Sınıf Öğretmenlerinin Sosyal Bilgiler Dersinde Küresel Eğitim Hakkındaki Görüşleri

Year 2016, Volume: 16 Issue: 65, 129 - 146, 15.10.2016

Mahmut Bozkurt Sefik Yasar

Abstract

Problem Durumu: Bugün, teknolojik
ve bilimsel gelişmelerin yoğun etkisiyle ekonomiden siyasete, spordan doğal
felaketlere kadar birçok alanda ve sorunda dünya dinamiklerinin sürekli olarak
değiştiği bir çağ yaşanmaktadır. Bu çağın sihirli sözcüğü ise küreselleşmedir.
“Küreselleşme” ya da “Globalleşme”, tüm dünyanın birbirine bağlanmasının
yakından hissedilmesi üzerine gereksinim duyulmuş bir sözcüktür.  Alanyazın incelendiğinde küreselleşmeye
ilişkin birbiriyle benzeşen ve farklılaşan yönleriyle kimi tanımlamalara ya da
yaklaşımlara rastlandığı görülmektedir. Küreselleşmenin belirtilen boyutlarının
sonucu olarak dünya adeta “Global Köy” haline gelmiştir. Küresel eğitimin en
temel amacı da bu “Global Köy” toplumunun üyeleri olarak yetişecek bireylerin
gerekli ve yeterli bilgi, beceri ve tutumlarla donatılmış bir biçimde
yetişmelerini sağlamaktır. Küresel eğitime göre, öğrencinin, gelişen ve değişen
dünyanın getirdikleriyle başa çıkabilecek bilgi, beceri ve tutumlarla
donatılmış; yaşadığı toplumun, devletin ve dünyanın vatandaşı olmanın getirdiği
sorumluluk ve bilince sahip olması gerekmektedir. Bu sorumluluk ve bilinç ile
tüm insanların dünyaya uyum sağlaması beklenmektedir. Sosyal bilgilerin temel
amacı ise, birbirine karşılıklı olarak bağımlı bir dünyada, kültürel olarak çeşitlilik
gösteren ve demokratik bir toplumun bireyleri olarak, genç insanları, kamusal
yaşama katılım için gerekli bilgi ve karar alma mekanizmalarıyla donatmak
biçiminde tanımlanmaktadır. Buna paralel olarak sosyal bilgiler eğitimcisi
bilim insanlarının yapmış oldukları tanımlamalar doğrultusunda sosyal bilgiler
eğitimi anlayışının küresel eğitimin kültürel çeşitlilik, küresel bağımlılık,
demokratik toplum için yeterlilik sahibi ve karar alabilen bireyler
yetiştirilmesi gibi temel ortak noktaları bulunduğu görülmektedir.

Küresel eğitime
ilişkin ilk çalışmalar ve ilk uygulamalar, ABD ve İngiltere’de başlamış olmakla
birlikte, günümüzde hem birçok ülkede akademisyenlerce çalışılan bir alan olmuş
hem de birçok ülkenin eğitim politikalarını, kurumlarını ve programlarını
doğrudan ya da dolaylı olarak etkilemiştir. Ülkemizde de, son dönemde
küreselleşmenin eğitime etkisine yönelik çalışmalar olmakla birlikte, küresel
eğitimin tarihsel ve kuramsal çerçevesi temel alınarak yapılan çalışmalara
nadiren rastlanmaktadır. İlgili alanyazın incelendiğinde ülkemizde Sosyal
Bilgiler dersinin bireyleri içinde bulunduğu toplumsal ve kültürel yaşama
hazırlama gibi bir görev üstlendiği görülmektedir. Bu nedenle, sınıf
öğretmenlerinin gözüyle Sosyal Bilgiler dersinin küresel eğitim ile olan
ilişkisine ve Sosyal Bilgiler dersinin küresel eğitimin amaçlarına hizmet
edebilme bakımından ortaya konması bir gereklilik olarak görülmüştür. Böylece,
yurtdışında alan uzmanları tarafından son elli yılda ortaya konan küresel
eğitimin ülkemizdeki Sosyal Bilgiler derslerinde ne kadar yer aldığı ve nasıl
yer alması gerektiği ortaya konmaya çalışılmıştır. Ayrıca, yurtdışında
uygulamalı araştırmaların daha fazla olduğu ve uygulamalı araştırmaların
alanyazındaki küresel eğitim tanımlamalarına uygun bir çerçevede yürütüldüğü
görülmüştür. Yurt içinde yapılan çalışmalar daha çok küreselleşme ya da
küreselleşmenin eğitime yansımaları biçiminde olduğu; doğrudan küresel eğitim
ile ilgili olmadığı da görülmüştür.

