Kayseri İli Yumurta Tavukçuluğu İşletmelerinde Verimlilik ve Karlılık Analizleri

Year 2023, Volume: 20 Issue: 1, 47 - 56, 03.04.2023

Savaş Sarıözkan Aytaç Akçay Mehmet Küçükoflaz Güven Güngör Elif Çelik Gürbulak

https://doi.org/10.32707/ercivet.1259622

Abstract

Bu çalışma ile Kayseri ilinde yumurta tavukçuluğu yapan işletmelerin verimlilik ve karlılık durumlarının Veri Zarflama Analizi (VZA) kullanılarak belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışmada, 16 yumurta tavuğu işletmesinin bir üretim döne- mine (1.5-2 yıl) ait verileri yüz yüze uygulanan anket (genel, yapısal, teknik, ekonomik bilgileri) ve işletmelere ait kümes kartları yardımıyla elde edilmiştir. İşletmelerin teknik ve ekonomik açıdan etkinliklerinin tespiti için uygulanan VZA’da girdi yönlü Slack Based Model kullanılmıştır. Çalışma bulgularına göre, işletme sahiplerinin %75’inin lise ve üzeri eğiti- me sahip olduğu, üreticilerin %94’ünün işletmenin sahibi olduğu, işletmelerin %87’sinin tavuk yemini kendileri üretme- yip satın aldıkları, işletmelerin çoğunluğunun (%81) ısıtma sistemi olarak kömürlü kalorifer kullandığı, yetiştirme sistemi olarak %81’inin zenginleştirilmiş kafes sistemini tercih ettiği belirlenmiştir. Teknik etkinlik için yapılan VZA sonuçlarına göre etkin olan 6 işletme bulunurken; diğer 10 işletme etkin bulunmamıştır. Ekonomik etkinlik açısından 8 işletme (% 50) etkin olarak bulunmuştur. Sonuç olarak işletmeler etkinlik yönünden değerlendirildiğinde, ekonomik yönden etkin olmayan işletmelerin etkin olabilmesi için bakım-onarım, sağlık-iş gücü ve diğer maliyetlerini, teknik yönden etkin olma- yan işletmelerin ise teknik açıdan etkin olabilmeleri için sadece iş gücünün (kişi) azaltması gerektiği sonucu elde edilmiştir.

Keywords

Karlılık, maliyet, verimlilik, veri zarflama, yumurta tavukçuluğu

Productivity and Profitability Analysis of Laying Hen Farms in Kayseri Province

Abstract

This study is aimed to determine the productivity and profitability of laying hen farms in Kayseri province using Data Envelopment Analysis (DEA). The data from 16 laying hen farms operating in Kayseri province formed the study material. The data of the production period (1.5-2 years) of the farms were obtained with a face-to-face survey (general, structural, technical, and economic information) and recording cards of the poultry farms. Input-oriented Slack Based Model was used in the DEA applied to determine the technical and economic efficiency of the farms. According to the results of the study, 75% of the farm owners have over high school education, 94% of the producers’ that they are the owners of the farm, 87% of the farms do not produce and buy laying hen feed for egg production, the majority of the farms (81%) are used that coal heating system and 81% enriched cage hen system is preferred as the cultivation system. According to the DEA results for technical efficiency, there are 6 farms that are efficient; the other 10 farms were not found efficient. In terms of economic efficiency, 8 farms (50%) were found to be efficient. In conclusion, in terms of efficiency, it is concluded that the economically inefficient farms need to reduce the maintenance-repair, health -labor and other costs in order to be efficient, while the technically inefficient farms only need to reduce the labor costs (employee) in order to be technically efficient.

