Öğretmenlerin Yabancılaşmasının Nedenleri

Year 2023, Volume: 9 Issue: 1, 88 - 97, 30.04.2023

Vildan Özgen Ali Rıza Erdem

Abstract

Bu çalışmanın amacı farklı okul türü ve kademelerde görev yapmakta olan öğretmenlerin görüşlerine göre yabancılaşmanın nedenlerini araştırmaktır. Çalışmada nitel araştırma desenlerinden biri olan fenomenoloji (olgubilim) kullanılmıştır. Çalışma grubunu ise amaçlı örneklem yöntemlerinden kartopu örneklem yöntemiyle Aydın ilinde farklı okul türleri ve kademelerinden seçilen 7 öğretmen oluşturmaktadır. Verilerin elde edilmesinde araştırmacılar tarafından geliştirilen yarı yapılandırılmış “Öğretmenlerin yabancılaşmasının nedenleri görüşme formu” kullanılmıştır. Verilerin çözümlemesi içerik analiziyle yapılmıştır. Araştırma sonucunda, öğretmenlerin yabancılaşmanın nedenleri işle, kurumla ve iletişimle ilgili faktörler olmak üzere üç kategoride toplanmıştır. Çalışmanın bulgularına göre öğretmenler; (i) işe yabancılaşmanın nedenlerini yönetimsel sorun, mesleğin saygınlığını kaybetmesi, maddi problemler, program ve araç-gereç-materyal, çalışma şartları, veli ilgisizliği ve çevresel baskılar; (ii) kuruma yabancılaşmanın nedenlerini karara katılamama, yönetimin olumsuz tutumu, yönetici atama şartları, okulun fiziki şartları; (iii) iletişime yabancılaşmanın nedenlerini ise siyasi ve ideolojik düşünceler, kişisel tutum ve davranışlar, bilgi paylaşmama ve gruplaşma olarak görmektedir. Elde edilen bulgulara göre öğretmenlerde yabancılaşmanın en aza indirgenmesi için okul yöneticilerinin yönetsel eylemlerini daha dikkatli ve özenli gerçekleştirmesi, çözüm odaklı olması ve tarafsız davranması, destek sağlaması gerektiği söylenebilir.

Keywords

Yabancılaşma, Yabancılaşma nedenleri, Öğretmen, Öğretmen yabancılaşması

Reasons for Teachers' Alienation

Abstract

The aim of this study is to investigate the causes of alienation according to the opinions of teachers working at different school types and levels. Phenomenology, one of the qualitative research designs, was used in the study. The study group, on the other hand, consists of 7 teachers selected from different school types and grades in Aydın with the snowball sampling method, which is one of the purposeful sampling methods. A semi-structured "Reasons for teachers' alienation interview form" developed by the researchers was used to obtain the data. The analysis of the data was carried out using content analysis. As a result of the research, the reasons for teachers' alienation were gathered in three categories: factors related to work, institution and communication. According to the findings of the study, teachers; (i) reasons for alienation from work, administrative problem, loss of prestige of the profession, financial problems, program and equipment-material, working conditions, parental indifference and environmental pressures; (ii) the reasons for alienation from the institution, not being able to participate in the decision, negative attitude of the management, terms of appointment of administrators, physical conditions of the school; (iii) sees the reasons for alienation from communication as political and ideological thoughts, personal attitudes and behaviors, not sharing information and grouping. According to the findings, it can be said that in order to minimize alienation in teachers, school administrators should perform their administrative actions more carefully and diligently, be solution-oriented, act impartially, and provide support.