Araştırmanın Amacı: Bu araştırmanın amacı 4. ve 5. sınıfı
okutmakta olan sınıf öğretmenlerinin Sosyal Bilgiler dersi bağlamında küresel
eğitime ilişkin görüşlerini ortaya koymaktır. Bu amaç doğrultusunda şu sorulara
yanıt aranmıştır:

4. ve 5. sınıfı okutan sınıf öğretmenleri;

·        
Küreselleşme, kültür ve küresel eğitim kavramlarına
ilişkin ne düşünmektedirler?

·        
Sosyal Bilgiler dersinde öğrencilere çoklu bakış açısının
kazandırılması konusunda ne düşünmektedirler?

·        
Sosyal Bilgiler dersinde kültürel konuları nasıl
işlediklerine ilişkin görüşleri nelerdir?

·        
Sosyal Bilgiler dersinde küresel olaylar, sorunlar ve
gelişmeleri nasıl işlediklerine ilişkin görüşleri nelerdir?

·        
Sosyal Bilgiler dersinde küresel bağlantılar ve küresel
bağımlılığa ilişkin konuları nasıl işlediklerine ilişkin görüşleri nelerdir?

·        
Sosyal Bilgiler dersi öğretim programında küresel
eğitimin nasıl yer alması gerektiği konusundaki görüşleri nelerdir?

·        
Sosyal Bilgiler derslerinde öğrenci çalışmalarında
küresel eğitim öğeleri nasıl yer almaktadır?

Araştırmanın Yöntemi: Bu araştırmada, küresel eğitime
ilişkin sınıf öğretmenlerinin geçmiş deneyimleri, şu anki uygulamaları ve
küresel eğitimin sınıf öğretmenleri için ne anlama geldiği araştırma konusu
derinlemesine irdelenmek istendiğinden olgubilim deseni uygun görülmüştür.
Araştırmada katılımcılar ölçüt örneklem yoluyla seçilmiştir. Katılımcıların
seçiminde belirlenen ölçütler “(1) 2011-2012 eğitim öğretim yılında 4. ve 5.
sınıfı okutmak ve (2) 2004 ilköğretim Sosyal Bilgiler Öğretim Programı ile 1998
programının her ikisini de okutmuş olmak” olarak belirlenmiştir. Bu kapsamda
altı farklı okuldan on iki sınıf öğretmeniyle görüşmeler gerçekleştirilmiştir.
Ayrıca, öğrencilerin Sosyal Bilgiler derslerinde gerçekleştirdikleri ödev
çalışmalarından ulaşılabilen 105 ödev de elde edilen doküman verileri bağlamında
değerlendirilmiştir. Bu araştırmada, görüşmeler sınıf öğretmenlerinin küresel
eğitime ve Sosyal Bilgiler dersinde küresel eğitime yönelik geçmiş
yaşantılarının ve deneyimlerinin derinlemesine incelenebilmesi için “Üç Görüşme
Modeli” üzerine temellendirilmiştir. Veri toplama araçlarının geliştirilmesi
sürecinde ilk olarak araştırmacı tarafından görüşme soruları geliştirilmiştir.
Geliştirilen görüşme soruları, iki alan uzmanı, bir dil uzmanı ve bir yöntem
bilimi uzmanının görüşlerine sunulmuştur. Uzmanlardan gelen dönütler
doğrultusunda, sorular yeniden düzenlenmiştir. Ardından, görüşme sorularının
pilot uygulaması iki sınıf öğretmeni ile gerçekleştirilmiştir. Öğretmenlerle
yapılan pilot görüşmeler sonucunda soruların işleyip işlemediği belirlenmiş, yeniden
gerekli düzenlemeler yapılmış ve görüşme formuna son şekli verilmiştir. Bunun
yanı sıra, görüşme yapılan öğretmenlerin kendi sınıflarındaki öğrencilerin
Sosyal Bilgiler derslerinde yapmış oldukları dokümanlar da incelenmiştir.
Dokümanların incelenmesi sürecinde herhangi bir ölçüt belirlenmemiş;
ulaşılabilen dokümanların tümü incelenmiştir. Öğrenci ürünleri incelenerek, hem
inandırıcılığın artırılması hem de öğretmen görüşlerinin sınıf içerisindeki
yansımalarına ulaşmak amaçlanmıştır. Görüşmeler ve dokümanlar yoluyla elde
edilen verilerin analiz edilmesinde içerik analizi yaklaşımı benimsenmiştir.

