İLKOKUL VE ORTAOKUL ÖĞRETMENLERİNİN ÖRGÜTSEL KÜLTÜR VE MOTİVASYON ALGILARI (NEVŞEHİR ÖRNEĞİ)

Year 2019, Volume: 8 Issue: 16, 130 - 151, 30.12.2019

Cemalettin İpek , Rabia Taşdemir

Abstract

Araştırmanın amacı
ilkokul ve ortaokullarda görev yapan öğretmenlerin örgütsel kültür ve
motivasyon algılarını incelemektir. Araştırma kapsamında öğretmenlerin örgütsel
kültür ve motivasyon algıları betimlendikten sonra bu algıların; öğretmenlerin
cinsiyetine, kıdemine, branşına ve görev yapmakta oldukları okuldaki görev
süresine göre istatistiksel açıdan farklılaşıp farklılaşmadığı test edilmiştir.
Ayrıca araştırmada öğretmenlerin örgütsel kültür algıları ile motivasyon
algıları arasındaki korelasyon ile öğretmenlerin örgütsel kültür algılarının
motivasyon algıları üzerindeki yordayıcı etkisi incelenmiştir. Araştırma, 2017-2018
eğitim-öğretim yılında Nevşehir il merkezindeki okullarda görev yapmakta olan
159’u ilkokul öğretmeni, 165’i ortaokul öğretmeni olmak üzere toplam 324
öğretmen ile yürütülmüştür.

Araştırmada Örgütsel Kültür Ölçeği ve Öğretmen
Motivasyonu Ölçeği olmak üzere iki farklı veri toplama aracı kullanılmıştır. Örgütsel
kültürün güç kültürü, rol kültürü, başarı kültürü ve destek kültürü alt
boyutlarında analiz edildiği araştırmada, öğretmenlerin örgütsel kültür
algılarına ilişkin en yüksek aritmetik ortalama destek kültürü boyutunda tespit
edilmiş; bu ortalamayı sırasıyla başarı, rol ve güç kültürü alt boyutları
izlemiştir. Öğretmenlerin motivasyon algıları için içsel motivasyon ve dışsal
motivasyon alt boyutlarında yapılan analiz sonuçlarına göre ise öğretmenlerin
dışsal motivasyon algılarının içsel motivasyon algılarından daha yüksek olduğu,
motivasyon algıları ile örgütsel kültür alt boyutlarına ilişkin algılar arasında
pozitif yönlü zayıf ve orta düzeylerde ilişki gözlemlenmiştir. Öğretmenlerin motivasyon algılarının örgütsel kültür
algılarından yordanması için yapılan regresyon analizi sonucunda, öğretmenlerin
örgütsel kültür algılarının, içsel motivasyon algılarındaki varyansın %25’ini,
içsel motivasyon algılarındaki varyansın ise %13’ünü açıkladığı belirlenmiştir.

