Türkiye’deki Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumlarının Demografik Özelliklere Göre İncelenmesi: Bir Meta-Analiz Çalışması

Year 2018, Volume: 9 Issue: 4, 393 - 413, 28.12.2018

Erkan Atalmıs , Akif Köse

https://doi.org/10.21031/epod.410287

Cited By: 7

Abstract

Bu
çalışmanın amacı öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik
tutumlarının demografik özelliklerine göre nasıl değiştiğini incelemektir.
Araştırmada Türkiye'deki öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik
tutumları üzerine bir meta-analiz çalışması yapılmıştır. Rasgele ve sabit etki
modeli için etki büyüklükleri; cinsiyet için 103, sınıf düzeyi için 26, ailede
bir öğretmenin olma durumu için 18 ve mezun olunan fakülte türü için 11 çalışma
ile hesaplanmıştır. Huni grafikleri, Duval ve Tweedie'nin kırpma ve doldurma ve
Egger's regresyon testi gibi meta-analizde yayın yanlılığını incelemek için
farklı yöntemler uygulanmıştır. Rasgele etki modelinin bulguları, öğretmen
adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının, cinsiyet değişkeni ile
ilgili olarak kadınlar lehine istatistiksel olarak anlamlı farklılık gösterdiği
görülürken, sınıf düzeyi, ailede öğretmen olma durumu ve fakülte türünün
öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumunu istatistiksel olarak
anlamlı bir şekilde etkilemediğini ortaya koymuştur.

 

Keywords

Etki büyüklüğü, meta-analiz, öğretmen adayları, öğretmenlik mesleği, tutum

Turkish Prospective Teachers’ Attitudes towards the Teaching Profession: A Meta-Analysis Study

Abstract

This research aims to explore whether
prospective teachers’ attitudes towards the teaching profession vary across
demographic characteristics. A meta-analysis has been
conducted for the related studies on prospective teachers’ attitudes
towards the teaching profession in Turkey. The effect
sizes for random effects model have been employed over 103 studies in
terms of gender, 26 regarding grade level, 18 for the presence of a teacher in the family, and
11 for the graduated faculties by using Hedges’ g coefficient. Various methods have been utilized in an attempt to
examine publication bias in the meta-analysis, such as the funnel plots, Duval
and Tweedie's trim and fill method, and Egger's regression test. The findings
revealed that prospective teachers’ attitudes towards the teaching profession
significantly varied depending on the gender in favor of the females with
medium effect while the variables; grade level, the presence of a teacher in the family, and
type of faculty, did not significantly change prospective teachers’ attitudes towards teaching
profession. This indicates that only the gender variable from the
demographic characteristics changes prospective teachers’ attitude towards the
teaching profession.

