Physical Qualification of Manuscripts

Year 2012, Issue: 63, 169 - 204, 01.08.2012

Fatih Rukancı

Abstract

Studies on bibliographic control of manuscripts in Turkey have mostly
become a current issue, and several manuscript catalogues have been
published until today. These studies are quite important in qualifying
manuscripts; however they are insufficient especially for physical/
artistic descriptions. This insufficiency results from the workers’ lack
of enough information on physical description of manuscripts in
cataloguing. Bibliographic description of manuscripts, especially to determine all physical characteristics and to reflect the artistic value
of the work, is a different field of expertise. The purpose of the article
is to give basic information on physical qualifications of manuscripts
belonging to the Ottoman period and to be a source for creating a
standard in catalogue records. This standardization in catalogue
records will contribute to presenting catalogue records of high quality
and manuscripts into service.

Keywords

Manuscripts, physical description, cataloguing, the Ottoman period, bibliographic control

Yazma Eserlerde Fiziksel Niteleme

Abstract

Türkiye’de yazma eserlerin bibliyografik denetimine ilişkin yapılan
çalışmalar çoğunlukla projelerle gündeme gelmiş ve günümüze kadar
birçok yazma eser kataloğu yayınlanmıştır. Bu çalışmalar yazma
eserlerin tespiti açısından oldukça önemlidir ancak özellikle fiziksel /
sanatsal tanımlamalar açısından yetersiz kalmaktadır. Bu yetersizlik
yazma eser kataloglanması işlemlerinde çalışanların yazma eserlerin
fiziksel nitelemesine ilişkin yeterli bilgiye sahip olmayışından
kaynaklanmaktadır. Nitekim yazma eserlerin bibliyografik nitelemesi,
özellikle de fiziksel özelliklerinin tüm yönleriyle ortaya koyularak eserin
sanatsal açıdan taşıdığı değerin yansıtılması ayrı bir uzmanlık alanıdır.
Makalenin amacı özellikle Osmanlı dönemi yazma eserlerinin fiziksel
tanımlamalarına ilişkin temel bilgiler vermek ve katalog kayıtlarında
bir standart oluşturulmasına kaynaklık etmektir. Katalog kayıtlarındaki
bu standartlaşma daha nitelikli katalog kayıtları ile yazma eserlerimizin
hizmete sunulmasına katkıda bulunacaktır. 