Keywords

Motivasyon, öğretmen, örgütsel kültür

References

• Açıkel, S (2013). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin örgütsel kültürleri ile işe yabancılaşmaları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Ataşehir ilçesi örneği). Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Akın Acuner, Ş. (2010) Örgüt kültürünü oluşturan unsurların çalışanlar üzerindeki motivasyonel etkileri. Ankara: Milli Prodüktivite Merkezi.
• Akıncı Vural, B. Z. ve Coşkun, G. (2007). Örgüt kültürü. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Aladağ, Ö. (2007). Örgüt kültürü ile motivasyon arasındaki ilişkinin araştırılması (Eskişehir Sarar A.Ş. örneği). Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya.
• Alganer, C.U. (2000). Örgütlerin kuruluş dönemlerinde örgüt kültürü oluşturmaları sırasında karşılaştıkları sorunlar. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Argon, T., ve Ertürk, R. (2013). İlköğretim okulu öğretmenlerinin içsel motivasyonları ve örgütsel kimliğe yönelik algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 19(2), 159-179.
• Arıkıl, G. ve Yorgancı, B. (2012). Öğretmenlerin, öğretmen adaylarının ve öğrencilerin motivasyonu algılama farklılıkları. X. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, 270. 27-30 Haziran, 2012, Niğde Üniversitesi, Niğde.
• Balcı, A. (2001). Sosyal bilimlerde araştırma, yöntem, teknik ve ilkeler, Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Bektaş, A. (2010). İlköğretim okulu yöneticilerinin sosyal iletişim becerileri ile öğretmen motivasyonu arasındaki ilişki, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.Bilegt, E. (2011). Örgüt kültürü ile çalışan motivasyonu arasındaki ilişki ve bir araştırma, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Çelik, G. (2014). İlkokul ve ortaokullarda çalışan öğretmen ve yöneticilerin örgüt kültürüne ilişkin algılarının örgütsel değişmeyle ilişkisi İzmir ili örneği, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.Çevik, A. ve Köse, A. (2017). Öğretmenlerin okul kültürü algıları ile motivasyonları arasındaki ilişkinin incelenmesi, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(2), 996-1014.
• Doğan, B. (2012). Örgüt kültürü. İstanbul: Beta Basım Yayım.
• Doğan, S. (1997). İnsan kaynaklarını potansiyelini arttırmada işletmeleri etkinliğe götüren yol örgüt kültürü. Amme İdaresi Dergisi 30/4, 53-74.
• Dündar, S., Özutku, H., ve Taşpınar, F. (2007). İçsel ve dışsal motivasyon araçlarının işgörenlerin motivasyonu üzerindeki etkisi: Ampirik bir inceleme. Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 105-119.
• Ebcim Özkan, P. (2012). Resmi ilköğretim okullarında çalışan öğretmenlerin motivasyonu ve örgüt sağlığı algıları arasındaki ilişki. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Güçlü, N. (2003). Örgüt kültürü, Kırgızistan Manas Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 6, 147-159.
• Handy, C. B. (1981). Understanding organizations, second edition, Great Britain: Hazell Watson & Viney Ltd.
• Harrison, R. (1972). Understanding your organization's character, Harvard Business Review, May-June, 119-128.
• Hoy, W.K. ve Miskel C. G.(2015). Eğitim yönetimi. Selahattin Turan (Çev. Ed), Ankara: Nobel Yayınları.
• İpek, C. (1999). Resmi liseler ile özel liselerde örgütsel kültür ve öğretmen-öğrenci ilişkisi. Yayınlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Karaduman, P. (2014). Eğitim örgütlerinde örgüt kültürünün algılanan liderlik tarzları üzerine etkisi ve bir araştırma. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Lunenburg, F.C. ve Ornstein A. C.(2013). Eğitim yönetimi. Gökhan Arastaman (Çev. Ed.), Ankara: Nobel Yayınları.
• Oğuz, E. ve Yılmaz, K. (2006). İlköğretim okulu öğretmenlerinin okul kültürüne ilişkin algıları (Yozgat ili örneği), Eğitim ve Bilim Dergisi, 31, 142, 89-98.
• Özdaşlı, K. ve Akman, H. (2012). İçsel ve dışsal motivasyonda cinsiyet ve örgütsel statü farklılaşması: Türk Telekomünikasyon aş çalışanları üzerinde bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 4(7), 73-81.
• Pheysey, D. C .(1993). Organizational cultures: types and transformations, London: Routledge.
• Pulat, İ. (2010). Denizli ilköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin örgüt kültürü ve önemine ilişkin algıları, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Robbins, S. P. ve Judge, T.A. (2015). Örgütsel davranış (İnci Erdem, Çev. Ed.), Ankara: Nobel Yayınları.
• Sop, S. (2016). Örgüt kültürünün çalışanların motivasyonuna etkisi: Celal Bayar Üniversitesi Örneği. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Türk Hava Kurumu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Şahmelikoğlu Uçar, S. (2013) Ortaöğretim öğretmenlerinin algıladıkları örgütsel güven düzeyi ile örgütsel kültür düzeyi arasındaki ilişkinin incelenmesi (İstanbul ili Pendik ilçesi örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Şişman, M. (2002). Örgütler ve kültürler. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Taner, D. (2008). Öğretmenlerin umutsuzluk düzeyi ile okul kültürü arasındaki ilişki, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Terzi, A. R. (2000). Örgüt kültürü. Ankara: Nobel.
• Uçar, R. (2015). İlkokul müdürlerinin dağıtımcı liderlik davranışları ile öğretmenlerin motivasyon ve yaratıcılık düzeyleri arasındaki ilişki (Diyarbakır ili örneği) Yayımlanmamış doktora tezi, Dicle Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Diyarbakır.
• Unutkan Ataman, G. (1995). İşletmelerin yönetimi ve örgüt kültürü. İstanbul: Türkmen Kitabevi.
• Yağmurlu, A. (1997). Örgüt kültürü: tanımlar ve yaklaşımlar. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 52(01), 717-724.
• Yılmaz, F. (2009). Eğitim örgütlerinde örgüt kültürünün öğretmenlerin iş motivasyonu üzerindeki etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Yılmaz, E. G. (2010). Okul kültürü öğrenci başarısı ilişkisi: İstanbul ili ilköğretim okullarında ampirik bir araştırma. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.