Keywords

Alienation, Teacher alienation, Teacher, Reasons of alienation

References

• Agarwal, S. (1993). Influence of formalization on role stress, organizational commitment, and work alienation of salespersons: A cross-national comparative study. Journal of International Business Studies, 24(4), 715-739. https://doi.org/10.1057/palgrave.jibs.8490252.
• Altınkurt, Y. (2014). The relationship between school climate and teachers’organizational silence behaviors. Anthropologist, 18(2), 289-297. https://doi.org/10.1080/09720073.2014.11891546.
• Bayındır, B. (2002). Ortaöğretim dal öğretmenlerinin mesleğe yabancılaşmaları ile öğretme-öğrenme sürecindeki davranışları arasındaki ilişki (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Anadolu Üniversitesi.
• Beydoğan Tangör, B. & Curun, F. (2016). Psikolojik iyi oluşun yordayıcıları olarak bireysel farklılıklar: Özgünlük, benlik saygısı ve sürekli kaygı. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 5(4), 1-13.
• Brooks, J. S., Hughes, R. M. & Brooks, M. C. (2008). Fear and trembling in the American high school: Educational reform and teacher alienation. Educational Policy, 22(1),45–62. https://doi.org/10.1177/0895904807311296.
• Cox, H. & Wood, J.R. (2009) Organizational structure and professional alienation: The case of public school teachers. Peabody Journal of Education, 58(1), 1-6. https://doi.org/10.1080/01619568009538304.
• Bursalıoğlu, Z. (2010). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış. (15. Basım). Ankara: Pegem Yayınları.
• Darıyemez, K. (2010). Örgütlerde ortaya çıkan yabancılaşma sorunu ve bu sorunun çözümü açısından halkla ilişkiler çalışmalarının önemi (Başkent Üniversitesi Ankara Hastanesi örneği) (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Başkent Üniversitesi.
• Elma, C. (2003). İlköğretim okulu öğretmenlerinin işe yabancılaşması (Yayınlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi.
• Elmas-Atay, S. & Gerçek, M. (2017). Algılanan rol belirsizliğinin işe yabancılaşma üzerindeki etkisinin ve demografik değişkenlere göre farklılıklarının incelenmesi. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 7(2), 321-332.
• Eryılmaz, A. (2010). Lise öğretmenlerinin örgütsel yabancılaşma düzeyi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi.
• Eryılmaz, A. & Burgaz, B. (2011). Özel ve resmi lise öğretmenlerinin örgütsel yabancılaşma düzeyleri. Eğitim ve Bilim, 36(161), 271-286.
• Fettahlıoğlu, T. (2006). Örgütlerde yabancılaşmanın yönetimi: Kahramanmaraş özel işletme ve kamu kuruluşlarında karşılaştırmalı bir araştırma (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi.
• Gündüz, U. (2011). Kafka metinlerinde iletişim, iletişimsizlik ve yabancılaşma olgusu üzerine. Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, 7(1), 83-95.
• Kasapoğlu, S. (2015). İlköğretim okulu öğretmenlerinin işe yabancılaşma düzeyleri ile örgütsel adalet algıları arasındaki ilişki (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi.
• Kaya, U. ve Serçeoğlu, N. (2013). Duygu işçilerinde işe yabancılaşma: Hizmet sektöründe bir araştırma. Çalışma ve Toplum Dergisi, 36(1), 311-346.
• Kılçık, F. (2011). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin işe yabancılaşma düzeylerine ilişkin algıları (Malatya örneği) (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İnönü Üniversitesi.
• Kılıç, H. (2009). Sosyo-ekonomik değişkenler açısından eğitimde yabancılaşma olgusu ve öğretmen (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Mersin Üniversitesi.
• Koçak, A. & Arun, Ö. (2006). İçerik analizi çalışmalarında örneklem sorunu. Selçuk İletişim Dergisi, 4(3), 21-28.
• Kösterelioğlu, M.A. (2011). İlköğretim okulu öğretmenlerinin iş yaşam kalitesi ile işe yabancılaşması arasındaki ilişki (Yayımlanmamış doktora tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
• Lepak, D. P. & Snell, S. A. (1998). Virtual HR: Strategic human resource managementin the 21st century. Human Resource Management review, 8(3), 215-234. https://doi.org/10.1016/S1053-4822(98)90003-1.
• Lusthaus, C., Adrien, M., Anderson, G., Carden, C. & Montalvan, G. P. (2002). Organizational assessment: A framewoek for improving performance. Canada: İnternational development Research Center and USA: Inter-American Development Bank.
• Mercan, M. (2006). Öğretmenlerde örgütsel bağlılık, örgütsel yabancılaşma ve örgütsel vatandaşlık (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi.
• Patton, M. Q. (1987). How to use qualitative methods in evaluation? Newbury Park, CA: Sage.
• Schlichte, J. Yssel, N. & Merbler, J. (2005) Pathways to burnout: Case studies in teacheısolation and alienation. Preventing School Failure: Alternative Education for Children and Youth, 50 (1), 35-40. https://doi.org/10.3200/PSFL.50.1.35-40.
• Soysal, A. (1997). Örgütlerde yabancılaşmaya ilişkin teorik ve uygulamalı bir çalışma (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi.
• Saygın, M. (2019). İşletmelere ve girişimciliğe güncel bakış. Konya: Eğitim Yayınevi.
• Şimşek, H., Balay, R. & Şimşek, A. S. (2012). İlköğretim sınıf öğretmenlerinde mesleki yabancılaşma. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 2(1), 53-72.
• Şimşek, M. Ş., Çelik, A., Akgemci, T. & Fettahoğlu, T. (2006). Örgütlerde yabancılaşmanın yönetimi araştırması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(1), 569-587.
• Şirin, E. F. (2009). Beden eğitimi öğretmenlerinin işe yabancılaşma düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. CBÜ Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 4(4). 164-177.
• Taymaz, H. (2011). Okul yönetimi (10. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Thomson, W.C. & Wendt, C.J. (2010) Contribution of hardiness and school climate to alienation experienced by student Teachers. The Journal of Educational Research, 88(5), 269-274. https://doi.org/10.1080/00220671.1995.9941310.
• Tutar, H. (2010). İşgören yabancılaşması ve örgütsel sağlık ilişkisi: Bankacılık sektöründe bir uygulama. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 65(1), 175-204.
• Uğurlu, C.T., Çağlar, Ç. & Güneş, H. (2012). Ortaöğretim okullarında yıldırma (mobbing) davranışlarına ilişkin öğretmen görüşleri, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(4), 718-749.
• Yakut, S. (2016). Öğretmenlerde yabancılaşma, yalnızlık ve dindarlık ilişkisi (Polatlı örneği) (Yayımlanmamış doktora tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi.
• Yapıcı, M. (2004). Eğitim ve yabancılaşma. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi. 1(1).1-9.
• Yeniçeri, Ö. (2009). Örgütlerde çatışma ve yabancılaşma yönetimi, (1.Baskı), İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
• Yıldırım A. & Şimşek H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (10. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, S. & Sarpkaya, P. (2009). Eğitim örgütlerinde yabancılaşma ve yönetimi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(2), 314-333.
• Yücel, G. F. (2006). Öğretmenlerde mesleki tükenmişlik ve örgütsel vatandaşlık davranışı (Yayınlanmamış yüksek lisans Tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi.
• Zielinski, A. E. & Hoy, W. K. (1983). Isolation and alienation in elementary schools. Educational Administration Quarterly, 19(2), 27-45. https://doi.org/10.1177/0013161X83019002003