır. Arktonnesos (Ayı adası) ya da Arktonoros (Ayılar Dağı) olarak anılan Kapıdağı Yarımadası’nın güneyinde yer alan kent; büyüklük, güzellik ve yönetimin mükemmelliğiyle Asia’daki en başta gelen kentlerden biridir.
Çalışma ile Kyzikos antik kenti 2006-2007 yıllarındaki çalışmalarda ortaya çıkarılan seramik buluntular arasında önemli bir buluntu grubunu oluşturan pişmiş toprak skyphos incelenmiştir. 20 adet pişmiş toprak skyphos örneği özellikle Roma Dönemi’nde insanların ihtiyacını karşılama şekli, formun ne derece yaygın kullanıldığı, hamurun yapısı, yapım tekniği ve aşamaları ile üretimde başka bölgelerden etkilenip etkilenmediği konuları araştırılmıştır. Roma dönemi özellikleri sergileyen skyphosların bezemeli ve bezemesiz örnekleri bulunmaktadır. Çalışmamızda yer alan örneklere uygulanan bezemelerde beyaz boya ile bitkisel betimler kullanılmıştır.
Kyzikos kazıları 2006 yılından bu yana sürekli ve düzenli olarak yürütülmesine rağmen, herhangi bir seramik üretim atölyesi veya fırın bulunmamıştır. Ancak bu durum belirtilmemiştir. Çünkü yapılan araştırmalar ve seramiklerin özellikleri ve kentin bu dönemdeki önemi göz önüne alındığında başlı başına bir atölyeden bahsetmek yanlış olmayacaktır

Anahtar Kelimeler

Kyzikos, Pişmiş Toprak, Seramik, Skyphos.

Observations On Ceramic Production in The Light Of Skyphoi Samples From The Ancient City Of Cyzicus

Öz

Cyzicus, one of the important harbour cities of the Mysia region, is located in Düzler Mevkii of Erdek District of Balıkesir Province. Founded on the isthmus of the Kapıdağ Peninsula in the south of the Marmara Sea, the city preserves its characteristic of being the most important settlement center that has been influential in the history of the region. The city, located in the south of the Kapıdağı Peninsula, known as Arktonnesos (Bear Island) or Arkton oros (Mount of Bears), is one of the most prominent cities in Asia with its size, beauty and excellent administration.
In this study, the skyphos, which constitute an important group of finds among the ceramics unearthed during the excavations in the ancient city of Kyzikos, were analyzed. 20 samples of terracotta skyphos were studied in terms of how they met the needs of the people especially in the Roman period, how widely the form was used, the structure of the dough, the production technique and stages, and whether the production was influenced by other regions. There are decorated and undecorated examples of skyphos with Roman Period characteristics. The decorated examples in our study show floral depictions made with white paint.
Although the excavations in Cyzicus were carried out regularly between 1988-1997 and since 2006, no large ceramic production workshop or kiln was found. However, considering the research carried out, the characteristics of the ceramics and the importance of the city in this period, it would not be wrong to speak of a workshop in itself. In this study, it will be useful for further studies to bring the skyphos, a ceramic group that has not been the subject of much research in the city of Cyzicus and has not been discussed in depth, into the literature.

Anahtar Kelimeler

Cyzicus, Terracotta, Pottery, Skyphoi.

