TEDARİKÇİ SEÇİMİNİN NİHAİ ÜRÜN KALİTESİ ÜZERİNDE ETKİLERİNİN YAPISAL EŞİTLİK MODELİ İLE ANALİZİ

Year 2022, Volume: 33 Issue: 3, 452 - 468, 31.12.2022

Meryem Uluskan Şule Akın

https://doi.org/10.46465/endustrimuhendisligi.1076970

Abstract

Çalışmanın amacı tedarikçi seçim kriterlerinin nihai ürün kalitesi üzerindeki görünen ve görünmeyen etkilerini ortaya çıkarmaktır. Tedarikçi özelliklerinin nihai ürün kalitesine etkisini ortaya koyan bir model oluşturabilmek için çeşitli sektörlerde faaliyet gösteren kurumlara 52 adet ifade içeren bir anket uygulanmıştır. Elde edilen verilere açıklayıcı faktör analizi uygulanmış ve tedarikçi seçiminde en çok dikkat edilen altı adet faktör elde edilmiştir. İlgili faktörlerin nihai ürün kalitesi üzerindeki etkilerinin belirlenebilmesi için bir yapısal eşitlik modeli önerilmiştir. Uyum indeksleri incelendiğinde önerilmiş olan modelin uygun bir model olduğu tespit edilmiştir. Sonuçlara göre tedarikçi seçim kriterlerinden tedarikçi kalitesi ve teslimat kriterleri nihai ürün kalitesine direkt olarak etki etmektedir. Bununla beraber fiyatlandırma politikası ile tedarikçinin iş birliğine yatkınlığı ve sorumluluğu kriterleri de nihai ürün kalitesine dolaylı yoldan etki etmektedir. Bu şekilde nihai ürün kalitesinin tedarikçi firmanın seçiminden itibaren etki altında kaldığını analizlerle kanıtlanmıştır. Ayrıca bu çalışma literatürde ayrı olarak ele alınan tedarikçi seçimi, nihai ürün kalitesi ve yapısal eşitlik modellemesi konularını bir araya getirmesi bakımından katkı sağlamaktadır.

Keywords

Tedarik Zinciri, Tedarikçi Seçim kriterleri, Yapısal Eşitlik Modellemesi, Faktör Analizi, Nihai Ürün Kalitesi