Araştırmanın Bulguları: Araştırma verilerinin analizi
sonucunda dört ana temaya ulaşılmıştır. Sınıf öğretmenlerinin görüşleri
bağlamında “Küreselleşme, kültür, küresel eğitim kavramlarına ilişkin bulgular;
Sosyal Bilgiler dersinde küresel eğitime ilişkin bulgular; Sosyal Bilgiler
dersinde küresel eğitimin daha etkili sunulabilmesi için öneriler” olmak üzere
üç temel bulguya ulaşılmıştır. Bununla birlikte incelenen öğrenci
dokümanlarından elde edilen bulgular ise kendi içerisinde “Çoklu bakış açısı,
kültür, küresel sorunlar, küresel bağlantılar, değerler, teknolojik gelişmeler”
gibi birtakım kategorilerden oluşmaktadır.

Araştırmanın Sonuçları ve Önerileri: Araştırma
sonuçlarına dayalı olarak Sosyal Bilgiler dersinin küresel eğitim alanyazınında
belirlenen çerçevesi bakımından oldukça önemli bir ders olduğu ancak gerek
öğretmen görüşlerinden gerek öğrencilerin Sosyal Bilgiler dersi kapsamında
yapmış oldukları ödevlerden anlaşıldığı üzere dersin küresel eğitim bakımından
yüzeysel kaldığı anlaşılmıştır. Bu noktada Sosyal Bilgiler dersinin daha etkili
bir biçimde gerçekleştirilmesi için küresel eğitimin kuramsal çerçevesi ve
uygulamada yapılması gereken eksikliklerin giderilmesi gerektiği önerilebilir.

Keywords

Küreselleşme, üç görüşme modeli, olgubilim, küresel sorunlar, küresel karşılıklı bağlantılılık, kültürel farkındalık

Primary School Teachers’ Views About Global Education in Social Studies Courses

Abstract

Problem
Statement:
In recent years in Turkey, studies have been conducted that focus on the
effects that globalisation has on education, but there have not been any papers
based on the historical and conceptual framework of global education. Examining
the literature, it can be argued that social studies courses have played a role
in preparing individuals for the social and cultural lives in which they live.
For this reason, it seems to be necessary to reveal the relationship between
social studies courses and global education, as well as the extent to which the
courses serve the aims of global education from the perspectives of primary
school teachers. This study aims to reveal primary teachers' views on training
individuals who can adapt to today's world based on the basic framework of
global education in the context of social studies courses, and will also
present solutions for preparing students for an increasingly global world.

Purpose
of the Study: This study aims to investigate primary school
teachers’ views about global education in social studies courses.

Method: Semi-structured interviews and documentary analyses
were implemented in this phenomenological paper. Interviews were conducted with
12 primary school teachers at six different primary schools in Eskisehir. Documentary
analyses were based on the students’ assignments from the interviewed teachers’
classes. In this process, 105 assignments were analysed. Content analysis was
used to analyse both interviews and assignments.

Findings:
According to the
analysis process, four main themes emerged: (1) definitions about
globalisation, culture and global education; (2) global education in social
studies courses; (3) suggestions about infusing global education in social
studies courses; and (4) students’ assignments in social studies courses.

Conclusion and Recommendations: According to the findings, it is
found that there are misconceptions about global education and globalisation in
teachers’ identifications. In the paper, it was found that the teachers'
definitions of globalisation and culture were mostly positive. Respect to
differences toward multiple perspectives was mentioned in the social studies
courses; however, this was not reflected in the students’ work. It was found
that activities that can be regarded in the context of global issues and global
connections were insufficient and superficial.

