My Brother Has A Hearıng Loss: A Life Story Investigation
Year 2019,
Volume: 7 Issue: 3, 967 - 993, 31.07.2019
Osman Çolaklıoğlu
,
Zerrin Turan
,
Yıldız Uzuner
Abstract
The aim of this study, is to examine the life story of an adult who has a brother with hearing loss and to understand the effect of his brother on his life. The study designed as life story investigation. Data were collected through semi-structured interviews, reflective journals and documents. The data were analyzed using the inductive method. Research findings indicated that: The research participant Ahmet evaluated the effect of his brother with hearing loss on his own life differently at different periods of his life. His brother has no responsibility for his care and education, his parents do not treat his siblings with hearing loss, Ahmet says that his brother can live a life like everyone else with the rapid development of language development after the implant application. Ahmet saw the most negative effect of his brother's hearing loss on his life during his childhood as change the city where he lives. Today, however, he thinks that this situation actually has led to positive results his life.
References
- Ahmetoğlu, E. ve Aral, N. (2004). Zihinsel engelli çocukların kardeş ilişkilerinin anne ve kardeş algılarına göre değerlendirilmesi, Ankara Üniversitesi Ev Ekonomisi Yüksek Okulu, Bilimsel Araştırma ve İncelemeler, Yayın No: 6, Ankara.
- Akkök, F. (2003). Farklı özelliğe sahip çocuk aileleri ve ailelerle yapılan çalışmalar. A. Atman (Ed.). Özel gereksinimli çocuklar ve özel eğitime giriş içinde (ss.121-142). Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
- Alagözoğlu, E. (2016). Otizm spektrum bozukluğundan etkilenmiş kardeşi olan bireylerin aileleri ile ilgili duygu ve düşünceleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
- Altınay, Ş. (2000). İşitme kayıplı kardeşe sahip bireylerin sürekli kaygı ve uyum düzeylerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
- Ariel, C. (2006). Voices from the spectrum: Parents, grandparents, siblings, people with autism and professionals share their wisdom. London: Jessica Kingsley Publishers.
- Atasoy, S. (2002). Engelli (otistik) kardeşe sahip olan bireylerin kardeş ilişkilerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Ege Üniversitesi.
- Atkinson, A. (1998). The life story interview. London: Sage.
- Bat-Chava, Y., & Martin, D. (2002). Sibling relationships for deaf children: The impact of child and family characteristics. Rehabilitation Psychology, 47(1), 73.
- Begun, A. L. (1989). Sibling relationships involving developmentally disabled people. American Journal on Mental Retardation, 93(5), 566-574.
- Bogdan, R. C. & Biklen, S. K. (2007). Qualitative research for education an introduction to theories and methods. (5th ed.). Boston: Pearson.
- Buhrmester, D., & Furman, W. (1990). Perceptions of sibling relationships during middle childhood and adolescence. Child Development, 61, 1387- 1398.
- Burcu, E. (2011). Türkiye’deki engelli bireylere ilişkin kültürel tanımlamalar: Ankara örneği. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 28(1), 37-54.
- Cole, E. B., & Flexer, C (2007). Children with hearing loss: Developing listening and talking, birth to six. San Diego, Oxford, Brisbane: Plural Publishing.
- Creswell, J. W. (2012). Educational research: Planning, conducting, and evaluating quantitative and qualitative reseaarch (4th ed.). USA: Sage.
- Crnic, K. A., Friedrich, W. N., & Greenberg, M. T. (1983). Adaptation of families with mentally retarded children: A model of stress, coping, and family ecology. American Journal of Mental Deficiency, 88(2), 125-138.
- Dunn, J. (1983). Sibling relationships in early childhood. Child Development, 54 (4), 787- 811.
- Dunn, J. (1995). İkinci çocuk. H. Aşıroğlu (Çev.). İstanbul: Papirüs Yayınevi.
- Dunn, J. (2005). Commentary: Siblings in their families. Journal of Child Psychology, 19(4), 654-657.
- Doğan, M. (2010). Comparison of the parents of children with and without hearing loss in terms of stress, depression, and trait anxiety. International Journal of Early Childhood Special Education, 2(3), 231-253.
