Çizgi Filmlerde Halk Bilimi Unsurlarının Kullanımı: Niloya Örneği

Year 2020, Volume: 6 Issue: 2, 149 - 165, 31.08.2020

Hamdi Karaman , Ömer Yılar

Abstract

Tarih öncesi dönemlerden itibaren insanlığın maddi ve manevi olarak kültürü, farklı toplumlarla ortak ya da özel bir şekilde, değişmiş, gelişmiş ve günümüze kadar ulaşmıştır. Her toplum, millet geçirdiği bu evreleri merak etmiş ve öğrenmek istemiştir. Halk bilimi bir milletin kendisini ve başka milletleri tanıması için kullanabileceği en önemli kaynaktır. Geçmişte kültürün aktarılmasındaki en önemli rolü halk hikâyeleri ve masallar üstleniyordu. Günümüzde ise bu yükü artık çizgi filmler üstlenmektedir. Eğer bir çizgi film sanatçısı kültürel devamlılığı sağlamak istiyorsa, milletimizin geçmişi ve kökleriyle ilişkilendirilmiş çizgi filmler ortaya çıkarmalıdır. Kültürümüzün aktarılmasında önemli rolü olan kaynakların araştırılması büyük önem arz etmektedir. Bu doğrultuda bu çalışmanın amacı, çocuklarımıza doğrudan hitap eden bir çizgi film olan Niloya’nın halk bilimi unsurları açısından incelenmesidir. Niloya çizgi filminin halk bilimi unsurları açısından incelendiği bu araştırma nitel araştırma yöntemlerinden Doküman Analizi yöntemine göre tasarlanmıştır. Çalışmanın evrenini TRT Çocuk televizyon kanalında yayınlanan Niloya çizgi filminin bütün bölümleri oluşturmaktadır. Örneklemini ise amaçsal örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme yöntemiyle seçilen 40 bölüm oluşturmaktadır. Verilerin analiz edilmesi amacıyla içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre Türkiye’nin Karadeniz bölgesinde yaşayan küçük bir kızın ve yakın çevresinin hayatını konu edinen Niloya çizgi filminde bulunduğu yöreye ait Türk kültürünü yansıtan birçok halk bilimi unsurunun varlığı tespit edilmiştir. Niloya çizgi filminin unutulmaya yüz tutmuş halk bilimi unsurlarının gelecek kuşaklara aktarımı ve yaşatılması adına önemli bir rol üstlendiği ve bunların öğretilmesinde kullanılabileceği görülmüştür. Sonuç olarak Niloya çizgi filmi örneğinde olduğu gibi halk bilimi unsurlarının animasyon çizgi filmler aracılığıyla yaşatılabilir, gelecek kuşaklara aktarılabilir ve bu çizgi filmler aracılığıyla öğretilebilir olduğu görülmüştür.

Keywords

Halk bilimi, Çizgi filmler, Milli kültür

The Use of Folklore Elements in Cartoons: Example of Niloya

Abstract

The material and moral culture of humanity has changed, advanced in a common or special way with different societies since prehistoric times and has reached today. Every society has wondered about the stages that the nation has gone through and wanted to learn. Folklore is the most important resource that a nation can use for recognize itself and other nations. Folk tales and fairy tales played the most important role in the transfer of culture in the past. Today, cartoons are taking on this burden. If a cartoon artist wants to ensure cultural continuity, cartoons associated with the past and roots of our nation must emerge. Researching the resources that have an important role in the transfer of our culture is of great importance. Accordingly, the aim of this study is to examine Niloya, a cartoon that directly addresses our children, in terms of folklore elements. This research, in which Niloya cartoon was examined in terms of folklore elements, was designed according to the Document Analysis method, which is one of the qualitative research methods. The universe of the study is all the episodes of the cartoon Niloya broadcast on the TRT Çocuk television channel. The sample is composed of 40 episodes selected by the criterion sampling method, one of the purposeful sampling methods. Content analysis method was used to analyze the data. According to the results of the research, in the Niloya cartoon, which covers the life of a little girl living in the Black Sea region of Turkey and of her immediate circle, many folklore elements reflecting the Turkish culture in the region she lives have been found results. It is seen that Niloya cartoon has played an important role in transferring folklore elements, which are almost forgotten, to next generations and in keeping them alive, and can be used for purposes of teaching. As a result, as in the example of Niloya cartoon, it is seen that the folklore elements can be kept alive by means of animated cartoons, can be transferred to next generations, and can be taught through these cartoons.