Keywords

Three-interview Model, Phenomenology, global issues, global interconnectedness, cultural awareness

References

• Abali, H.G. (2005). Egitim bilimleri lisansustu ogrencilerinin ve ogretim elemanlarinin kuresellesme ve yuksekogretime etkileri konusundaki goruslerinin belirlenmesi [Determination of the opinions of postgraduate students and teaching staff of educational sciences about globalization and its effects on higher education]. Master Thesis, Unpublished. Ankara: University of Ankara.
• Balay, R. (2004). Kuresellesme, bilgi toplumu ve egitim [Globalization, Information Society and Education]. Ankara Universitesi Egitim Bilimleri Fakultesi Dergisi, 37(2), 61-82.
• Balkar, B. & Ozgan, H. (2010). Kuresellesmenin ilkogretim kademesindeki egitim surecine etkilerine iliskin ogretmen gorusleri [Teachers’ Opinions on the Effects of Globalization on the Education Process in Primary Education]. Mehmet Akif Ersoy Universitesi Egitim Fakultesi Dergisi, 10(19), 1-22.
• Barber, J.P. & Walczak, K.K. (2009). Conscience and Critic: Peer Debriefing Strategies in Grounded Theory Research. Paper presented at the American Educational Research Association (AERA) Conference, 13-17 April, San Diego, California.
• Bulut, N. (2003). Kuresellesme: Sosyal devletin sonu mu? Ankara Universitesi Hukuk Fakultesi Dergisi, 52(2), 173-197.
• Chanda, N. (2009). Kuresellesmenin sira disi oykusu tacirler, vaizler, maceraperestler ve savascilar globalizmi nasil sekillendirdiler. (Translated by Dilek Cenkciler). Ankara: ODTU Publishing.
• Ferguson Patrick, K., Macqueen, S. & Reynolds, R. (2014). Pre-service teacher perspectives on the importance of global education: World and classroom views. Teachers and Teaching: Theory and Practice, 20(4), 470-482.
• Gibson, K.L., Rimmington, G.M. & Landwehr-Brown, M. (2008). Developing global awareness and responsible world citizenship with global learning. Roeper Review, 30, 11-23.
• Gul, T. (2008). Kuresellesme surecinde sinif ogretmenlerinin toplumsal gelismelere uyum saglamasi acisindan hizmetici egitimin onemine ıliskin algilari [The perceptions of class teachers about the value of in service training for adaptation to social developments in the process of globalization]. Master Thesis, Unpublished. Izmir: University of Ege.
• Hanvey, R.G. (1982). An attainable global perspective. Theory into Practice, 21(3), 162-167.
• Hazelkorn, J. (2014). An investigation of pre-service social studies teachers beliefs about global education: Evidence from personal narratives of learning and teaching. Ph D Thesis, Unpublished, USA: University of Pittsburgh.
• Hicks, D. (2003). Thirty years of global education: A reminder of key principles and precedents. Educational Review, 55(3), 265-275.
• Hicks, D. (2008). Ways of Seeing: The Origins of Global Education in the UK. Paper presented in UK ITE Network Inaugural Conference on Education for Sustainable Development/Global Citizenship. London, 23-25 July.
• Jean-Sigur, R., Bell, D. & Kim, Y. (2016). Building global awareness in early childhood teacher preparation programs. Childhood Education, 92(1), 3-9.
• Kacmazoglu, H.B. (2002). Dogu-bati catismasi acisindan globallesme. Egitim Arastirmalari Dergisi, 6, 44-55.
• Kandra, K. (2007). Teachers’ beliefs about global education in grades 3 and 6 in Prince Edward Island. Master Thesis, Unpublished. Canada: University of Prince Edward Island.
• Kasai, M. (2007). Global education in practice: A case study of one Japanese High School. Ph D Thesis, Unpublished. USA: Ohio State University.
• Kilpatrick, J.E. (2010). Global education in Massachusetts: A case study of two high schools. Boston University School of Education. Ph D Thesis, Unpublished. USA: Boston University.
• Kirkwood, T.F. (2001). Our global age requires global education: Clarifying definitional ambiguities. Social Studies, 92(1), 10-15.
