Türkiye’de Kaynaştırma Eğitimine Yönelik Öğretmenlerin Görüşlerine Odaklanılmış Lisansüstü Eğitim Tezlerinin Sentezlenmesi: Meta- Etnografik Bir Çalışma

Year 2019, Volume: 7 Issue: 2, 845 - 872, 30.04.2019

Hasan Gürgür , Gülcihan Hasanoğlu Yazçayır

Abstract

Türkiye’de kaynaştırma eğitimine odaklanan birçok nicel ve nitel araştırmanın gerçekleştirilmiş
olduğu bilinmektedir. Derinlemesine betimlenme ve anlamanın amaçlandığı nitel desenle
yürütülmüş kaynaştırma eğitimi konulu lisansüstü tez çalışmalarında çoğunlukla öğretmen
görüşlerini belirlemeye odaklanılmıştır. Bu araştırmanın amacı, kaynaştırma eğitiminin yürütüldüğü
sınıflarda görev yapan öğretmenlerin görüşlerinin incelendiği lisansüstü eğitim tezlerinin
incelenmesidir. Bu amaçla beş araştırmaya odaklanılmıştır. Çalışma Türkiye’de gerçekleştirilen
nitel veri toplama tekniklerinden yarı yapılandırılmış görüşmelerin kullanıldığı lisansüstü eğitim
tezlerinin incelenmesi amacıyla meta-etnografi şeklinde desenlenmiştir. Çalışmalardaki ortak
temalar ve ortak olmayan temaların ortaya konulması bakımından karşılaştırmalı ve keşfedici bir
analiz süreci gerçekleştirilmiştir. Buna bağlı olarak üç ana tema ortaya çıkmıştır. Bunlar; a)
kaynaştırma eğitimine ilişkin mevcut durum, b) kaynaştırma eğitimine ilişkin sorunlar, c)
kaynaştırma eğitiminin niteliğini arttırmaya yönelik beklentilerdir. Kaynaştırma eğitimi ve öğretmen
görüşlerine dayalı gerçekleştirilen araştırmaların bulgularından yola çıkarak kaynaştırma eğitiminin
uygulandığı okul ve sınıflarda gelişim odaklı eylem araştırmasına dayalı araştırmaların
gerçekleştirilmesi gerektiği söylenebilir.

Keywords

Kaynaştırma, öğretmen görüşü, lisansüstü tezler, nitel araştırma, meta etnografi

Synthesis of Graduate Education Theses Focused on Teachers' Views on Inclusive Education in Turkey: A Meta-Ethnographic Study

Abstract

A high number of both qualitative and quantitative research studies have been conducted
on inclusion practice in Turkey. In postgraduate theses focusing on inclusion practice via a
qualitative design to comprehensively describe and understand the issue, the goal is mostly to
determine teachers’ opinions. The aim of this research, on the other hand, is to examine
postgraduate theses investigating the opinions of teachers who work in inclusion classes. For this
purpose, five researches were focused. It has been designed in line with meta-ethnography design to
study the postgraduate theses conducted in Turkey employing semi-structured interviews—one of
the qualitative data collection techniques. A comparative and exploratory analysis process has been
administered to identify the shared and different themes in the aforementioned studies. Accordingly,
three themes have been determined, which are a) current situation of inclusion practice, b) problems
in inclusion practice, and c) teachers’ expectations as to improving the quality of inclusion practice.
Based on the findings of research studies completed around inclusion practice and teachers’
opinions, it is possible to conclude that there is a need for development-centered action research at
inclusion schools and classes.

Keywords

Inclusion, teachers’ opinions, graduate theses, qualitative research, meta-ethnography

