Okul İklimi: Anaokulu Yöneticileri ve Öğretmenlerin Bakış Açısıyla Karşılaştırmalı Bir Araştırma

Year 2020, , 206 - 236, 30.01.2020

Abdulhamit Karademir Meral Ören

https://doi.org/10.14689/issn.2148-2624.1.8c.1s.10m

Abstract

Bu araştırmanın amacı belirlenen resmi anaokullarında bulunan okul iklimlerini belirlemek, okul iklimini etkileyen unsurları incelemek, okul ikliminin eğitim-öğretim hizmetlerine olan yansımalarını irdelemek, öğretmen ve yöneticilerin görüşleriyle okul ikliminin iyileştirilmesi için gerekli unsurları ortaya koymaktır. Bu araştırmada nicel ve nitel olmak üzere iki aşamada gerçekleştirilen karma yöntem türlerinden kısmen karma ardışık baskın statülü desen kullanılmıştır. Çalışmanın ilk aşamasında Eskişehir ilinde aktif faaliyet gösteren 18 bağımsız anaokulunda görev yapmakta olan 115 öğretmen ve 34 okul yöneticisine toplamda 145 kişiye Örgütsel İklim Ölçeği uygulanarak çalışma iklimleri belirlenmiştir. Çalışmanın ikinci aşamasında; ölçekten en yüksek ve en düşük iklim puanını alan iki okulun yönetici ve öğretmenleriyle görüşülerek iki aşırı uçta yer alan kurumların okul iklimindeki farklılıkları ve bu farklılıkları oluşturan etkenler incelenmiş aynı zamanda bu kurumlardaki iklimin eğitim-öğretim hizmetlerine yansımaları irdelenmiştir. Sağlıklı okul ikliminin oluşumunda yöneticinin kişilik özellikleri, yöneticinin iletişim ve problem çözme becerileri, öğretmenlere verilen destek, övgü ve cesaretlendirme, adil davranışlar, fikirlere açık olma, kararlarda personelden görüş alma gibi özelliklerin önemli olduğu görülmüştür. Tüm personelin önyargısız ve açık iletişimde bulunması, öğretmenlerin işbirlikçi, paylaşımcı ve sorumluk sahibi olmalarının da sağlıklı iklimin oluşumunda etkili olduğu bulunmuştur. Okul ikliminin öğretmenlere etkisinin dolaylı olarak çocuklara yansıdığı ve sınıfta psikolojik olarak güvenli ve nitelikli eğitim ortamı oluşturmada etkili olduğu da sonuçlar arasındadır.

Keywords

Okulöncesi eğitim, okul iklimi, iklim yansımaları, okulöncesi öğretmenleri, okulöncesi yöneticileri, okul öncesi dönem çocukları

School Climate: A Comparative Study from the Perspective of Kindergarten Principals and Teachers

Abstract

The aim of this study is to determine the school climate in formal kindergartens, to examine the factors affecting it and its effect on education and to use teachers and school principals’ views to point out the elements necessary for its improvement. Partially mixed sequential dominant status design, which is a two-stage (qualitative and qualitative) mixed design was used in the study. In the first stage, 115 teachers and 34 school principals of 18 independent kindergartens in Eskişehir were administered an Organizational Climate Scale to determine the working climates of the kindergartens. In the second stage, semi-structured interviews were conducted with the teachers and principals of the two schools with the highest and lowest scale scores to investigate the reasons for the differences in school climates and their effect on education. Principals’ personalities and their communication and problem solving skills, and support, praise and encouragement given to teachers, fair behavior, openness to new ideas and involving staff in decision making play an important role in creating a positive school climate. School climate has a great impact on students through teachers and staff.