Keywords

Effect size, meta-analysis, prospective teachers, teaching profession, attitude

References

• Adıgüzel, A. (2017). Öğretmen adaylarının pedagojik yeterlik algıları ile öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları arasındaki ilişki. Turkish Journal of Education, 6 (3), 113-127.
• Akpınar, E., Yıldız, E., & Ergin, Ö. (2006). Fen bilgisi öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 56-62.
• Aslan, S. & Yalçın, M. (2013). Öğretmenliğe İlişkin Tutumun Beş Faktör Kişilik Tipleriyle Yordanması. Milli Eğitim, 42(197), 169-178.
• Aşkar, P., & Erden, M. (1987). Öğretmenlik mesleğine yönelik tutum ölçeği. Çağdaş Eğitim, 121(12), 8-11.
• Aydın, A., & Tekneci, E. (2013). Zihin Engelliler Öğretmenliği Öğrencilerinin Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumları İle Kaygı Düzeyleri. Pegem Journal of Education & Instruction, 3(2), 1-12.
• Ayık, A. & Ataş, Ö. (2014). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları ile öğretme motivasyonları arasındaki ilişki. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 4(1), 25-43.
• Bağçeci, B., Yıldırım, İ., Kara, K., & Keskinpalta, D. (2013). Pedagojik formasyon ve eğitim fakültesi öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının karşılaştırılması. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 307-324.
• Bakaç, E., & Özen, R. (2017). Pedagojik formasyon öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik öz-yeterlik inançları ile tutumları arasındaki ilişki. Kastamonu EğitimDergisi, 25(4), 1389-1404.
• Başbay, M., Ünver, G., & Bümen, N. T. (2009). Ortaöğretim alan öğretmenliği tezsiz yüksek lisans öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları: Boylamsal bir çalışma. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 59(1), 345-366.
• Bedel, E. F. (2015). Exploring academic motivation, academic self-efficacy and attitudes toward teaching in pre-service early childhood education teachers. Journal of Education and Training Studies, 4(1), 142-149.
• Bektas, F. and A. Nalcaci (2012). The relationship between personal values and attitude towards teaching profession. Educational Sciences: Theory and Practice, 12(2), 1244-1248.
• Borenstein, M., Hedges, L. V., Higgins, J. P. T., & Rothstein, H. R. (2009). Introduction to meta-analysis. UK: Wiley.
• Bulut, İ. (2009). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumlarının değerlendirilmesi (Dicle ve Fırat Üniversitesi Örneği). Dicle Üniversitesi Ziya GökalpEğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 13-24.
• Camadan, F., & Duysak, A. (2010). Farklı programlardaki öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısındankarşılaştırılması: Rize Üniversitesi örneği. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20 (1), 30-42.
• Can, Ş. (2010). Tezsiz yüksek lisans öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlari. Muğla üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Enstitüsü, 24(1), 13-28.
• Cooper, H., Hedges, L. V., & Valentine, J. C. (2009). The handbook of research synthesis and meta-analysis (2. ed.). New York: Russell Sage.
• Çağlar, C. (2013). The relationship between the levels of alienation of the education faculty students and their attitudes towards the teaching profession.Educational Sciences: Theory and Practice, 13(3), 1507-1513.
• Çam, E., & Üstün, A. (2016). The relation between professional attitude and life long learning tendency of teachers. Hitit University Journal of Social SciencesInstitute, 9(1), 461-477.
• Çapa, Y., & Çil, N. (2000). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi EğitimFakültesi Dergisi, 18(1). 69-73.
• Çelen, A., & Eskicioğlu, Y. (2015). Analysis of attitude toward teachig profession and state-trait anxiety level of students in teaching departments accepting students through special aptitude tests. Route Educational and Social Science Journal, 2(3), 1-18.
• Çeliköz, N., & Çetin, F. (2004). Anadolu öğretmen lisesi öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarını etkileyen etmenler. Milli Eğitim Dergisi, 162 (1),139-157.
• Çetin, F. (2016). Öğretmenlerin sınıf yönetimi yeterlikleri, öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları ve iş doyumları arasındaki ilişki. Electronic Turkish Studies, 11(3), 791-808.
• Çetin, Ş. (2006). Öğretmenlik mesleği tutum ölçeğinin geliştirilmesi (geçerlik ve güvenirlik çalışması). Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi, 18 (1), 28-37.
• Çetinkaya, R. (2007). Türkçe öğretmeni adaylarının yeterlilik algıları ve öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları (Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Konya). http://tez2.yok.gov.tr/ adresinden edinilmiştir.
• Çiğdem, G., & Memiş, A. (2011). Sınıf öğretmenliği adaylarının öğrenme stilleri ve öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(40), 57-77.
• Çimen, L. K. (2016). A study on the prediction of the teaching profession attitudes by communication skills and professional motivation. Journal of Education and Training Studies, 4(11), 21-38.