- Ekiz, D. (2003). Eğitimde araştırma yöntem ve metodlarına giriş: Nitel, nicel ve eleştirel kuram metolojileri. Ankara: Anı Yayıncılık.
- Erişirgil, M. E. (1917). Hayatiyyat ve ahlak. Sosyoloji Dergisi, 1(4), 173-177.
- Furman, W. and Buhrmester, D. (1985). Children's perceptions of the qualities of sibling relationships. Child Development, 56(2), 448-461.
- Fussell, J.J., Macias, M.M. and Saylor, C.F. (2005). Social Skills and Behaviour Problems in Children with Disabilities with and without Siblings. Child Psychiatry and Human Development, 36(2), 227-241.
- Glesne, C. (2013). Nitel araştırmaya giriş. A. Ersoy ve P. Yalçınoğlu (Çev. Edt.). Ankara: Anı.
- Gold, N. (1993). Depression and social adjustment in siblings of boys with autism. Journal of Autism and Developmental Disorders, 23(1), 147-163.
- Gözün-Kahraman, Ö. ve Soylu Karadayı, N. (2015). Engelli kardeşe sahip olan çocukların engelli kardeşleriyle deneyimlerine ilişkin görüşleri. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, Uluslararası Katılımlı III.Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Kongresi “Erken Müdahale” Ankara: Hacettepe Üniversitesi, s.390-408.
- Güler, A., Halıcıoğlu, M. B. ve Taşğın, S. (2015), Sosyal bilimlerde nitel araştırma (2. Baskı). Ankara: Sözkesen Matbaacılık.
- Hames, A. (2008). Siblings’ understanding of learning disability: A longitudinal study. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities, 21(6), 491-501.
- Hannah, M. E., & Midlarsky, E. (2005). Helping by siblings of children with mental retardation. American Journal on Mental Retardation, 110(2), 87-99.
- Howe, N., &Recchia, H. (2006). Sibling relations and their impact on children’s development. Encyclopedia on Early Child Development, 1, 1-8.
- Jackson, C. W., & Turnbull, A. (2004). Impact of deafness on family life a review of the literature. Topics in Early Childhood Special Education, 24(1), 15-29.
- Kara, E. (2008). Zihinsel engelli çocukları olan ailelerin çocuklarının durumunu dini açıdan değerlendirmeleri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 26(26-27), 317-331.
- Koester, L. S., & Meadow-Orlans, K. P. (1990). Parenting a deaf child: Stress, strength and support. In D.F. Moores ve K.P. Meadow-Orlans (Eds.), Educational and developmental aspects of deafness (pp.
299-320). Washington, DC: Gallaudet University Press.
- Kramer, L., & Gottman, J. M. (1992). Becoming a sibling:" With a little help from my friends.". Developmental Psychology, 28(4), 685.
- Lewis, K. D. (2007). How to parent chronically III school‐aged children and their siblings. Rehabilitation Nursing, 32(6), 225-233.
- Luterman, D. (1997). Emotional aspects of hearing loss. The Volta Review, 99(5), 75-83.
- Marks, S. U., Matson, A., & Barraza, L. (2005). The impact of siblings with disabilities on their brothers and sisters pursuing a career in special education. Research and Practice for Persons with Severe Disabilities, 30(4), 205-218.
- Marschark, M. (1997). Psychological development of deaf children. Oxford University Press on Demand.
- Mitchell, R. E. and Karchmer, M. A. (2004). Chasing the mythical ten percent: Parental hearing status of deaf and hard of hearing students in the United States. Sign Language Studies, 4 (2), 138-163.
- Moore, M., Howard, V. and McLaughlin, T. F. (2002). Siblings of children with disabilities: A review and analysis. İnternational Journal Of Special Education. Vol, 17, 48-64.
- Nealy, C. E., O'Hare, L., Powers, J. D. and Swick, D. C. (2012). The impact of autism spectrum disorders on the family: A qualitative study of mothers’ perspectives. Journal of Family Social Work, 15 (3), 187-201.
- Phelps, K. W., Hodgson, J. L., McCammon, S. L. and Lamson, A. L. (2009). Caring for an individual with autism disorder: A qualitative analysis. Journal of Intellectual and Developmental Disability, 34 (1), 27-35.