Keywords

Preschool education, school climate, climate reflections, preschool teachers, preschool principals, preschool children

References

• Acet, Ö. (2006). İlköğretim okullarında örgüt iklimi ile karara katılma süreci arasındaki ilişki. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Aksoy, H. (2006). Örgüt ikliminin motivasyon üzerine etkisi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Balyer A. ve Gündüz, Y. (2011). Değişik ülkelerde okul müdürlerinin yetiştirilmesi: Türk eğitim sistemi için bir model önerisi. Kuramsal Eğitimbilim, 4(2), 182-197.
• Barber, J. P., & Walczak, K. K. (2009, April). Conscience and critic: Peer debriefing strategies in grounded theory research. In Annual Meeting of the American Educational Research Association, San Diego, CA.
• Başaran, İ. E. (2004). Yönetimde insan ilişkileri. Ankara: Nobel Yayınları.
• Baykal, İ. (2007). İlköğretim okullarının örgüt ikliminin bazı değişkenler açısından incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ege Üniversitesi, İzmir.
• Bella, J. ve Bloom, P J (2003), Zoom. The impact of early childhood leadership training on role perceptions, job performance, and career decisions, The McCormick Tribune Foundation, The Illinois Department of Human Services, Wheeling, ILL: The Center for Early Childhood Leadership.
• Bloom, P. J. (1988). Closing the gap: an analysis of teacher and administrator perceptions of organizational climatein the early childhood setting. Teacher & Teacher Education, 4(2), 111-120.
• Bloom, P. J. (1996). The Quality of work life in NAEYC accredited and nonaccredited
• Bolatkıran, M. A. (2006). İlköğretim Okulu Müdürlerinin Duygusal Yeterlilikleriyle İletişim Becerileri Arasındaki İlişkinin Öğretmen Algılarına Göre İncelenmesi (Gaziantep İli Merkez İlçeleri Örneği).(Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep. Bursalıoğlu, Z. (2011). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranışlar (16.Baskı). Ankara: Pegem A Yayınları.
• Büte, M., ve Balcı, F. A. (2010). Bağımsız anaokulu yöneticilerinin bakış açısından okul yönetimi süreçlerinin işleyişi ve sorunlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 16(4), 485-509.
• Cemaloğlu, N. ve Şahin, D. E. (2007). Öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeylerinin farklı değişkenlere göre incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(2), 465-484.
• Cohen, J., McCabe, L., Michelli, N. M. ve Pickeral, T. (2009). School climate: research, policy, practice, and teacher education. Teachers College Record, 111(1), 180-213.
• Çalık, T. ve Kurt, T. (2010). Okul İklimi Ölçeği’nin (OİÖ) geliştirilmesi. Eğitim ve Bilim. 35(157), 167-180.
• Çetin, M. ve Yaman, E. (2004). Kaliteli okulda etkin yönetim anlayışının bir göstergesi: takım çalışmaları. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 19, 43-54.
• Çınkır, Ş. ve Çetin, S. K. (2010). Öğretmenlerin okullarda mesleki çalışma ilişkileri hakkındaki görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 16 (3), 353-371.
• Dobbs, J., Arnold, D. H. ve Doctoroff, G. L. (2004). Reexamining quality in early childhood education: Exploring therelationship between the work environment and the classroom. Early Child Development and Care, 174(3), 281–295.
• Early, D. M., Maxwell, K. L., Burchinal, M., Alva, S., Bender, R. H., Bryant, D., ... & Henry, G. T. (2007). Teachers' education, classroom quality, and young children's academic skills: Results from seven studies of preschool programs. Child Development, 78(2), 558-580.
• Ellis, T. (1988). School climate. East Lansing, MI:National association of elementary school principals. (ERIC Document Reproduction Service No: ED291154).
• Girgin, G. ve Baysal, A. (2006). Zihinsel engelli öğrencilere eğitim veren öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeyi ve bazı değişkenler (İzmir Örneği). Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 1-10.
