THE EVALUATION OF THE CITY SQUARES IN TERMS OF ERGONOMIC CRITERIA: A CASE STUDY OF KADIKÖY RIHTIM SQUARE

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 1, 32 - 48, 30.04.2019

Simge Kutsal Göllü , Çiğdem Canbay Türkyılmaz

https://doi.org/10.33439/ergonomi.479502

Cited By: 5

Öz

Public spaces, which are the common spaces of cities,
are the places where people meet their physical, perceptual and social needs. As a result of people's relations with the
environment, the characteristic features of the public spaces are formed. They become areas where urban identity and culture are
produced through characteristic features. The city squares are the main public areas of urban culture, social life
and different functions. In this sense, it is expected that all age groups will respond equally
to the usage needs of individuals with disabilities, patients, elderly and
children. The comfort and
safety of different users is ensured by designing the square and square urban
building materials in accordance with the ergonomic criteria.

In
the study, Kadıköy Rıhtım Square has been investigated in terms of spatial,
visual, thermal and auditory comfort due to its diversity, usage density and
mixed function structure. The ergonomic conditions in the square were
determined by observation and in situ measurement. A
detailed evaluation has been created with the user satisfaction survey applied
to the square experienced. It was found that the area was not suitable for
handicapped use, and it was behind the standards in terms of auditory and
thermal comfort.

Anahtar Kelimeler

Urban Ergonomics, Public Space, Square Design, Kadıköy Rıhtım Square

KENT MEYDANLARININ ERGONOMİK ÖLÇÜTLER AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ: KADIKÖY RIHTIM MEYDANI ÖRNEĞİ

Öz

Kentlerin ortak mekânı olan kamusal alanlar,
insanların fiziksel, algısal ve sosyal ihtiyaçlarını karşıladıkları yerlerdir.
İnsanların çevresiyle olan ilişkileri sonucunda kamusal alanların kendilerine
ait karakteristik özellikleri oluşur. Bu karakteristik özellikler sayesinde
kent kimliğinin ve kültürünün üretildiği alanlar haline gelirler. Kent
meydanları kent kültürünün, sosyal canlılığın ve farklı işlevlerin odağındaki kamusal
alanların başında gelir. Bu anlamda, bütün yaş gruplarına, engelli, hasta,
yaşlı, çocuk gibi bedensel farklılıkları olan bireylerin kullanım ihtiyaçlarına
eşit oranda cevap vermesi beklenir. Kullanım gereksinimlerini karşılarken,
farklı kullanıcıların rahatının ve güvenliğinin de sağlanması; meydanlar ve
meydanı oluşturan kentsel donatıların ergonomik ölçütlere uygun olarak
tasarlanmasıyla gerçekleşir.

Bu doğrultuda çalışmada, İstanbul ilinde kullanıcı
çeşitliliği, kullanım yoğunluğu ve karma fonksiyonlu yapısı nedeniyle Kadıköy
Rıhtım Meydanı mekânsal, görsel, termal ve işitsel konfor açısından
incelenmiştir. Meydandaki ergonomik koşullar gözlem ve yerinde ölçüm yoluyla
belirlenmiştir. Meydanı deneyimleyen kentlilerle alanda görüşülerek uygulanan kullanıcı
memnuniyeti anketiyle detaylı bir değerlendirme oluşturulmuştur. Bu anlamda
alanın engelli kullanımına uygun olmadığı gibi, işitsel ve termal konfor
açısından da standartların oldukça gerisinde kaldığı ortaya çıkmıştır.

Sonuçlar göstermektedir ki, kentsel donatıların tekil
olarak ergonomik ölçütleri karşılaması meydanın kullanımında yeterli olmamakta,
bütün olarak yeniden planlanması gerekmektedir. Kadıköy Rıhtım Meydanı gibi
doğal çevre etkileşimi yoğun olan bir alanda temel ergonomik ve estetik ölçütlerden
uzak meydan tasarımıyla karşılaşılmıştır. Elde edilen bulgular doğrultusunda
öncelikle özel olarak Kadıköy Rıhtım Meydanı'nın ergonomik açıdan daha iyi bir
seviyeye nasıl ulaşabileceği ve genel olarak kent meydanlarının tasarımında
ergonominin nasıl katkı sağlayabileceği üzerine tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kent Ergonomisi, Kamusal Alan, Meydan Tasarımı, Kadıköy Rıhtım Meydanı