- Pipp-Siegel, S., Sedey, A. L. and Yoshinaga-Itano, C. (2002). Predictors of parental stress in mothers of young children with hearing loss. Journal of deaf studies and deaf education, 7(1), 1-17.
- Powell, T. H. and Ogle, P. A. (1985). Brothers and Sisters: A Special Part of Exceptional Families. Baltimore: Paul H. Brooks Publishing.
- Pruchno, R. A., Patrick, J. H. and Burant, C. J. (1996). Aging women and their children with chronic disabilities: Perceptions of sibling involvement and effects on well-being. Family Relations,45(3), 318-326.
- Raghuraman, R.S. (2008). The emotional well-being of older siblings of children who are deaf or hard of hearing and older siblings of children with typical hearing. The Volta Review, 108(1), 5-35.
- Ray, B. E. (2014). The experiences of hearing siblings when there is a deaf child in the family. Yayımlanmamış Doktora Tezi. New Zelland: Canterbury Te Whare Wananga o Waitaha Christchurch Üniversity.
- Riessman, C. K. (2008). Narrative methods for the human sciences. Sage.
- Rodger, S. and Tooth, L. (2004). Adult siblings' perceptions of family life and loss: A pilot case study. Journal of Developmental and Physical Disabilities, 16(1), 53-71.
- Seggie, F. N. ve Bayyurt, Y. (2015). Nitel Araştırma Yöntem, Teknik, Analiz ve Yaklaşımarı. Ankara: Anı Yayıncılık.
- Seltzer, G. B., Begun, A., Seltzer, M. M. and Krauss, M. W. (1991). Adults with mental retardation and their aging mothers: Impacts of siblings. Family Relations, 40(3), 310-317.
- Stalker, K. and Connors, C. (2004). Children's perceptions of their disabled siblings:‘she's different but it's normal for us’. Children ve Society, 18(3), 218-230.
- Stoneman, S., Brody, G.H., Davis, C.H. and Crapps, J.M. (1988). Childcare responsibilities, peer relations, and sibling conflict: older siblings of mentally retarded children. American Journal on Mental Retardation, 93 (2).
- Stoneman, Z. (2001). Supporting positive sibling relationships during childhood. Mental Retardation and Developmental Disabilities Research Reviews, 7(2), 134-142.
- Stoneman, Z. and Brody, G. H. (1993). Sibling Temperaments, Conflict, Warmth and Role Asymmetry. Child Development, 64(6), 1786-1800.
- Şen, M. (1991). İşitme Kayıplı Kardeşi Olan Bireylerin Psikolojik Durumlarının İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
- Tait, M. E., Nikolopoulos, T. P. and Lutman, M. E. (2007). Age at implantation and development of vocal and auditory preverbal skills in implanted deaf children. International journal of pediatric otorhinolaryngology, 71(4), 603-610
- Tattersall, H. J. and Young, A. M. (2003). Exploring the impact on hearing children of having a deaf sibling. Deafness and Education International, 5(2), 108-122.
- Turan, Z. (2002). Engelli çocukların aile eğitimi. A. S. Türküm (Ed.), Anne-baba eğitimi içinde (s. 147-166). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları.
- Varol, N. (2006). Aile Eğitimi (2.baskı). Ankara: Kök yayıncılık
- Verte, S., Roeyers, H. and Buysse, A. (2003). Behaviour problems, social competence and self-concept in siblings of children with autism. Child: Care, Health and Development. 29(3): 193-205.
- Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (11.Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Kardeşim İşitme Kayıplı: Bir Yaşam Öyküsünün İncelenmesi
Year 2019,
Volume: 7 Issue: 3, 967 - 993, 31.07.2019
Osman Çolaklıoğlu
,
Zerrin Turan
,
Yıldız Uzuner
Abstract
Yaşam öyküsü olarak desenlenen bu araştırmanın amacı, işitme kayıplı kardeşi olan bir yetişkinin yaşam hikâyesinin incelenmesi ve işitme kayıplı kardeşin, kişinin yaşamı üzerine olan etkisinin derinlemesine anlaşılmasıdır. Araştırma verileri yarı-yapılandırılmış görüşmeler, yansıtmalı araştırmacı günlükleri ve belge incelemesi teknikleriyle toplanmıştır. Toplanan veriler tümevarım yöntemiyle analiz edilmiştir. Araştırma bulguları; araştırmanın katılımcısı Ahmet’in işitme kayıplı kardeşinin hayatı üzerindeki etkilerini yaşantısının farklı dönemlerinde farklı biçimlerde değerlendirdiğini ortaya koymaktadır. Kardeşinin işitme kayıplı olduğunu öğrendiklerinde ailece bir üzüntü yaşamışlar ancak bu duygu Ahmet açısından uzun sürmemiştir. Kardeşinin bakımı ve eğitimiyle ilgili herhangi bir sorumluluğunun olmadığını, anne babasının işitme kayıplı kardeşine ayrıcalıklı davranmadığını belirten Ahmet kardeşinin implant uygulanmasından sonra dil gelişiminde ortaya çıkan hızlı gelişme ile herkes gibi bir hayat sürdürebildiğini söylemektedir. Ahmet çocukluk döneminde kardeşinin işitme kaybının hayatı üzerindeki en olumsuz etkisinin yaşadığı şehri değiştirmek zorunda kalmak olarak görmektedir. Ancak günümüzde bu durumun aslında kendileri için hem eğitim hem de yaşam kalitesi açısından olumlu sonuçlara neden olduğunu düşünmektedir.
References
- Ahmetoğlu, E. ve Aral, N. (2004). Zihinsel engelli çocukların kardeş ilişkilerinin anne ve kardeş algılarına göre değerlendirilmesi, Ankara Üniversitesi Ev Ekonomisi Yüksek Okulu, Bilimsel Araştırma ve İncelemeler, Yayın No: 6, Ankara.
- Akkök, F. (2003). Farklı özelliğe sahip çocuk aileleri ve ailelerle yapılan çalışmalar. A. Atman (Ed.). Özel gereksinimli çocuklar ve özel eğitime giriş içinde (ss.121-142). Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
- Alagözoğlu, E. (2016). Otizm spektrum bozukluğundan etkilenmiş kardeşi olan bireylerin aileleri ile ilgili duygu ve düşünceleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
- Altınay, Ş. (2000). İşitme kayıplı kardeşe sahip bireylerin sürekli kaygı ve uyum düzeylerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
- Ariel, C. (2006). Voices from the spectrum: Parents, grandparents, siblings, people with autism and professionals share their wisdom. London: Jessica Kingsley Publishers.
- Atasoy, S. (2002). Engelli (otistik) kardeşe sahip olan bireylerin kardeş ilişkilerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Ege Üniversitesi.
- Atkinson, A. (1998). The life story interview. London: Sage.
- Bat-Chava, Y., & Martin, D. (2002). Sibling relationships for deaf children: The impact of child and family characteristics. Rehabilitation Psychology, 47(1), 73.
- Begun, A. L. (1989). Sibling relationships involving developmentally disabled people. American Journal on Mental Retardation, 93(5), 566-574.
- Bogdan, R. C. & Biklen, S. K. (2007). Qualitative research for education an introduction to theories and methods. (5th ed.). Boston: Pearson.
- Buhrmester, D., & Furman, W. (1990). Perceptions of sibling relationships during middle childhood and adolescence. Child Development, 61, 1387- 1398.
- Burcu, E. (2011). Türkiye’deki engelli bireylere ilişkin kültürel tanımlamalar: Ankara örneği. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 28(1), 37-54.
- Cole, E. B., & Flexer, C (2007). Children with hearing loss: Developing listening and talking, birth to six. San Diego, Oxford, Brisbane: Plural Publishing.
- Creswell, J. W. (2012). Educational research: Planning, conducting, and evaluating quantitative and qualitative reseaarch (4th ed.). USA: Sage.
- Crnic, K. A., Friedrich, W. N., & Greenberg, M. T. (1983). Adaptation of families with mentally retarded children: A model of stress, coping, and family ecology. American Journal of Mental Deficiency, 88(2), 125-138.