Keywords

Yazma eserler, fiziksel niteleme, kataloglama, Osmanlı dönemi, yazma eserler

References

• Adım Adım Osmanlı Tarihi: Duraklama: Arayış Yılları 1648-1789 (2003), İstanbul: Boyut Dosya Yayınları.
• Ali, Alparslan (1997), “Hat”, Eczacıbaşı Ansiklopedisi. İstanbul: Yapı-Endüstri Merkezi Yayınları.
• Aslanapa, Oktay (1982), “Osmanlı Devri Cild Sanatı”, Türkiyemiz, C.13, S. 38, s. 43-44.
• Bağcı, Serpil (2000), “From Translated Word to Translated Image: The Illustrated Şehnam-i Turki Copies”, Muqarnas C.17. içinde s. 162-176. Co-edi: D.J.Roxburgh. Leiden.
• Balkanal, Zeynep (2002), “Bilgi ve Sanatı Kaplayan Sanat: Ciltçilik”, Türk Ansiklopedisi, C.12. içinde, s. 341-349, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivindeki Belge Türkleri, Padişah Elyazıları ve Belge Restrasyonu (1997), İstanbul: Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı.
• Bayraktar, Nail (1983), “Yazma Eserler”, Türk Kütüphaneciler Derneği Bülteni, C. 32 S.3, s. 116-120.
• Bayraktar, Nimet (1974), “Kütüphanelerimizde Yazma Eserler”, Türk Kütüphaneciler Derneği Bülteni, C. 3 S. 2, s. 94-130.
• Belge Yönetimi ve Arşiv Terimleri Sözlüğü (2009), Hazl.: H. Sekine Karakaş, Fatih Rukancı ve Hakan Anameriç. Ankara: Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü.
• Çığ, Kemal (1971), Türk Kitap Kapları, İstanbul: [y.y].
• Demirağ, Serpil Aydın (2007), Ankara Etnoğrafya Müzesiindeki Beş Kur’an-ı Kerim’in Tezhip Süsleme Özellikleri, Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• Devellioğlu, Ferit (1962), Osmanlıca-Türkçe Lügat: Eski ve Yeni Harflerle, Ankara: Doğuş Ltd. Şti.
• Ensari, Muhammed Ali (2010), Osmanlıca İmla Müfredatı, İstanbul: Hayrat Neşriyat.
• Güney, Zeynep K. ve Güney, A. Nihan (2001), Osmanlı Süsleme Sanatı, İstanbul: SFN.
• “Hat Sanatı” (1981), Görsel Güzel Sanatlar Ansiklopedisi. C. 4, s.757-762.
• Hat ve Tezhip Sanatı (2009), Edi.: Ali Rıza Özcan, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı.
• Keseroğlu, Hasan S. (2006), Kataloglama Kuralları: Anglo Amerikan Kataloglama Kuralları, 2. Gözden geçl. 4. bs. İstanbul: Mep Kitap.
• Kut, Günay (1999), “Yazma Eserler ve Türkiye Toplu Kataloğu Çalışmaları”, 21. Yüzyıla Doğru Türk Kütüphaneciliği 35. Kütüphane Haftası Bildirileri içinde (s.78-85). Yay. Hazl.: Özlem Bayram, Erhan Erkan, Erol Yılmaz. Ankara: Türk Kütüphaneciler Derneği.
• Mahir, Banu (2005), Osmanlı Minyatür Sanatı, İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Mutlu, Belkıs (1966), “Türk Cilt Sanatına Toplu Bir Bakış”, Akademi, S. 5, s. 53-58.
• Odabaş, Hüseyin (2011), “Osmanlı Yazma Eserleri ve Türkiye’de Yazma Eser Kütüphaneciliği”, Bilig, Kış, 56, s. 143-164.
• Okuyucu, Cihan (2008), “Some Thoughts on the Age Determination of Manuscripts Through Physical Characteristics”, (Yayımlanmamış bildiri sunumu). 30.
• MELCOM International Conference 23-25 Haziran 2008.
• Özdeniz, Engin (1981), “Türk Cilt Sanatı”, Sanat Dünyamız, S.21, s. 13-25.
• Özen, Mine Esiner (1998), Türk Cilt Sanatı, Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Özen, Mine Esiner (2003), Türk Tezhip Sanatı: Turkish Art of Illumination, Çev.: Abdullah Şen. Yay. Haz.: Yavuz Tiryaki İstanbul: Gözen Yayınları.
• Özkeçeci, İlhan ve Şule Bilge Özkeçeci (2007), Türk Sanatında Tezhip, İstanbul: İlhan Özkeçeci Yayınları.
• Pakalın, Mehmet Zeki (1983), Osmanlı Tarih-Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Rado, Şevket (2003), Türk Hattatları, İstanbul: Yayın Matbaacılık Ticaret Lmtd. Şti.
• Renda, Günsel (1981), “An Illustrated 18th Century Ottoman Hamse in the Walters Art Gallery”, The Journal of the Walters Art Gallery, S.39, s.15-22.
• Tanındı, Z. (1997), “Cilt”, Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi, C.1, s.347-349, İstanbul: Yapı Endüstri Merkezi Yayınları.
• Tanındı, Zeren (1993), Türk Cilt Sanatı, Başlangıcından Bugüne Türk Sanatı, Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Tanındı, Zeren (1999), “Osmanlı Sanatında Cilt”, Osmanlı Ansiklopedisi, C.11. içinde (107).Edi: Hasan Celal Güzel, Kamil Çiçek ve Salim Koca. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları
• Tanyeli, Sözen Uğur (1996), Sanat Kavram ve Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Remzi Kitapevi. s.163.
• Türk İslam Sanatları Forumu, (2006), http://www.trboard.org/forum/index.php?showtopic=53 adresinden 29.10.2006 tarihinde erişildi.