• Marshall, H. (2015). The global education terminology debate: Exploring some of the issues. In M.Hayden, J.Levy & J.Thompson (Eds.). The SAGE handbook of research in international education (pp.108-121). London: Sage.
• Marshall, H. (2007). Global education in perspective: Fostering a global dimension in an English secondary school. Cambridge Journal of Education, 37(3), 355-374.
• Martorella, P.H. (2001). Teaching social studies in middle and secondary school. NJ: Merrill Prentice Hall.
• Merryfield, M.M. (1997). A framework for teacher education in global perspectives. In MM Merryfield, E Jarchow, S Pickert (Eds.), Preparing teachers to teach global perspectives (pp.1-24). California: Corwin Press İnc.
• Miller Clearly, L. & Seidman, E. (1990). In-depth interviewing in the preparation of writing teachers. College Composition and Communication, 41(4), 465-471.
• Mori, J. & Takeuchi, J.D. (2016). Campus diversity and global education: A case study of a Japanese program, Foreign Language Annals, 49(1), 146-161.
• Mulvaney, M.R. (2014). The effect of a cultural unit on students global interest and awareness. Master Thesis, Unpublished. USA: Saint Mary’s College of California.
• Natalie, A. (2009). Teacher and student perceptions of the goals of global education. Master Thesis, Unpublished. Canada: University of Ottawa.
• National Council for the Social Studies. (1994). Expectations of Excellence: Curriculum Standards for Social Studies. From <http://www.socialstudies.org/standards> (Retrieved on 14 January 2013).
• Ogle, R.W. (2010). Independent and global: School-wide global education in two independent schools. Ph D Thesis, Unpublished. USA: Columbia University.
• Ozkan, T. (2006). Ilkogretim ogretmenlerinin kuresel egitime yonelik goruslerinin degerlendirilmesi [Evaluation of the opinions of elementary school teachers apropos of global education]. Master Thesis, Unpublished. Adana: Cukurova University.
• Ozturk, F. & Gunel, E.(2016). Social studies teachers’ perceptions of global systems, global education, and diversity, Elementary Education Online, 15(1), 172-185.
• Pike, G. (2015). Re-imagining global education in the neoliberal age. In R.Reynolds, D.Bradbery, J.Brown, K.Carroll, D.Donnelly,
• K.Ferguson-Patrick & S. Macqueen (Eds.). Contesting and constructing international perspectives in global education (pp.11-25). The Netherlands: Sense Publishers.
• Reynolds Thomas, E.A. (2010). Global education in contemporary Africa: How three ghanaian senior high schools are preparing the next generation of leaders and world citizens. Ph D Thesis, Unpublished. USA: University of Washington.
• Seidman, I. (2006). Interviewing as qualitative research: A guide for researchers in education and the social sciences. New York: Teachers College Press.
• Sonmez, V. (2002). Kuresellesmenin felsefi temelleri. Egitim Arastirmalari Dergisi, 6, 1-11. Standish, A. (2014). What is global education and where is it taking us? The Curriculum Journal, 25(2), 166-186.
• Tonbuloglu, B., Aslan, D. & Aydin, H. (2016). Teachers’ awareness of multicultural education and diversity in school settings. Eurasian Journal of Educational Research, 64, 1-28.
• Yang, H.C. (2010). How well are secondary social studies teachers prepared to teach global education? Pre-service teacher and faculty’s perspectives of the implementation of global education in teacher education programs in Taiwan. Ph D Thesis, Unpublished. USA: Ohio State University.
• Yasar, S., Sozer, E., Gultekin, M., Kaya, E. & Belet, Ş.D. (2002). Ilkogretimde Gorev Yapacak Ogretmen Adaylarinin Egitimde Kuresellesmeye Yonelik Goruslerinin Belirlenmesi. Paper presented at the XI. Egitim Bilimleri Kongresi. 23-26 November, KKTC: Lefkose.
• Yildirim, A. & Simsek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel arastirma yontemleri. Ankara: Seckin Publishing.
• Zarrillo, J.J. (2004). Teaching elementary social studies. New Jersey: Prentice Hall.