References

• Aaker, D.A. & Jacobson, R. (1994). The financial information content of perceived quality. Journal of Marketing Research, 31(2), 191-201. Doi: https://doi.org/10.1177/002224379403100204
• Akdeniz, H.A. ve Turgutlu, T. (2007). Türkiye'de perakende sektöründe analitik hiyerarşik süreç yaklaşımıyla tedarikçi performans değerlendirmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(1), 1-17. Erişim Adresi: https://acikerisim.deu.edu.tr/xmlui/handle/20.500.12397/5390
• Alpar, R. (2013). Uygulamalı çok değişkenli istatiksel yöntemler, Ankara: Detay Yayıncılık.
• Arabsheybani, A., Paydar, M.M. & Safaei, A.S. (2018). An integrated fuzzy MOORA method and FMEA technique for sustainable supplier selection considering quantity discounts and supplier's risk. Journal of Cleaner Production, 190, 577-591. Doi: https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2018.04.167
• Beldona, S. & Namasivayam, K. (2006). Gender and demand-based pricing: Differences in perceived (un) fairness and repatronage intentions. Journal of Hospitality & Leisure Marketing, 14(4), 89-107. Doi: https://doi.org/10.1300/J150v14n04_06
• Bhutta, K. & Huq, F. (2002). Supplier selection problem: A comparison of the total cost of ownership and analytic hierarchy process approaches. Supply Chain Management: An International Journal, 7, 126-135. Doi: https://doi.org/10.1108/13598540210436586
• Bollen, K.A. (1989). Structural equations with latent variables. New York, USA: John Wiley & Sons. Erişim Adresi: https://books.google.com.tr/
• Bookbinder, J.H. & Ülkü, M.A. (2012). Optimal quoting of delivery time by a third party logistics provide: The impact of shipment consolidation and temporal pricing schemes. European Journal of Operational Research, 221(1), 110-117. Doi: https://doi.org/10.1016/j.ejor.2012.03.021
• Boone, L.E. & Kurtz, D.L. (2015). Contemporary marketing. Cengage Learning, https://books.google.com.tr/
• Bowen, N.K. & Guo, S. (2011). Structural equation modelling; Pocket guide to social work research methods. New York: Oxford University Press. Doi: https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780195367621.001.0001
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör analizi: Temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Kuram ve Uygulamalarda Eğitim Yönetimi, 32, 470-483. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/kuey/issue/10365/126871
• Comrey, A.L. & Lee, H.B. (1992). A first course in factor analysis. New Jersey: Psychology Press. Erişim Adresi: https://books.google.com.tr/
• Çağlıyan, V. (2009). Alıcı-tedarikçi ilişkilerinin işletme performansına etkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(3), 461-479. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/sduiibfd/issue/20829/223099
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve Lisrel uygulamaları. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Dai, L. & Shizhen, B. (2020). An approach to selection of agricultural product supplier using pythagorean fuzzy sets. Mathematical Problems in Engineering, 1-7. Doi: https://doi.org/10.1155/2020/1816028
• Davadas, S. D. & Lay, Y. F. (2018). Factors affecting students’ attitude toward mathematics: A structural equation modeling approach. Eurasia Journal of Mathematics Science and Technology Education, 14(1), 517-529. Doi: https://doi.org/10.12973/ejmste/80356
• DeCoster, J. (1998). Overview of factor analysis. Tuscaloosa: University of Alabama, Erişim adresi: http://www.stat-help.com/factor.pdf
• Dickson, G. (1966). An analysis of vendor selection systems and decisions. Journal of Purchasing, 2(1), 28-41. Doi: https://doi.org/10.1111/j.1745-493X.1966.tb00818.x
• Emerson, C. J. & Grimm, C. M. (1999). Buyer-seller customer satisfaction: The influence of the environment and customer service. Journal of Business & Industrial Marketing, 14, 403-415. Doi: https://doi.org/10.1108/08858629910290201
• Fan, Y., Chen, J., Shirkey, G., John, R., Wu, S.R., Park, H. & Shao, C. (2016). Applications of structural equation modeling (SEM) in ecological studies: An updated review. Ecological Processes, 5(19), 1-12, Doi: https://doi.org/10.1186/s13717-016-0063-3
• Fei, L., Deng, Y. & Hu, Y. (2019). DS VIKOR: A new multi-criteria decision-making method for supplier selection. International Journal of Fuzzy Systems, 21(1), 157-175. Doi: https://doi.org/10.1007/s40815-018-0543-y
• Field, A. (2013). Discovering statistics using IBM SPSS statistics. London: Sage. Erişim Adresi: https://books.google.com.tr/
• Hair, Jr., Black, W.C., Babin, B. & Anderson, R. (2010). SEM: An introduction. Multivariate data analysis: A global perspective. London: Pearson Education.
• Hosseini, S. & Barker, K. (2016). A Bayesian network model for resilience-based supplier selection. International Journal of Production Economics, 180, 68-87. Doi: https://doi.org/10.1016/j.ijpe.2016.07.007
• Hoyle, R.H. (1995). Structural equation modeling: Concepts, issues and applications. London: Sage.