• Dadandı, İ., Kalyon, A., & Yazıcı, H. (2016). Eğitim fakültesinde öğrenim gören ve pedagojik formasyon eğitimi alan öğretmen adaylarının öz-yeterlik inançları, kaygı düzeyleri ve öğretmenlik mesleğine karşı tutumları. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 253-259.
• Dalkıran, E., & Yıldız, G. (2016). Müzik eğitimi anabilim dalı öğrencilerinin öğretmenlik mesleği tutumlarının incelenmesi. Fine Arts, 11(4), 153-160.
• Demirtaş, H., Cömert, M., & Özer, N. (2011). Öğretmen adaylarının özyeterlik inançları ve öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları. Eğitim ve Bilim, 36(159), 96-111.
• Dikmenli, Y., & Çifçi, T. (2015). Pedagojik formasyon eğitimi alan coğrafya öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları ve alan bilgi düzeyleri. Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 39(2), 155-172.
• Dilmaç, B., Çıkılı, Y., Hasan, I. Ş. I. K., & Sungur, C. (2009). Teknik öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleklerine ilişkin tutumlarının yordayıcısı olarak mesleki benlik saygısı. Selçuk-Teknik Dergisi, 8(2), 127-143.
• Doğan, T., & Çoban, A. E. (2009). Eğitim fakültesi öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları ile kaygı düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 34(153), 157-159.
• Eagly, A. H., & Chaiken, S. (1993). The psychology of attitudes. Harcourt Brace Jovanovich College Publishers.
• Ekici, F.Y. (2014). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi örneği). Journal of International Social Research, 7(35), 658-665.
• Emre, Ş. C., & Ünsal, S. (2017). The investigatıon of the relationship between secondary school teachers’self efficacy beliefs and attitude towards teaching. European Journal Of Education Studies, 3(6), 94-111.
• Erdamar, G., Aytaç, T., Türk, N., & Arseven, Z. (2016). The effects of gender on attitudes of preservice teachers towards the teaching profession: A meta-analysis study. Universal Journal of Educational Research, 4(2), 445-456.
• Eren, B., Çelik, M., & Oğuz, A. (2014). Türkiye’de öğretmenlik mesleğine yönelik tutum ile ilgili yapılan çalışmaların incelenmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 42(1), 359-370.
• Erkuş, A., Sanlı, N., Bağlı, M. T., & Güven, K. (2000). Öğretmenliğe ilişkin tutum ölçeği geliştirilmesi. Eğitim ve Bilim, 25(116), 27-33.
• Fishbein, M., & Ajzen, I. (1975). Belief, attitude, intention and behavior: An introduction to theory and research.
• Girgin, G., Akamca, G. Ö., Ellez, A. M., & Oğuz, E. (2010). Okul öncesi öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları, mesleki benlik saygıları ve mesleki yeterlik inançları. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(1), 1-15.
• Hançer, A. H. (2017). Fen bilgisi öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının akademik sahtekârlık eğilimleri üzerindeki etkisi. Electronic Turkish Studies, 12(6), 387-402.
• İlğan, A., Sevinç, Ö. S., & Arı, E. (2013). Pedagojik formasyon programı öğretmen adaylarının mesleki tutum ve çağdaş öğretmen algıları. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(2), 175-195.
• Kahyaoğlu, M., Tan, Ç., & Kaya, M. F. (2013). İlköğretim öğretmen adaylarının öğrenme stilleri ve öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(21), 225-236.
• Kaplan, A., & İpek, A. S. (2002). Matematik öğretmenliği adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 27(125), 69-73.
• Kartal, T., & Afacan, Ö. (2012). Pedagojik formasyon eğitimi alan öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumlarının incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24 (1), 76-96.
• Kayserili, T. (2009). Okul öncesi öğretmenleri ve öğretmen adaylarının duygusal zekâları ile okul öncesi öğretmenliğine ilişkin tutumlarının incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum). http://tez2.yok.gov.tr/ adresinden edinilmiştir.
• Kesicioğlu, O. S., & Deniz, Ü. (2014). Okul öncesi öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları ile eleştirel düşünme ve yaratıcılık becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9(8), 651-659.
• Kiralp, F. S. S., & Bolkan, A. (2016). Relationship between candidate teacher's attitude towards teaching profession and their life satisfaction levels. The Anthropologist, 23(1-2), 11-20.
• Klassen, R. M., & Tze, V. M. (2014). Teachers’ self-efficacy, personality, and teaching effectiveness: A meta-analysis. Educational Research Review, 12(1), 59-76.
• Kozağaç, Z. B. (2015). Matematik bölümü öğretmen adaylarının çoklu zeka alanlarının belirlenmesi ve sosyal becerileri ile öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumlarının incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın). http://tez2.yok.gov.tr/ adresinden edinilmiştir.
• Kuşcu, Ö., Erbay, F., Acar, Ş., & Gülnar, E. (2015). Okul öncesi öğretmen adaylarinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarinin çocuk sevme durumu açisindan incelenmesi. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(3), 155-122.
• Kutlu, N., Gökdere, M., & Çakır, R. (2015). Öğretmen adaylarının akademik erteleme davranışı ile öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumlarının karşılaştırmalı incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 23(3), 1311-1330.