Keywords

Folklore, Cartoons, National culture

References

• Aral, A. (2015). Uygulamalı halk bilimi açısından eğitim sürecinde dede korkut. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 15 (2) , 123-138.
• Aslan, O. ve Yılar, Ö. (2019). Halk bilimi unsurlarının gelecek kuşaklara aktarımında çizgi filmlerin rolü: rafadan tayfa örneği. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 9 (2), 646-669.
• Bayraktar, Z. (2014). Geleneğin güncellenmesi bağlamında masaldan çizgi filme keloğlan tipi üzerine. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 49(49), 19-51.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri (Geliştirilmiş 4. baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Creswell, J. W. & Clark, P. (2007). Designingn an conducting mixed method research. USA: SAGE Publications.
• Eşitti, Ş. (2016). Çizgi filmlerde küresel ve yerel kültürün inşası: Caillou ve Pepee örneği. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergisi, (32), 125-144.
• Günay, U. (1995). Folklor Nedir? Ülkü Ocağı Dergisi, 5(1), 18.
• Gündüzöz, G. (2016). Osmanlı tekke mutfak kültürü ve mecmuâ-ı fevâid. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, 20 (2), 175-205. Fırat, H. (2019). Çizgi filmlerde çocuk gerçekliği: Niloya örneği. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 8 (2) , 1007-1033.
• Hacıbektaşoğlu, E. S. (2014). Kültürel çalışmalar ve çizgi filmlerin çocuk izleyici üzerindeki etkileri araştırmaları. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Arel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Miles, B. M. & Huberman, A. M. (1994) Qualitative data analysis: An Expanded Source book. Second Edition. London: Sage.
• Oğuz, M. Ö. (2009). Somut olmayan kültürel miras ve kültürel ifade çeşitliliği. Milli Folklor Dergisi, 82, 6-12.
• Öktem, F., Sayıl, M. ve Çelenk Özen, S. (2006). Kodlayıcı eğitim kitapçığı, Ankara: RTÜK yayını.
• Örnek, S. V. (1995). Türk halk bilimi. (1.Baskı). Ankara: Kültür Bakanlığı.
• Özdemir, M. (2010). Nitel veri analizi: sosyal bilimlerde yöntembilim sorunsalı üzerine bir çalışma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 323-343.
• Selanik Ay, T. ve Korkmaz, Ç. (2017). Sosyal bilgiler programında yer alan değerler ve kültürel ögeler bağlamında “küçük hezarfen” çizgi filmi. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 8(2), 49-62.
• Sönmez, V. ve Alacapınar, F. G. (2011). Örneklendirilmiş bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Taş Alicenap, Ç. (2015). Kültürel mirasın çizgi film senaryolarında kullanılması, Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi, 37, 10-26.
• Tavşancıl, E. ve Aslan, E. (2001). Sözel, yazılı ve diğer materyaller için içerik analizi ve uygulama örnekleri. Epsilon Yayınları: İstanbul.
• Türk Dil Kurumu. (2016). Türkçe sözlük. Ankara: TDK.
• Üzer, M, Çetin, Ş. (2018). Küçük hezarfen çizgi filminde yer alan millî kültür unsurlarının incelenmesi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 7 (3) , 2049-2079.
• Yağlı, A. (2013). Çocuğun eğitiminde ve sosyal gelişiminde çizgi filmlerin rolü: caillou ve pepee örneği. Turkish Studies, 8(10), 707-719.
• Yılar, Ö. (2017). Halk bilimi ve eğitim.(5.Baskı).Ankara: Pegem Akademi.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.