- Dunn, J. (1983). Sibling relationships in early childhood. Child Development, 54 (4), 787- 811.
- Dunn, J. (1995). İkinci çocuk. H. Aşıroğlu (Çev.). İstanbul: Papirüs Yayınevi.
- Dunn, J. (2005). Commentary: Siblings in their families. Journal of Child Psychology, 19(4), 654-657.
- Doğan, M. (2010). Comparison of the parents of children with and without hearing loss in terms of stress, depression, and trait anxiety. International Journal of Early Childhood Special Education, 2(3), 231-253.
- Ekiz, D. (2003). Eğitimde araştırma yöntem ve metodlarına giriş: Nitel, nicel ve eleştirel kuram metolojileri. Ankara: Anı Yayıncılık.
- Erişirgil, M. E. (1917). Hayatiyyat ve ahlak. Sosyoloji Dergisi, 1(4), 173-177.
- Furman, W. and Buhrmester, D. (1985). Children's perceptions of the qualities of sibling relationships. Child Development, 56(2), 448-461.
- Fussell, J.J., Macias, M.M. and Saylor, C.F. (2005). Social Skills and Behaviour Problems in Children with Disabilities with and without Siblings. Child Psychiatry and Human Development, 36(2), 227-241.
- Glesne, C. (2013). Nitel araştırmaya giriş. A. Ersoy ve P. Yalçınoğlu (Çev. Edt.). Ankara: Anı.
- Gold, N. (1993). Depression and social adjustment in siblings of boys with autism. Journal of Autism and Developmental Disorders, 23(1), 147-163.
- Gözün-Kahraman, Ö. ve Soylu Karadayı, N. (2015). Engelli kardeşe sahip olan çocukların engelli kardeşleriyle deneyimlerine ilişkin görüşleri. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, Uluslararası Katılımlı III.Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Kongresi “Erken Müdahale” Ankara: Hacettepe Üniversitesi, s.390-408.
- Güler, A., Halıcıoğlu, M. B. ve Taşğın, S. (2015), Sosyal bilimlerde nitel araştırma (2. Baskı). Ankara: Sözkesen Matbaacılık.
- Hames, A. (2008). Siblings’ understanding of learning disability: A longitudinal study. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities, 21(6), 491-501.
- Hannah, M. E., & Midlarsky, E. (2005). Helping by siblings of children with mental retardation. American Journal on Mental Retardation, 110(2), 87-99.
- Howe, N., &Recchia, H. (2006). Sibling relations and their impact on children’s development. Encyclopedia on Early Child Development, 1, 1-8.
- Jackson, C. W., & Turnbull, A. (2004). Impact of deafness on family life a review of the literature. Topics in Early Childhood Special Education, 24(1), 15-29.
- Kara, E. (2008). Zihinsel engelli çocukları olan ailelerin çocuklarının durumunu dini açıdan değerlendirmeleri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 26(26-27), 317-331.
- Koester, L. S., & Meadow-Orlans, K. P. (1990). Parenting a deaf child: Stress, strength and support. In D.F. Moores ve K.P. Meadow-Orlans (Eds.), Educational and developmental aspects of deafness (pp.
299-320). Washington, DC: Gallaudet University Press.
- Kramer, L., & Gottman, J. M. (1992). Becoming a sibling:" With a little help from my friends.". Developmental Psychology, 28(4), 685.
- Lewis, K. D. (2007). How to parent chronically III school‐aged children and their siblings. Rehabilitation Nursing, 32(6), 225-233.
- Luterman, D. (1997). Emotional aspects of hearing loss. The Volta Review, 99(5), 75-83.
- Marks, S. U., Matson, A., & Barraza, L. (2005). The impact of siblings with disabilities on their brothers and sisters pursuing a career in special education. Research and Practice for Persons with Severe Disabilities, 30(4), 205-218.
- Marschark, M. (1997). Psychological development of deaf children. Oxford University Press on Demand.
- Mitchell, R. E. and Karchmer, M. A. (2004). Chasing the mythical ten percent: Parental hearing status of deaf and hard of hearing students in the United States. Sign Language Studies, 4 (2), 138-163.
