2018 ve 2024 Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programlarının Ölçme ve Değerlendirme Yaklaşımları Açısından İncelenmesi

Year 2025, Volume: 21 Issue: 2, 71 - 88

Şirin Yılmaz , Sevda Çetin

https://doi.org/10.17244/eku.1711764

Abstract

Bu çalışmanın amacı 2018 Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı (FBDÖP) ile 2024 Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı’nın benimsedikleri ölçme değerlendirme yaklaşımlarının karşılaştırılması ve değerlendirilmesidir. Bu amaçla yapılan araştırmada hem veri toplama aracı hem de nitel araştırma yöntemlerinden biri olarak kabul edilen doküman inceleme yöntemi kullanılmıştır. Çalışmada veri kaynağı olarak 2018 FBDÖP ve 2024 FBDÖP kullanılmıştır. Bu dokümanlar araştırmacı tarafından karşılaştırmalı olarak incelenmiş, elde edilen veriler içerik analizi ile analiz edilerek tablo ile okuyucuya sunulmuştur. Varılan sonuçlara göre her iki programın da ölçme ve değerlendirme yaklaşımları, bireysel farklılıklara yaklaşım, ölçme araçlarında çeşitlilik ve alternatif ölçme ve değerlendirme süreçlerini içermesi bakımından benzerlik gösterdiği tespit edilmiştir. Bu bulgularla birlikte, 2024 programında öz ve akran değerlendirmenin ön plana çıktığı, öğretmene düşen ölçme araçlarının seçiminde özgün ve yaratıcı olma beklentisi, ölçme ve değerlendirme uygulamalarının, programın tüm bileşenleri ile uyumlu hale getirilmesi gibi farklılıklar olduğu sonuçlarına varılmıştır. Çalışma sonunda elde edilen bulgulara yönelik önerilere yer verilmiştir.

Keywords

Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli , fen bilimleri dersi , öğretim programı , ölçme ve değerlendirme , doküman inceleme.

Ethical Statement

Yapılan araştırmanın doküman incelemesi olmasından kaynaklı, doğası gereği beşerî ve canlı varlıklarla çalışılmadığı ve deneysel bir müdahale içermediği için etik kurul iznine başvurulmamıştır. Çalışmanın hazırlanma sürecinde bilimsel ve etik ilkelere uyulmuş, bulgular bölümünde incelenen dokümanlarda yer alan kavramlar dışında araştırmacının öznel ifade ve görüşlerini yansıtacak kavramların kullanılmasından kaçınılmış, araştırma sürecinde faydalanılan çalışmalar kaynakçada sunulmuştur.

Supporting Institution

Yapılan araştırmayı desteklemek amaçlı dış fon kullanılmamıştır.

Examination of 2018 and 2024 Science Curricula in Terms Oof Measurement and Evaluation Approaches

Abstract

The aim of this study is to compare and evaluate the measurement and evaluation approaches adopted by the 2018 Science Curriculum and the 2024 Science Curriculum. In the research conducted for this purpose, both data collection tool and document analysis method, which is accepted as one of the qualitative research methods, were used. In the study, 2018 Science Curriculum and 2024 Science Curriculum were used as data sources. These documents were examined comparatively by the researcher, the data obtained were analysed by content analysis and presented to the reader in a table. According to the results, it was determined that both programmes were similar in terms of measurement and evaluation approaches, approach to individual differences, diversity in measurement tools and alternative measurement and evaluation processes. Along with these findings, it was concluded that there are differences such as the prominence of self- and peer assessment in the 2024 programme, the expectation of teachers to be original and creative in the selection of measurement tools, and the harmonisation of measurement and evaluation practices with all components of the programme. At the end of the study, suggestions were given for the findings obtained.

Keywords

Turkish century education model , science lessons , curriculum , assessment and evaluation , document analysis.