• Orhan, N. (2013). Aday öğretmenlerin mesleki tutumları ve iş doyumu düzeyleri (Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimler Enstitüsü, İzmir). http://tez2.yok.gov.tr/ adresinden edinilmiştir.
• Ömür, Y. E., & Nartgün, Ş. S. (2013). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları ile güdülenme düzeyleri arasındaki ilişki. Eğitimde Politika Analizi Dergisi 2(2), 41-55.
• Özyurt, Y., & Altay, E. (2014). Fen bilgisi öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ve kopya çekmeye yönelik tutumlarının görünümü. Bartın Üniversitesi Egitim Fakültesi Dergisi, 3(1), 78-101.
• Parlar, H., & Cansoy, R. (2016). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının bir yordayıcısı olarak bireysel değerler. Eğitim Bilimleri Dergisi, 44(1), 125-142.
• Parvez, M., & Shakir, M. (2016). A comparative study of the attitudes of muslim and non-muslim prospective teachers towards teaching profession. International Journal for Educational Studies, 7(1), 67-74.
• Pehlivan, K. (2004). Sınıf öğretmeni adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları ve okul tutumları arasındaki ilişki. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 14(4), 211-218.
• Pehlivan, K. B. (2008). Sınıf öğretmeni adaylarının sosyo-kültürel özellikleri ve öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları üzerine bir çalışma. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2), 151-168.
• Polat, S. (2013). Pedagojik Formasyon Sertifika Programı ve Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumlarının İncelenmesi. e-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4 (2), 48-60.
• Pratkanis, A. R., & Greenwald, A. G. (1989). A sociocognitive model of attitude structure and function. In Advances in experimental social psychology (Vol. 22, pp. 245-285). New York: Academic Press
• Recepoğlu, E. (2013). Öğretmen adaylarının yaşam doyumları ile öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Özel, (1), 311-326.
• Rothstein, H. R., Sutton, A. J., & Borenstein, M. (2005). Publication bias in meta-analysis: Prevention, assessment and adjustments. England: John Wiley & Sons.
• Saracaloğlu, A. S., & Dursun, F. (2011). Sınıf öğretmeni adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları ve öğrenme stratejileri arasyndaki ilişki. Education Sciences, 6(3), 2328-2346.
• Semerci, Ç. (1999). Öğrencilerin öğretmenlik mesleğine ilişkin tutum ölçeği. Eğitim ve Bilim, 23(111), 51-55.
• Semerci, N., & Semerci, Ç. (2004). Türkiye’de öğretmenlik tutumları. Journal of Social Science, 14(1), 137-146.
• Serin, M. K., Güneş, A. M., & Değirmenci, H. (2015). Sınıf öğretmenliği bölümü öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları ile mesleğe yönelik kaygı düzeyleri arasındaki ilişki. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 4(1), 21-34.
• Sterne, J. A., Sutton, A. J., Ioannidis, J. P. A., Terrin, N., Jones, D. R., Lau, J., . . . Higgins, J. P. T. (2011). Recommendations for examining and interpreting funnel plot asymmetry in meta-analyses of randomised controlled trials. BMJ, 343, 1-8.
• Süral, S. (2015). İlköğretimde görev yapan öğretmenlerin öğretme stilleri, sınıf yönetimi yaklaşımları ile öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları arasındaki ilişki. Journal of International Social Research, 8(41), 1027-1038.
• Terzi, A. R., & Tezci, E. (2007). Necatibey Eğitim Fakültesi öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 52(1), 593-614.
• Tok, T. N. (2012). Teacher candidates’ attitudes towards the teaching profession in Turkey. Alberta Journal of Educational Research, 58(3), 381-403.
• Tuncer, M., & Bahadır, F. (2016). Öğretmen adaylarının teknopedagojik alan bilgisi yeterlikleri ve öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları açısından değerlendirilmesi. Electronic Turkish Studies, 11(9), 839-858.
• Tümkaya, S. (2011). Sınıf öğretmenliği öğrencilerinin iletişim becerileri ile öğretmenlik tutumlarının incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(2), 49-62.
• Uyulgan, M. A., & Kartal, M. (2012). Fen fakültesi kimya bölümü ve eğitim fakültesi kimya öğretmenliği son sınıf öğrencilerinin kimya alan bilgileri ve öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının değerlendirilmesi. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 32 (1), 104-118.
• Ünlü, H. (2011). Beden eğitimi öğretmenliği mesleğine yönelik tutum ölçeği (BEÖYTÖ) geliştirilmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri.11(4), 2005-2020.
• Üstüner, M. (2006). Öğretmenlik mesleğine yönelik tutum ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 12(1), 109-127.
• Yildizer, G., Ozboke, C., Tascioglu, R., & Yilmaz, I. (2017). Examining attitudes of physical education teacher education program students toward the teaching profession. Montenegrin Journal of Sports Science and Medicine, 6(2), 27-33.
• Yumuşak, G. K. (2015). Öğretmen adaylarının yansıtıcı düşünme eğilimleri ve mesleğe yönelik tutumları. Bartın Üniversitesi Egitim Fakültesi Dergisi, 4(2), 466-481.