- Moore, M., Howard, V. and McLaughlin, T. F. (2002). Siblings of children with disabilities: A review and analysis. İnternational Journal Of Special Education. Vol, 17, 48-64.
- Nealy, C. E., O'Hare, L., Powers, J. D. and Swick, D. C. (2012). The impact of autism spectrum disorders on the family: A qualitative study of mothers’ perspectives. Journal of Family Social Work, 15 (3), 187-201.
- Phelps, K. W., Hodgson, J. L., McCammon, S. L. and Lamson, A. L. (2009). Caring for an individual with autism disorder: A qualitative analysis. Journal of Intellectual and Developmental Disability, 34 (1), 27-35.
- Pipp-Siegel, S., Sedey, A. L. and Yoshinaga-Itano, C. (2002). Predictors of parental stress in mothers of young children with hearing loss. Journal of deaf studies and deaf education, 7(1), 1-17.
- Powell, T. H. and Ogle, P. A. (1985). Brothers and Sisters: A Special Part of Exceptional Families. Baltimore: Paul H. Brooks Publishing.
- Pruchno, R. A., Patrick, J. H. and Burant, C. J. (1996). Aging women and their children with chronic disabilities: Perceptions of sibling involvement and effects on well-being. Family Relations,45(3), 318-326.
- Raghuraman, R.S. (2008). The emotional well-being of older siblings of children who are deaf or hard of hearing and older siblings of children with typical hearing. The Volta Review, 108(1), 5-35.
- Ray, B. E. (2014). The experiences of hearing siblings when there is a deaf child in the family. Yayımlanmamış Doktora Tezi. New Zelland: Canterbury Te Whare Wananga o Waitaha Christchurch Üniversity.
- Riessman, C. K. (2008). Narrative methods for the human sciences. Sage.
- Rodger, S. and Tooth, L. (2004). Adult siblings' perceptions of family life and loss: A pilot case study. Journal of Developmental and Physical Disabilities, 16(1), 53-71.
- Seggie, F. N. ve Bayyurt, Y. (2015). Nitel Araştırma Yöntem, Teknik, Analiz ve Yaklaşımarı. Ankara: Anı Yayıncılık.
- Seltzer, G. B., Begun, A., Seltzer, M. M. and Krauss, M. W. (1991). Adults with mental retardation and their aging mothers: Impacts of siblings. Family Relations, 40(3), 310-317.
- Stalker, K. and Connors, C. (2004). Children's perceptions of their disabled siblings:‘she's different but it's normal for us’. Children ve Society, 18(3), 218-230.
- Stoneman, S., Brody, G.H., Davis, C.H. and Crapps, J.M. (1988). Childcare responsibilities, peer relations, and sibling conflict: older siblings of mentally retarded children. American Journal on Mental Retardation, 93 (2).
- Stoneman, Z. (2001). Supporting positive sibling relationships during childhood. Mental Retardation and Developmental Disabilities Research Reviews, 7(2), 134-142.
- Stoneman, Z. and Brody, G. H. (1993). Sibling Temperaments, Conflict, Warmth and Role Asymmetry. Child Development, 64(6), 1786-1800.
- Şen, M. (1991). İşitme Kayıplı Kardeşi Olan Bireylerin Psikolojik Durumlarının İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
- Tait, M. E., Nikolopoulos, T. P. and Lutman, M. E. (2007). Age at implantation and development of vocal and auditory preverbal skills in implanted deaf children. International journal of pediatric otorhinolaryngology, 71(4), 603-610
- Tattersall, H. J. and Young, A. M. (2003). Exploring the impact on hearing children of having a deaf sibling. Deafness and Education International, 5(2), 108-122.
- Turan, Z. (2002). Engelli çocukların aile eğitimi. A. S. Türküm (Ed.), Anne-baba eğitimi içinde (s. 147-166). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları.
- Varol, N. (2006). Aile Eğitimi (2.baskı). Ankara: Kök yayıncılık
- Verte, S., Roeyers, H. and Buysse, A. (2003). Behaviour problems, social competence and self-concept in siblings of children with autism. Child: Care, Health and Development. 29(3): 193-205.
- Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (11.Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.