References

• Ainscow, M., & Miles, S. (2008). Making education for all inclusive: Where next? Prospects, 37(1), 15-34. Avramidis, E., & Norwich, B. (2002). Teachers’ attitudes towards integration/inclusion: A review of the literature. European Journal of Special Needs Education, 17(2), 129–147.
• Barton, L. (2003). Inclusive education and teacher education: A basis of hope or a discourse of delusion. A Professorial Lecture. London Institute of Education.
• Batu, S., Kırcaali-İftar, G. ve Uzuner, Y. (2004). Özel gereksinimli öğrencilerin kaynaştırıldığı bir kız meslek lisesindeki öğretmenlerin kaynaştırmaya ilişkin görüş ve önerileri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 5, 33-50.
• Bogdan, R. C., & Biklen, S. K. ( 2006). Qualitative research for education: An introduction to theory and methods . Boston: Allyn and Bacon.
• Bozarslan-Malkoç, B. (2010). Eskişehir ilindeki özel anaokullarında çalışan eğitimcilerin okul öncesi dönemde kaynaştırma ile ilgili görüşleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Britten, N., Campbell, R., Pope, C., Donovan, J., Morgan, M., & Pill R. (2002). Using meta ethnography to synthesise qualitative research: A worked example. J Health Serv Res Policy, 7, 209-215.
• Bryman, A. (2007). The research question in social research: What is its role? International Journal of Social Research Methodology, 10, 5-20.
• Campbell, R., Pound, P., Morgan, M., Daker-White, G., Britten, N., Pill, R, ... & Donovan, J. (2011). Evaluating meta ethnography: Systematic analysis and synthesis of qualitative research. Health Technology Assessment, 15(43). doi:10.3310/hta15430
• Cohen, M. (2009). A guide to special education advocacy: What parents, clinicians and advocatesneed to know. London: Jessica Kingsley
• Corbett, J. (2001). Supporting inclusive education: A connective pedagogy. London: Routledge Falmer.
• Creswell, J. W. (2014). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches (4th ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Çankaya, Ö. ve Korkmaz, İ. (2012). İlköğretim I. kademede kaynaştırma eğitimi uygulamalarının sınıf öğretmenlerinin görüşlerine göre değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13 (1),1-16.
• Denzin, N. K., & Lincoln, Y. S. (1994). Handbook of qualitative research. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Demir, M. K. ve Açar S. (2011). Kaynaştırma eğitimi konusunda tecrübeli sınıf öğretmenlerinin görüşleri. Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi, 19, 719-732.
• Demirezen, S. ve Akhan, N. E. (2016). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin kaynaştırma uygulamalarına ı̇lişkin görüşleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16, (USBES Özel Sayı II), 1206- 1223.
• DePape, A., & Lindsay, S. (2016). Lived experiences from the perspective of individuals with autism spectrum disorder: A qualitative meta-synthesis. Focus on Autism and Other Developmental Disabilities, 31(1), 60-71.
• Eripek, S. (2004). Türkiye’de zihin engelli çocukların kaynaştırılmalarına ilişkin olarak yapılan araştırmaların gözden geçirilmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 5 (2) 25–32.
• Gough, D., Thomas, J., & Oliver, S. (2012). Clarifying differences between review designs and methods. Systematic Reviews, 1(1), 28.
• Gök, G. (2009). Okul öncesi eğitimi öğretmenlerinin kaynaştırmaya ilişkin görüşleri ve önerileri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
• Gürgür, H. (2008). Kaynastırma uygulamasının yapıldığı ilköğretim sınıfında isbirlikçi öğretim yaklaşımının incelenmesi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, No: 1826.
• Gürgür, H., Akçamete, G., & Vuran, S. (2005). Teachers opinions about implementation of curriculum of elementary schools for children with hearing impaired. Eğitim Bilimleri ve Uygulama, 4(7), 69-91.
• Halvorsen, A. T., & Neary, T. (2009). Building inclusive schools. Tools and strategies for success. New Jersey: Pearson Education Inc.
• Hannes, K., & Macaitis, K. (2012). A move to more systematic and transparent approaches in qualitative evidence synthesis: update on a review of published papers. Qualitative Research, 12(4), 402–42.
• Heward, W. L. (2013). Exceptional children: An introduction to special education. Boston: Pearson
• İlk, G. (2014). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin kaynaştırma uygulamalarına yönelik görüşlerinin ve deneyimlerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Kargın, T., Acarlar, F. ve Sucuoğlu, B. (2003). Öğretmen, yönetici ve anne-babaların kaynaştırma uygulamalarına ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. Özel Eğitim Dergisi, 4 (2), 55-77.
• Kargın, T., Güldenoğlu, B. ve Şahin, F. (2010). Genel eğitim sınıflarındaki özel gereksinimli öğrenciler için yapılması gereken uyarlamalara ilişkin sınıf öğretmenlerinin görüşlerinin incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10(4), 2431-2464.
• Kauffman, J. M., Nelson, C. M., Simpson, R. L., & Mock, D. R. (2011). Contemporary issues In J. M. Kauffman & D. P. Hallahan (Eds.), Handbook of special education (pp. 15-26). New York: Taylor & Francis.
• Kol, Ç. (2016). Kaynaştırma ortamında bulunan işitme kayıplı öğrenci için bireyselleştirilmiş eğitim programı geliştirme sürecinin incelenmesi: bir eylem araştırması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Lincoln, Y.S., & Guba, E.G. (1985). Naturalistic inquiry. Thousand Oaks. CA: Sage.