• Gök, S. (2009). Örgüt ikliminin çalışanların motivasyonuna etkisi üzerine bir araştırma. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(2), 587-605.
• Hansen, J. K. (2006). The relationship between child care program administration, organizational climate, and global quality. The University of North Carolina at Greensboro.
• Hayne, N. M., Emmons, C. ve Ben-Avie, M. (1997). School climate as a factor in student adjustment and achievement. Journal of Educational and Psychological Consultation, 8(3), 321-329.
• Hedin, A., Ekholm, B. ve Andersson, B. E. (1997). Climates in Swedish day care centers: Children's behavior in differing centers. Journal of Research in Childhood Education, 11(2), 181-187.
• Howes, C. (2000). Social-emotional classroom climate in child care, child-teacher relationships and children's second grade peer relations. Social Development, 9(2) , 191–204.
• Hoy, W. K. ve Clover, S.I.R. (2007). Elementary school climate a revision of the OCDQ., In W. Hoy ve M. DiPaola. (Eds.). Essential Ideas for the Reform of American Schools. Nort Carolina: IAP.
• Hoy, W. K. ve DiPaola, M. (2009). School improvement: A volume in research and theory in educational administration, Information Age Publishing Inc.
• Hoy, W. K., ve Tarter, C. J. (1997). The road to open and healthy schools: A handbook for change, elementary edition. Thousand Oaks, CA: Corwin Press.
• Isenberg, J. P., & Jalongo, M. R. (Eds.). (2003). Major trends and issues in early childhood education: Challenges, controversies, and insights. Teachers College Press.
• Jones, M. F. (2011). An examination of the meanings assigned to principal-teacher interactions and the relationship to school climate. (Unpublished master’s dissertation). The University of Alabama, in the Department of Educational Leadership.
• Kelley, R. C., Thornton, B., ve Daugherty, R. (2005). Relationships between measures of leadership and school climate. Education, 126, 17-25.
• Korkmaz, M. (2011). İlköğretim okullarında örgütsel iklim ve örgüt sağlığının örgütsel bağlılık üzerindeki etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 17, 117-139.
• Leech, N.L. ve Onwuegbuzie, A.J. (2009). A typology of mixed methods research designs. Quality and Quantity, 43, 265-275.
• Littrel, P. C., Billingsley, B. S ve Cross, L.H. (1994). The effects of principal support on special and general educators’ stress, job satisfaction, school commitment, health, and intent to stay in teaching. Remedial and Special Education, 15(5), 297-310.
• Maden, F. (1986). Okul öncesi eğitim kurumlarında karşılaşılan yönetimle ilgili problemler. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Mashburn, A. J., Pianta, R. C., Hamre, B. K., Downer, J. T., Barbarin, O. A., Bryant, D., ... & Howes, C. (2008). Measures of classroom quality in prekindergarten and children’s development of academic, language, and social skills. Child development, 79(3), 732-749.
• Memduhoğlu, H. B. ve Şeker, G. (2010). Öğretmen algılarına göre ilköğretim okullarının örgütsel iklimi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(12), 1-26.
• Miles, M.B. ve Huberman, A.M. (1994). An expanded sourcebook qualitative data analysis. (Second Edition) California: Sage.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2009). Eğitim Kurumları Yöneticilerinin Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği. 13/08/2009 tarihli Resmi Gazete.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2013). Hizmet İçi Eğitim Dairesi Başkanlığı, 2002-2012 Yıllarında Planlanan Faaliyet Bilgileri. Ankara.
• Oktaylar, H. C. (1997). Ağrı ilinde görev yapan ilkokul öğretmenlerinin çalıştıkları okulun örgütsel iklimini algılama düzeyleri. (Yayınlanmamış Yükseklisans Tezi). Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Özdemir, A. (2002). Sağlıklı okul ikliminin değişik görünümleri ve öğrenci başarısı. Kastamonu Eğitim Dergisi, 10(1), 39-46.