Kaynakça

• Akın, G. ve Önal, S., (2016). "Kentsel Alanların Tasarımında Ergonomik Sorunlar", Antropoloji Dergisi, 31: 51-60.Atılgan, A., (2017). "Kadıköy Şehremaneti Binası", http://www.mimdap.org/?p=198663, Erişim tarihi: 16 Mayıs 2018.Bayhan, B., (2011). "Kadıköy Meydanı Yayalaştırılıyor", http://www.arkitera.com/haber/4442/kadikoy-meydani-yayalastiriliyor, Erişim tarihi: 16 Mayıs 2018.Bayhan, B., (2016). "İBB Kadıköy Rıhtımını Düzenliyor", http://www.arkitera.com/haber/27932/ibbnin-kadikoy-meydani-projesinin-insaati-basladi, Erişim tarihi: 16 Mayıs 2018.Bayramoğlu, E. ve Özdemir, B., (2012). "Trabzon Kent Merkezi, Uzun Sokak Kentsel Donatı Elemanlarının Kent Kimliği Açısından Değerlendirilmesi", Kastamonu Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 12(2): 182-191.Baytin, N., (1988). "Mimarlık - Ergonomi - Antropometri İlişkisi", İTÜ Milli Prodüktivite Merkezi 1. Ulusal Ergonomi Kongresi, Ankara.Çekmecelioğlu, E., Bayram, Ö.F. ve Canbay Türkyılmaz, Ç., (2017). "Kamusal Mekanların Ergonomik Ölçütler Açısından Değerlendirmesi: Eminönü Meydanı Örneği", 23. Ulusal Ergonomi Kongresi Bildirisi, Araştırma Makalesi.Çelikyay, S. ve Karayılmazlar, A.S., (2016). "Bartın Kent Merkezlerindeki Kamusal Alanların Kentsel Ergonomi ve Kent Kimliği Açısından İncelenmesi", Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 18(2): 224-238.Doğan, C. ve Altan, O., (2007). "Kamusal Alanda Oturma Eylemi ve Ergonomik İlkeler", Megaron Dergisi, 2(3): 159-166.Erdönmez, M.E. ve Akı, A., (2005). "Açık Kamusal Kent Mekanlarının Toplum İlişkilerindeki Etkileri", Megaron Dergisi, 1(1): 67-87.Gülgün, B. ve Türkyılmaz, B., (2001). "Peyzaj Mimarlığında Antropometri ve Bornova Örneğinde Bir Araştırma", Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 38(1): 127-134.Güneş, S., (2005). "Kent Mobilyası Tasarımından Disiplinlerarası Etkileşim", Planlama Dergisi, 3: 92-95.Güremen, L., (2011). "Kent Kimliği ve Estetiği Yönüyle Kentsel Donatı Elemanlarının Amasya Kenti Özelinde Araştırılması", e-Journal of New World Sciences Academy, 6(2): 254-291.Gürsel, D., (2012). "Kadıköy'de Radikal Değişiklik", http://www.arkitera.com/haber/9636/kadikoyde-radikal-degisiklik, Erişim tarihi: 16 Mayıs 2018.Habermas, J., (1995). "Kamusal Alan: Ansiklopedik Bir Makale", http://www.birikimdergisi.com/birikim-yazi/4966/kamusal-alan-ansiklopedik-bir-makale#.WvyZP4iFPIU, Erişim tarihi: 16 Mayıs 2018.İnceoğlu, M., (2007). Kentsel Açık Mekanların Kalite Açısından Değerlendirilmesine Yönelik Bir Yaklaşım: İstanbul Meydanlarının İncelenmesi, Basılmamış Doktora Tezi, YTÜ FBE, İstanbul.İnceoğlu, M. ve Aytuğ, A., (2009). "Kentsel Mekânda Kalite Kavramı", Megaron Dergisi, 4(3): 131-146.Karakoç, N., (2017). "Kadıköy Rıhtıma Cami Onayı", http://www.arkitera.com/haber/29567/kadikoy-rihtima-cami-onaylandi, Erişim tarihi: 16 Mayıs 2018.Kartay, A. ve Korkut, A.B., (2009). "Peyzaj Mimarlığı Antropometri İlişkisi: İstanbul Örneği", Tekirdağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 6(3): 245-255.Kuşkun, P. ve Yılmaz, H., (2003). "Erzurum Kenti Bütününde Donatı Elemanlarının Kullanımı Üzerine Bir Araştırma", Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 34(4): 345-351.Önder, S. ve Aklanoğlu, F., (2002). "Kentsel Açık Mekan Olarak Meydanların İrdelenmesi", Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 16(29): 96-106.Özer, M.N. ve Ayten, M.A., (2005). "Kamusal Odak Olarak Kent", Planlama Dergisi, 3: 96-103.Öztürk Kurtaslan, B., (2005). "Açık Alanlarda Heykel-Çevre İlişkisi ve Tasarımı", Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(1): 193-222.Rapoport, A., (1977). Human Aspects of Urban Form: Towards a Man-Environment Approach to Urban Form and Design, Pergamon Press, 1st Edition, Oxford; New York.Şahin, F., (2005). Alışveriş Merkezlerinin Biçimlenmesinde Önemli Boyutlardan Kamusal Mekan ve Kamusallık Olgusu, Yüksek Lisans Tezi, KATÜ, FBE, Trabzon.Şerefhanoğlu, M., (1991). "Kentsel Tasarımda Aydınlatmanın Rolü",1. Kentsel Tasarım ve Uygulamalar Sempozyumu, Mimar Sinan Üniversitesi, İstanbul, 131-140.Şişman, E.E. ve Yetim, L., (2004). "Tekirdağ Kentinde Donatı Elemanlarının Peyzaj Mimarlığı Açısından İrdelenmesi", Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 5(1): 43-51.Şişman, E.E. ve Gültürk, P., (2016). "Kent Mobilyalarının Kent Estetiğine Katkısı", IMUCO Proceedings Book, 369-377.Ününgür, M., (1988). "Gelişmekte Olan Ülkelerdeki Önemi Açısından Ergonomi-Mimarlık İlişkileri", İTÜ Milli Prodüktivite Merkezi, 1.Ulusal Ergonomi Kongresi, Ankara.Yılmaz Gürkan, E.T., (2015). "Bakanlık'ın Kadıköy İnadı", http://www.arkitera.com/haber/24364/bakanlikin-kadikoy-inadi, Erişim tarihi: 16 Mayıs 2018.Yücel, G.F., (2006). "Kamusal Açık Mekanlarda Donatı Elemanlarının Kullanımı", Ege Mimarlık Dergisi, 4(59): 26-29.