• Lindsay, S., Proulx, M., Scott, H., & Thompson, N. (2014). Exploring teacher’s strategies for including children with autism spectrum disorder in mainstream classrooms. International Journal of Inclusive Education, 18(2), 101-122. doi: 10.1080/13603116.2012.758320
• Lipsky, D. K., & Gartner, A. (2009). Factors for successful inclusion: Learning from the past, looking toward the future. In S. J. Vitello & D. E. Mithaug (Eds.), Inclusive schooling: National and international perspectives. (98-112). New York: Routledge.
• MEB. (2018). Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği. 09.08.2018 tarihinde http://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2018_07/09101900_ozel_egitim_hizmetleri_yonetmeligi_070 72018.pdf
• Metin, Ş. (2013). Türkiye’de okul öncesinde kaynaştırmaya ilişkin yapılan çalışmaların incelenmesi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 159-185. Milli Eğitim Bakanlığı Starteji Geliştirme Başkanlığı.07.01.2018 tarihinde https://sgb.meb.gov.tr/www/resmiistatistikler/ icerik/64’den alınmıştır.
• Mitchell, D. (2008). What really works in special and inclusive education: Using evidence-based teaching strategies. Abingdon, Oxfordshire: Routledge.
• Mittler, P. (2000). Working towards inclusive education: Social contexts. London: David Fulton Publishers.
• Noblit, G. W., & Hare, R. D. (1988). Meta-ethnography: Synthesizing qualitative studies. Newbury Park, CA: Sage.
• Norwich, B. (2013). Addressing tensions and dilemmas in inclusive education. London: Routledge.
• Orhan, S. ve Genç, K. G. (2015). Engellilere yönelik ülkemizdeki özel eğitim hizmet uygulamaları ve örnek ülke karşılaştırması. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi. 15, (35-2), 115-146.
• Öncül, N. ve Batu, E. S., (2005). Normal gelişim gösteren çocuk annelerinin kaynaştırma uygulamasına ilişkin görüşleri, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 6(2), 37-5.
• Özengi, S. (2009). Eskişehir ilinde kaynaştırma uygulamalarının yürütüldüğü ilköğretim okullarındaki rehber öğretmenlerin kaynaştırmaya ilişkin görüşleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir
• Öztürk, C. Ç. ve Eratay, E. (2010). Eğitim uygulama okuluna devam eden zihinsel engelli öğrencilerin öğretmenlerinin bireyselleştirilmiş eğitim programı hakkında görüşlerinin belirlenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Dergisi (10), 145-159.
• Rayner, S. (2007). Managing special and inclusive education. London: Sage.
• Sadioğlu, Ö. (2011). Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırmaya ilişkin sorunları, beklentileri ve önerilerine yönelik nitel bir araştırma. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
• Saraç, T. ve Çolak, A. (2012). Kaynaştırma uygulamaları sürecinde ilköğretim sınıf öğretmenlerinin karşılaştıkları sorunlara ilişkin görüş ve önerileri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8, 13- 28.
• Scruggs, T. E., & Mastropieri, M. A. (1996). Teacher perceptions of mainstreaming inclusion, 1958-1995: A research synthesis. Exceptional Children, 63, 59-74.
• Scruggs, T. E., Mastropieri, M. A., & McDuffie, K. A. (2007). Co-teaching in inclusive classrooms: A metasynthesis of qualitative research. Exceptional Children, 73, 92-416.
• Sucuoğlu, B. (2004). Türkiye’de kaynaştırma uygulamaları: Yayınlar, araştırmalar (1980-2005). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 5(2), 15-23.
• Sucuoğlu, B. ve Kargın, T. (2010). İlköğretimde kaynaştırma uygulamaları: Yaklaşımlar, yöntemler, teknikler. Ankara: Kök
• Sucuoğlu, B., ve Bakkaloğlu, H. (2015). Okul öncesinde kaynaştırma: Öğretmen eğitimi, monograf. (Birinci basım). Ankara: Pegem Akademi.
• Tık-Yakar, F. A. (2015). Kaynaştırma eğitimi yapılan sınıflarda normal gelişim gösteren çocuğu bulunan ailelerin kaygı düzeyi. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir
• Tideman, M. (2015). Education and support for people with intellectual disabilities in Sweden: policy and practice. Research and Practice in Intellectual and Developmental Disabilities, 2(2), 116-125, doi: 10.1080/23297018.2015.1067868.
• Toye, F., Seers, K., Allcock, N., Briggs, P., Carr, E., & Barker, K. (2014). Meta-ethnography 25 years on: Challenges and insights for synthesising a large number of qualitative studies. BMC Medical Research Methodology,14, doi:10.1186/1471-2288-14-80.
• Turnbull, A. Turnbull, R., Wehmeyer, M., & Shogren, K. (2013). Exceptional lives: Special education in today's schools (7th Ed.). Boston, MA: Pearson.
• Türkoğlu, Y. K. (2007). İlköğretim okulu öğretmenleri ile gerçekleştirilen bilgilendirme çalışmalarının öncesi ve sonrasında öğretmenlerin kaynaştırmaya ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• UNESCO (1994). The Salamanca statement and framework for action. 09.02.17 tarihinde http://www.unesco.org/education/pdf/SALAMA_E.PDF’den alınmıştır.
• Varlıer, G. (2004). Okul öncesi öğretmenlerin kaynaştırılmasına ilişkin görüşleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Vural, M. ve Yıkmış, A. (2008). Kaynaştırma sınıfı öğretmenlerinin öğretim uyarlamasına ilişkin yaptıkları çalışmaların belirlenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8 (2), 141-159.
• Yılmaz, E. (2015). Bir ilkokuldaki öğretmenlerin kaynaştırma uygulamaları hakkındaki görüşleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Zeybek, Ö. (2015). İlköğretim okullarındaki İngilizce öğretmenlerinin kaynaştırma uygulamalarına ilişkin görüş ve önerileri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Zigmond, N., Kloo, A., & Volonino, V. (2009). What, where, and how? Special education in the climate of full inclusion, Exceptionality, 17(4), 189-204, doi: 10.1080/09362830903231986