• İlhan, M. ve Çetin, B. (2014). LISREL ve AMOS programları kullanılarak gerçekleştirilen yapısal eşitlik modeli (YEM) analizlerine ilişkin sonuçların karşılaştırılması. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 5(2), 26-42. Doi: https://doi.org/10.21031/epod.31126
• Kim, E.Y., Cho, I. & Kim, E.J. (2017). Structural equation model of smartphone addiction based on adult attachment theory: Mediating effects of loneliness and depression. Asian Nursing Research, 11(2), 92-97, Doi: https://doi.org/10.1016/j.anr.2017.05.002
• Mendeş, M., Subaşı, S., Başpınar, E. (2005). Bilimsel çalışmalarda p-değerinin rapor edilmesi (p<0.01?, p<0.05, p>0.05). Tarım Bilgileri Dergisi, 11(4), 359-363. Doi: 10.1501/Tarimbil_0000000565
• Nair, A., Jayaram, J. & Das, A. (2015). Strategic purchasing participation, supplier selection, supplier evaluation and purchasing performance. International Journal of Production Research, 63(20), 6263-6278. Doi: https://doi.org/10.1080/00207543.2015.1047983
• Orel, F.D. ve Akkan. E. (2018). Tedarik zincirinde risk, risk yönetimi ve performans ilişkileri: Bir literatür taraması. Beykoz Akademi Dergisi, 6(1), 84-117. Doi: 10.14514/BYK.m.21478082.2018.6/1.84-117
• Pakdil, F. (2004). Kalite kültürünü etkileyen faktörler üzerine bir derleme. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(3), 167-183. Erişim adresi: http://hdl.handle.net/20.500.12397/5543
• Peng, L.Y. & Wang, Q. (2006). Impact of relationship marketing tactics (RMTs) on switchers and stayers in a competitive service industr. Journal of Marketing Management, 22(1-2), 25-59. Doi: https://doi.org/10.1362/026725706776022263
• Peprah, S. (2000). On using AMOS, EQS, LISREL, Mx, RAMONA and SEPATH for structural equation modelling (Yüksek lisans tezi). University of Port Elizabeth Faculty of Science, South Africa, Erişim adresi: https://core.ac.uk
• Pramanik, D., Haldar, A., Mondal, S.C., Naskar, S. K. & Ray, A. (2017). Resilient supplier selection using AHP-TOPSIS-QFD under a fuzzy environment. International Journal of Management Science and Engineering Management, 12(1), 45-54, Doi: https://doi.org/10.1080/17509653.2015.1101719
• Saraçlı, S. (2011). Faktör analizinde yer alan döndürme metotlarının karşılaştırmalı incelenmesi üzerine bir uygulama. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 1(3), 22-26. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/56535
• Simon, D., Kristpn, L., Loh, A., Spies, C., Scheibler, F., Wills, C. & Harter, M. (2010) Confirmatory factor analysis and recommendations for improvement of the autonomy preference-index (API). Health Expectations, 13(3), 234-243. Doi: https://doi.org/10.1111/j.1369-7625.2009.00584.x
• Stevens, J.P. (2002). Applied multivariate statistics for the social sciences. Lawrence Erlbaum Associates Publishers. Erişim adresi: https://psycnet.apa.org Şimsek, Z. (2007), CEO tenure and organizational performance: An intervening model. Strategic Management Journal, 28(6), 653-662, Doi: https://doi.org/10.1002/smj.599
• Tabachnick, B. & Fidell, L.S. (2014). Using multivariate statistics. Essex: Pearson.
• Tam, M.C.Y. & Tummala, V.M.R. (2001). An application of the AHP in vendor selection of a telecommunications system. Omega, 29(2), 171-182, Doi: https://doi.org/10.1016/S0305-0483(00)00039-6
• Taylor, B.W. & Russell, R.S. (2011). Operations management: Creating value along the supply chain. New York, USA: John Wiley & Sons.
• Uluskan, M., Joines, J. A. & Godfrey B. (2016). Comprehensive insight into supplier quality and the impact of quality strategies of suppliers on outsourcing decisions. Supply Chain Management: An International Journal, 21(1), 92-102. Doi: https://doi.org/10.1108/SCM-04-2015-0140
• Vida, I. & Reardon, J. (2008). Domestic consumption: rational, affective or normative choice?. Journal of Consumer Marketing, 25(1), 34-44, Doi: https://doi.org/10.1108/07363760810845390
• Yetiş, Ş. ve Özden. S. (2018). Yapısal eşitlik modellemesinin ormancılığın sosyal alanında kullanılma olanakları. IBANESS Conferance Series, s. 1-17. Erişim Adresi: https://www.researchgate.net/publication/324601944_Yapisal_Esitlik_Modellemesinin_Ormanciligin_Sosyal_Alaninda_Kullanilma_Olanaklari
• Yılmaz, V. (2004). Lisrel ile yapısal eşitlik modelleri: Tüketici şikâyetlerine uygulanması. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1), 77-90. Erişim Adresi: https://www.researchgate.net/publication/46508280_Lisrel_ile_Yapisal_Esitlik_Modelleri_Tuketici_Sikayetlerine_Uygulanmasi
• Zeithaml, V.A. (1988). Consumer perceptions of price, quality, and value: a means-end model and synthesis of evidence. Journal of Marketing, 52(3), 2-22. Doi: https://doi.org/10.1177/002224298805200302
• Zhao, J., You, X.Y., Liu, H.C. & Wu, S.M. (2017). An extended VIKOR method using intuitionistic fuzzy sets and combination weights for supplier selection. Symmetry, 9(9), 169, Doi: https://doi.org/10.3390/sym9090169
• Witkowski, K. (2017). Internet of things, big data, industry 4.0-innovative solutions in logistics and supply chains management. Procedia Engineering, 182, 763-769, Doi: https://doi.org/10.1016/j.proeng.2017.03.197