Kaynakça

• Modern Literatür AKKURNAZ 2016: F. B. Akkurnaz, Eski Yunan ve Roma Kaplar – İşlevler, İstanbul: Arkeolji ve Sanat Yayınları.
• ARSLAN, ARSLAN, BAKAN, RHEIDT ve ENGEL 2016: N. Arslan, B. Arslan, C. Bakan, K. Rheidt ve J. Engel, “Assos Kazısı 2015 Yılı Sonuç Raporu” 38. Kazı Sonuçları Toplantısı, 3. Cilt, Edirne, 53-72.
• AYAN 2014: Ş. N. Ayan, Anadolu’daki Geç Hellenistik-Erken Roma Sırsız-Kabartmalı Skyphoslar, Pamukkale Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü (Yayımlanmamış Lisans Tezi). Pamukkale.
• AYDIN TAVUKÇU 2007: Z. Aydın Tavukçu, Parion Nekropolu 2005 Yılı Buluntuları, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• APOLLONİUS RHODİUS, Argonautica I, (Çev. Robert Cooper Seaton), Loeb Classical Library, London 1990, 936, 67. BAŞARAN 1998: C. Başaran, Arkeolojiye Giriş, Erzurum: Aşiyan Yayınları.
• BEHR 1988: D. Behr, “Neue Ergebnisse zur Pergamenischen Westabhang- Keramik”, Istanbuler Mittelungen, 38, 97-178.
• BOARDMAN 2003: J. Boardman, Siyah Figürlü Atina Vazoları, İstanbul: Homer Kitabevi.
• DEREBOYLU 1994: E. Derebeyoğlu, Daskyleion Hellenistik Dönem Seramiği, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• DOĞER 2007: E. Doğer, “Aigai 2004-2006 Yılı Kazıları” 29. Kazı Sonuçları Toplantısı I, 207-232.
• DOKSANALTI 2006: E. M. Doksanaltı, Knidos Kap-Krio Kazı Alanı, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• ER 2004: Y. Er, Klasik Arkeoloji Sözlüğü, Phoenix Yayınları, Ankara.
• ERDEM 2023: A. Erdem, Kyzikos Roma Dönemi Seramik Buluntuları, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum. ERGÜRER, 2012: E. Ergürer, Parion Roma Dönemi Seramiği (Yayımlanmamış Doktora Tezi) Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• ERTUĞRUL 2023: F. Ertuğrul, 1996-2005 Yılları Arasında Tralleis’te Ele Geçen Roma Seramikleri, (Yayımlanmamış Doktora Tezi) Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• ERTÜZÜN 1998: R. M. Ertüzün, Kapıdağı Yarımadası ve Çevresindeki Adalar, Ozan Sanatevi, İstanbul.
• GARBSCH 1982, J. Garbsch, Terra sigillata - Ein Weltreich im Spiegel seines Luxusgeschirrs, Prähistorische Staatssammlung: Published by München.
• COLDSTREAM, 1968: J. N. Coldstream, Grek Geometric Pottery: A Survey of Ten Local Styles and Their Chronology, Methuen.
• GÜNEŞ 2008: F. Güneş, Kyzikos Antik Kenti 2006-2007 Kazı Dönemi Seramik Buluntuları, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• GÜNGÖR 2005: E. Güngör, Metropolis Kenti Ada 7 İçerisindeki Konut Seramiği, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• HASLUCK 1910: W. Hasluck, Cyzicus, Cambridge University Press, Cambridge.
• KOÇHAN, MERAL, MOTOR ve GÜNEŞ 2007: N. Koçhan, K. Meral, H. Motor ve F. Güneş, “Kyzikos 2006 Yılı Kazısı” 29. Kazı Sonuçları Toplantısı Cilt 1, Kocaeli, 11-20.
• KOÇHAN 2011: N. Koçhan, Kyzikos Tarihi ve Mimari Kalıntıları, Renkvizyon Ofset Form Matbaacılık: Bursa.
• KOÇHAN ve MERAL 2015: N. Koçhan ve Meral, Korkmaz “Kyzikos’ta Yapılan Kazı ve Sondajlarla İlgili Bir Değerlendirme”, Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, 35, 60-77.
• KÜÇÜK 2006: T. Küçük, Ege Gübre Kazısı Hellenistik Dönem Seramikleri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• MERAL 2012: K. Meral, “Kyzikos'tan Lahit Mezar Buluntuları” Höyük, 5, 25-44.
• MERAL ve EKER 2012: K. Meral ve F. Eker, “Kyzikos Antik Kenti 2006-2007 Kazı Sezonunda Ortaya Çıkarılan Pişmiştoprak Kâseler” Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6/25, 341-355.
• NOBLE 1965: J. V. Noble, The Techniques of Attic Painted Pottery, Watson-Guptill Publications / Metropolitan Museum of Art; First Edition, USA.
• ÖZKAN 1999: T. Özkan, İzmir Arkeoloji Müzesi Seramik Kataloğu, İzmir Arkeoloji Müze Müdürlüğü, İzmir. PİLİNİUS, Natural History V, (Çev. H. Rackham), Harward University Press, London 1962, 142.
• RICHTER ve MILNE 1935: G. M. A. Richter ve M. Milne, Shapes And Names Of Athenian Vases, New York : The Metropolitan Museum of Art.
• ROBINSON 1959: H. S. Robinson, Pottery of the Roman Period. Chronology. (The Athenian Agora. Results of excavations conducted by the American School of Classical Studies, vol. v.), American School of Classical Studies at Athens, Athens.
• ROTROFF 1997: S. I., Rotroff, Hellenistic Pottery Athenian and Imported Wheelmade Table Ware and Related Material Part 1: Text, Part 2: Illustrations, The Athenian Agora 29, Princeton.
• SARAH 2018: A. J., Sarah, Hellenistic Pottery: The Fıne Wares, Corinth, Vol. 7, No. 7, Athens, pp. iii-xxiv, 1-240.
• SCHÄFER 1968: J. Schäfer, Hellenistische Keramik aus Pergamon, De Gruyter, Berlin.
• STRABON 2015: Geographika XII, XIII, XIV, Antik Anadolu Coğrafyası, (Çev. A. Pekman) İstanbul, XII, 8-11, 80.
• TEKKÖK-BİCKEN 1996: B. Tekkök-Biçken, The Hellenistic and Roman Pottery From Troia: Second Century B.C. To Sixth Century A.D. UMI Company, Columbia.
• THOMPSON 1934: H. A. Thompson, “The Journal of the American School of Classical Studies at Athens” , Hesperia, Vol. 3, No. 4, The American Excavations in the Athenian Agora: Fifth Report, ss. 311-476
• YAYLALI 1990: A. Yaylalı, “Kyzikos 1989 Yılı Çalışmaları” XII. Kazı Sonuçları Toplantısı II, Ankara, 171-194.
• YAYLALI - KOÇKAN ve BAŞARAN 1991: A. Yaylalı – N. Koçhan ve C. Başaran, “Kyzikos 1990 Yılı Çalışmaları” XIII. Kazı Sonuçları Toplantısı I, Ankara, 205-226.
• YORULMAZ 2019: L. Yorulmaz, Kurul Kalesi Hellenistik Dönem Seramikleri, (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Ankara.