References

• Akpınar, B. & Köksalan, B. (2024). Eğitimde maarif ve müfredat yenileme ihtiyacı: Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli üzerinden teorik bir analiz. Journal of History School, 68, 27-48.
• Altunkeser, F. ve Coşkun, İ. (2018). 2009 ve 2015 Türkçe dersi öğretim programlarının karşılaştırılması ve değerlendirilmesi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 114-135.
• Arends, R. (2012). Learning to teach (Vol. 9). New York: McGraw-Hill.
• Ateş, H. (2025). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli okul öncesi ve ilkokul eğitim-öğretim programlarının çevre eğitimi ve sürdürülebilirlik perspektifinden incelenmesi. Social Sciences Studies Journal (SSSJournal), 11(5), 871-883.
• Başar, T., & Demiral, Ü. (2019). 2013, 2017 ve 2018 fen bilimleri dersi öğretim programlarının karşılaştırılması. Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(1), 261-292.
• Belet Boyacı, Ş. D. & Güner Özer, M. (2019). Öğrenmenin geleceği: 21. yüzyıl becerileri perspektifiyle Türkçe dersi öğretim programları. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 9(2), 708-738.
• Bell, B. & Bronwen, C. (2001). Formative assessment and science education. Dordrecht: Kluwer Academic.
• Bobbitt, J. F. (2017). Eğitim programı. (Çev: M. E. Rüzgâr). Ankara: Pegem
• Bowen, G. A. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative Research Journal, 9(2), 27-40.
• Brookhart, S. M. (2001). Successful students formative and summative uses of assessment information. Assessment in Education: Principles. Policy and Practice, 8(2), 153-169. Candaş, B., Kıryak, Z., Kılınç, A., Güven, O., & Özmen, H. (2019). 2013 ve 2018 fen bilimleri öğretim programlarının genel eğilimler ve yaklaşımlar açısından karşılaştırılması [A comparison of the 2013 and 2018 science curricula in terms of general trends and approaches]. Van Yüzüncü Yıl University Journal of Education, 16(1), 1668-1697. http://dx.doi.org/10.23891/efdyyu.2019.176 Corbin, J., & Strauss, A. (2008). Basics of Qualitative Research: Techniques and Procedures for Developing Grounded Theory (3rd ed.). Sage Publications.
• Cresswell, J.W. (2008). Educational research: planning, conducting, and evaluating quantitative and qualitative research. (Third Edition) New Jersey: Pearson Education Ltd.
• Çil, E. & Çepni, S. (2018). STEM eğitiminde ölçme ve değerlendirme. S. Çepni (Ed.), Kuramdan uygulamaya STEM eğitimi içinde (s. 555-604). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Darling-Hammond, L. (2005). Professional development schools: Schools for developing a profession. Teachers College Press, 1234 Amsterdam Ave., New York, NY 10027.
• Demirel, Ö. (2020). Kuramdan uygulamaya eğitimde program geliştirme. (28. Baskı) Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Deveci, İ. (2018). Türkiye’de 2013 ve 2018 yılı fen bilimleri dersi öğretim programlarının temel öğeler açısından karşılaştırılması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 799-825.
• Hobson, A. (2001). Teaching relevant science for scientific literacy: adding cultural context to the sciences. Journal of College Science Teaching, 30(4), 238-243.
• Işıkdoğan, D., & Korukçu, A. (2008). İlköğretim din kültürü ve ahlak bilgisi dersi öğretim programı ve öğretmenlerin programa yönelik görüşleri. Dini Araştırmalar, 11(32), 237-258.
• Kaya, M. & Aydın, E. (2024). 2019 Türkçe dersi öğretim programı ile 2024 Türkçe dersi öğretim programının karşılaştırılması. Harran Maarif Dergisi, 9(1), 108-146.
• Keleş, P. U. (2017). 2017 Fen bilimleri dersi öğretim programı hakkında beşinci sınıf fen bilimleri öğretmenlerinin görüşleri. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 6(3), 121-142.
• Kılınç, H. H. & Yenen, E. T. (2020). Öğretim programlarıyla ilgili temel kavramlar. N. Temur, & M. Şengül (Ed.), Türkçe öğretim programları (ss. 1-16) içinde, Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Koca, S. A. Ö. & Şen, A. İ. (2002). 3. uluslararası matematik ve fen bilgisi çalışması-tekrar sonuçlarının Türkiye için değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(23), 145-154.
• Köse, M. (2021). Ortaokul fen bilimleri ders kitaplarının ölçme ve değerlendirme açısından incelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(2), 316-334.
• Köseoğlu, E., & Şahin, K. (2024). İlkokul hayat bilgisi dersi öğretim programlarının (2018-2024) karşılaştırmalı analizi: HBDÖP (2018-2024) karşılaştırmalı analizi. Journal of Social Perspective Studies, 1(2), 51-65.