• Özgan, H. ve Aslan, N. (2008). İlköğretim okul müdürlerinin sözlü iletişim biçiminin öğretmenlerin motivasyonuna etkisinin incelenmesi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 190-206.
• Özyürek, A. (2009). Okulöncesi eğitimi öğretmen ve yöneticilerinin iş doyumu, kişisel özellik ve mesleki yeterlilik algılarının değerlendirilmesi. Milli Eğitim, 182-189.
• Peisner‐Feinberg, E. S., Burchinal, M. R., Clifford, R. M., Culkin, M. L., Howes, C., Kagan, S. L., & Yazejian, N. (2001). The relation of preschool child‐care quality to children's cognitive and social developmental trajectories through second grade. Child development, 72(5), 1534-1553.
• Pemberton, P. D. (2009). Perceptions of leadership in early childhood education: Supervisors speak. (Unpublished doctoral dissertation). Nipissing University Faculty of Education.
• Pepper, K. ve Thomas, H. (2002). Making a change: The effects of the leadership role on school climate. Learning Environment Research, 5, 155-166.
• Phillips, D., Mekos, D., Scarr, S., McCartney, K., & Abbott–Shim, M. (2000). Within and beyond the classroom door: Assessing quality in child care centers. Early Childhood Research Quarterly, 15(4), 475-496.
• Price, H. E. (2012). Principal-teacher interactions: How affective Relationships shape principal and teacher attitudes. Educational Administration Quarterly, 48(1), 39- 85.
• Roorda, D. L., Koomen, H. M., Spilt, J. L., & Oort, F. J. (2011). The influence of affective teacher–student relationships on students’ school engagement and achievement: A meta-analytic approach. Review of Educational Research, 81(4), 493-529.
• Sancar, M. (2009). Leadership behaviors of school principals in relation to teacher job satisfaction in north Cyprus. Procedia Social and Behavioral Sciences, 1, 2855– 2864.
• Sava, F. A. (2002). Causes and effects of teacher conflict-inducing attitudes towards pupils: A path analysis model. Teaching and teacher education, 18(8), 1007-1021.
• Saygılı, G. (2010). Öğretmenlerin kişilik özellikleri ile okul iklimi algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi (İstanbul ili Sancaktepe ilçesi örneği). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Sciaraffa, M. (2004). Profiles of early childhood education administrators: Looking for patterns of leadership. (Unpublished doctoral dissertation). The Graduate Faculty of teh Louisiana State University and Agricultural and Mechanical College.
• Siraj-Blatchford, I, ve Manni (2006), Effective Leadership in the Early Years Sector (ELEYS) Study – Research Report, London: Institute of Education, University of London/General Teaching Council for England. www.gleneira.vic.gov.au/.../Keynote_Catharin/eleys_study.pdf adresinden erişildi.
• Süpçin, E. (2000). İlköğretim okullarında örgüt iklimi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
• Tok, E. (2002). Okul öncesi eğitim kurumlarında yönetim sorunları. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
• Topçu, İ. (1998). Örgütsel iklim kavramının kuramsal analizi ve eğitim örgütleri üzerindeki etkisi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İnönü Üniversitesi, Malatya.
• Whitaker, T., Whitaker, B., & Lumpa, D. (2013). Motivating & inspiring teachers: The educational leader's guide for building staff morale. Routledge.
• Yalçınkaya Akyüz, M. (2000). Okulöncesi eğitim kurumlarında örgüt iklimi ve iş doyumu. İzmir: Ege Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları.
• Yapıcıer, İ. (2007). Örgüt ikliminin oluşmasında yöneticilerin kişisel ve yönetsel özelliklerinin rolü. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Tokat.
• Yılmaz, K. ve Altınkurt, Y. (2013). Örgütsel iklim ölçeğinin Türkçeye uyarlanması: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3 (1), 1-11.
• Zins, J. E. (Ed.). (2004). Building academic success on social and emotional learning: What does the research say? Teachers College Press.