Keywords

Cost, data envelopment, layer hen, productivity, profit

References

• Akçay A, Çelik E, Sarıözkan S. Veri zarflama analizi ile koyunculuk işletmelerinin etkinliklerinin belirlen- mesi: Yozgat ili örneği. İkinci Ulusal Hayvancılık Ekonomisi Kongresi. Nisan, 27-30, 2017; Antalya- Türkiye.
• Albayrak N. Afyon İli Başmakçı Yöresi tavukçuluk kooperatifine bağlı işletmelerin pazarlama faaliyet- leri ve kooperatifin yumurta fiyatlarının teşekkülün- deki etkileri. Yüksek Lisans tezi, Ankara Üniv Fen Bil Ens, Ankara 1989.
• Bakır G, Han F. Yalova ilindeki süt sığırcılığı işletme- lerinin yapısal özelliklerini etkileyen faktörler: yetiş- tirme faaliyetlerinin belirlenmesi. Türkiye Tarım Araşt Derg 2014; 1(1): 63-7.
• Bostan M. İstanbul ili tavukçuluk işletmeciliğinin eko- nomik yapısı ve temel yönetim sorunları. Istanbul Univ Vet Fak Derg 2013; 8(2): 187.
• Charnes A, Cooper WW, Rhodes E. Measuring efficiency of decision making units. Eur J Oper Res 1978; 2: 429-44.
• Çiçek H, Tandoğan M. Türkiye’de ticari yumurta fiyat- ları ve etkili faktörler. Tavuk Araşt Derg 2007; 7(1): 46-51.
• Çiçekgil Z, Yazıcı E. Türkiye’de tavuk yumurtası mev- cut durumu ve üretim öngörüsü. Tarım Ekonom Araşt Derg 2016; 2(2): 26-34.
• Demir P, Derbentli Ö, Sakarya E. Kars ilinde bulunan mandıraların etkinliğinin veri zarflama analizi ile ölçülmesi. Kafkas Univ Vet Fak Derg 2012; 18(2): 169-76.
• Doğan N. Konya ilinde yumurta tavukçuluğu yapan işletmelerin teknik ve ekonomik analizi. Doktora Tezi, İÜ Sağ Bil Ens, İstanbul 2017.
• Gözener B. TRT83 bölgesinde sığır yetiştiriciliğine yer veren işletmelerin ekonomik analizi ve teknik etkinlik. Doktora Tezi, GOP Üniv Fen Bil Ens, Tokat 2013.
• Güler D. Türkiye’de illere göre arıcılık etkinliğinin veri zarflama analizi ile belirlenmesi. Uludağ Arıcılık Derg 2021; 21(2): 146-56.
• Hazneci K. Efficiency analysis of cattle fattening farms in Suluova district of Amasya. Turkey. https:// agris.fao.org/agris-search/search.do? recordID=TR2012000864; Erişim Tarihi: 12.9.2007.
• Kaya U, Gürcan İ. An evaluation of the efficiency of beekeeping enterprises in Hatay province with data envelopment analysis. Ankara Vet Fak Derg 2021; 68(3).
• Kırıgıa JM, Emrouznejad A, Sambo LG, Munguti N, Lıambıla W. Using data envelopment analysis to measure the technical efficiency of public health centers in Kenya. J Med Syst 2004; 28(2): 155-66.
• Koyubenbe N, Candemir M. Küçük Menderes Havza- sında Ödemiş, Tire, Bayındır ve Torbalı ilçelerinde- ki süt sığırcılığı işletmelerinin teknik etkinliklerinin karşılaştırılması. Hay Üret Derg 2006; 47 (2): 9-20.
• Koyubenbe N, Özden A. Süt sığırcılığı işletmelerinde parametrik etkinlik ölçümü: İzmir ili örneği. ADÜ Ziraat Derg 2011; 8(2): 23-7.
• Kozaklı Ö, Mert M, Fırat MZ. Türkiye etlik piliç üreti- minin zaman serisi yöntemi ile modellenmesi. Ege Üniv Ziraat Fak Derg 2021; 58(4): 557-67.
• Kurtaslan T, Çiçek A. Çorum ilinde yumurta tavukçu- luğu işletmelerinin ekonomik yapısı ve yumurta üretiminin ekonometrik analizi. JAFAG 2001; 2001 (1): 39-49.
• Külekçi M. Antepfıstığı üretiminde kar etkinliğinin belirlenmesi; veri zarflama analizi uygulaması. JAFAG 2014; 31(1): 94-103.
• Özden A. Veri zarflama analizi ile süt sığırcılığı işlet- melerinin performans düzeylerinin belirlenmesi. Tarım Ekonomisi Derg 2016; 22(1): 49-55.
• Öztürk F, Durmuş İ. Türkiye’deki tavukçuluk işletme- lerinin genel durumu. Tavukçuluk Araşt Derg 2001; 3(2): 7-16.
• Özüdoğru T, Tatlıdil F. Amasya damızlık sığır yetişti- ricileri birliğinin yöre çiftçilerine ekonomik etkilerinin analizi. Ziraat Mühendisliği 2010; (356): 46-51.
• Özyaltırık F. Technical and economic ınvestigation of laying hen farms in Kemalpaşa district (in Turkish). Yüksek Lisans Tezi, Ege Uni Fen Bil Ens, İzmir 1987.
• Sakarya E. Ankara ili kazan ilçesi broyler tavukçuluk işletmelerinde karlılık ve verimlilik analizleri. Ankara Vet Fak Derg 1990; 37(02): 375-98.
• Sarı Z. Veri zarflama analizi ve bir uygulama. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üni Fen Bil Ens, Ankara 2015.
• Sarıözkan S, Sakarya E. Afyon ili yumurta tavukçulu- ğu işletmelerinde kârlılık ve verimlilik analizleri. Lalahan Hay Araşt Enst Derg 2006; 46(1): 29-44.
• Tugay A, Bakır G. Giresun yöresindeki süt sığırcılığı işletmelerinin yapısal özellikleri. Atatürk Üniv Ziraat Fak Derg 2011; 40: 37-47.
• Tümer Eİ, Ağır HB, Gürler D. Broiler üretiminde üreti- ci memnuniyetini etkileyen faktörler. Türk tarım Doğa Bilim Derg 2018; 5(4): 545-50.
• Yeni A, Dağdemir V. Broyler (etlik piliç) sektöründe üretim kümeslerinin etkinlik analizi: Doğu Marmara Bölgesi örneği. Palandöken J Anim Sci Tech Econ 2022; 1(2): 41-7.
• Zhu J. Quantitative models for performance evaluation and benchmarking: data envelopment analysis with spreadsheets (Vol. 2). New York: Springer 2009.