• Kubat, U. (2016). Fen bilimleri öğretmenlerinin kullandıkları ölçme değerlendirme araçlarının değerlendirilmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(37), 449-460.
• Martin, E. (1998). Anthropology and the cultural study of science. Science, Technology and Human Values, 23(1), 24-44.
• MEB (2018). Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı (3-8.Sınıflar). Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı. https://mufredat.meb.gov.tr/Programlar.aspx
• MEB (2024a). Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı (3-8.Sınıflar). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı. https://tymm.meb.gov.tr/ogretim-programlari/fen-bilimleri-dersi
• MEB (2024b). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Öğretim Programları Ortak Metni. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber. (S. Turan, Çev.). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Miles, M. B & Huberman, A.M. (1994). Qualitative data analysis. Thousand Oaks, CA: Sage
• Mueller, J. (2005). The authentic assessment toolbox: Enhancing student learning through online faculty development. Journal of Online Learning and Teaching, 1(1).
• Önger, S., & Duman, S. N. (2024). 2018, 2023 ve 2024 Sosyal Bilgiler Öğretim Programlarının karşılaştırılması. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 15(2), 1308-1339.
• Özcan, H., & Düzgünoğlu, H. (2017). Fen bilimleri dersi 2017 taslak öğretim programına ilişkin öğretmen görüşleri. International Journal of Active Learning, 2(2), 28-48.
• Sadler, T. D. & Zeidler, D. L. (2009). Scientific literacy, PISA, and socio-scientific discourse: Assessment for progressive aims of science education. Journal of Research in Science Teaching, 46(8), 909- 921.
• Savaş, Y., & Yıldırım, M. (2022). Fen bilimleri öğretim programları araştırmalarına ilişkin bir meta-sentez çalışması. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, 12, 92-124. Saylan, A., Yanar, S., & Kaya, H. (2019). Fen bilimleri dersinde tamamlayıcı ölçme ve değerlendirme yaklaşımlarından portfolyo kullanımının akademik başarı ve kalıcılığa etkisinin araştırılması. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 21-30.
• Susam, B., & Demir, M. K. (2020). Öğretim programlarının değişimi üzerine sınıf öğretmenlerinin görüşlerinin değerlendirilmesi. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 6(2), 245-267.
• Sönmez, V. & Alacapınar, F.G. (2017). Örneklendirilmiş bilimsel araştırma yöntemleri. (5. Baskı). Anı Yayıncılık.
• Taba, H. (1962). Curriculum development: Theory and practice (1st press). Harcourt College Pub.
• Torun, B., & Karamustafaoğlu, O. (2025). 2024 Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli ile 2018 Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programlarının Temel Öğeler Bakımından Karşılaştırılması. Trakya Eğitim Dergisi, 15(Özel Sayı), 346-388.
• Türksoy, E., & Yılmaz, E. (2017). Çocuklara yönelik bilim eğitimine yeni bir bakış “2004 5. sınıflar fen ve teknoloji programının değerlendirilmesi. Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(1), 32-54.
• Ülçay, O. (2024). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli değerlendirmesi. Ulusal Eğitim, Toplum ve Dünya Dergisi, 1(2), 70-75.
• Wiggins, G. P. (1999). Assessing student performance: Exploring the purpose and limits of testing. Jossey-Bass.
• Yalaki, Y. (2015). Biçimlendirici değerlendirme. BİDOMEG, & Y. Yalaki (Düz.) içinde, Bilimin doğasının öğretimi konusunda öğretmenin mesleki gelişiminin süreç boyunca desteklenmesi etkinliklerle bilimin doğasının öğretimi. Ankara.
• Yangın, B. (2005). İlköğretim Türkçe dersi öğretim programı ve kılavuzunun değerlendirilmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 5(2), 477-516.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2021).). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (12. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, Ş. & Gürbüz, M. Ç. (2023). FeTeMM entegrasyonu için bir fırsat: Sosyo-bilimsel konular. Kaya, E. ve Yıldırım, B. (Ed.), STEM Eğitimine Yolculuk: STEM Eğitiminde Öğrenme Yolları (ss169-190) içinde, Ankara: Nobel Akademi Yayıncılık.
• Yurdakal, İ. H. (2024). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli: 2024 ilkokul Türkçe dersi öğretim programı’nın (1, 2, 3 ve 4. Sınıflar) incelenmesi. Temel Eğitim, 24, 76-88.