VİNÇ İMALAT SEKTÖRÜNDE ÇALIŞANLARIN MARUZ KALDIĞI ERGONOMİK RİSKLERİN BULANIK ÇOK ÖLÇÜTLÜ KARAR VERME YÖNTEMLERİ İLE DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 2, 90 - 118, 15.08.2025

Beyza Nisa Öztürk , Yusuf Bera Sanlı , Emel Güven , Tamer Eren

https://doi.org/10.33439/ergonomi.1722739

Öz

Ağır yüklerin kaldırılması, taşınması için kullanılan vinç; başta inşaat sektörü olmak üzere birçok sektörün vazgeçilmez malzeme taşıma aracıdır. Bu taşıma aracının üretimi esnasında birçok farklı duruşta bulunan çalışanlar ergonomik risklerle karşı karşıyadır. Bu riskler, sadece çalışanların vincin üretimi esnasında sergiledikleri çalışma duruşlardan olmayıp çevresel, psikososyal, bireysel, bilişsel ve örgütsel faktörlerin de bu risklerin oluşumunu sağladığı gözlemlenmiştir. Bu çalışma kapsamında vinç üretimini yapan çalışanların maruz kaldığı ergonomik riskleri çok ölçütlü karar verme yöntemleri ile belirlenmesi amaçlanmıştır. Pisagor Bulanık AHP ve Nötrososfik AHP kullanılarak ergonomik risk faktörleri belirlenmiştir. İki yöntemde de çevresel faktörler, psikososyal faktörler, örgütsel faktörler, bilişsel faktörler ve bireysel faktörler şeklinde bir sıra elde edilmiştir. Bu çalışmada ile ergonomik risklerin çalışan sağlığını etkilediği vurgulanmıştır ve risklerin önüne geçebilmek için öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

vinç imalatı , ergonomik riskler , çalışan sağlığı , bulanık çok ölçütlü karar verme

EVALUATION OF ERGONOMIC RISKS ENCOUNTERED BY WORKERS IN THE CRANE MANUFACTURING SECTOR USING FUZZY MULTI-CRITERIA DECISION-MAKING METHODS

Öz

Cranes, which are used for lifting and transporting heavy loads, are indispensable material handling tools, especially in the construction industry and many other sectors. During the manufacturing of these machines, workers are exposed to ergonomic risks due to various working postures. These risks arise not only from the physical postures adopted by workers during crane production but also from environmental, psychosocial, individual, cognitive, and organizational factors.
The aim of this study is to determine the ergonomic risks faced by workers involved in crane manufacturing using multi-criteria decision-making methods. Ergonomic risk factors were identified using the Pythagorean Fuzzy AHP and Neutrosophic AHP methods. In both methods, the factors were ranked as environmental, psychosocial, organizational, cognitive, and individual. This study emphasizes that ergonomic risks significantly affect worker health and offers suggestions to mitigate these risks.

Anahtar Kelimeler

crane manufacturing , ergonomic risks , worker health , fuzzy multi criteria decision making

Kaynakça

• Abdel-Basset, M., Mohamed, M., & Smarandache, F. (2018). An Extension Of Neutrosophic AHP–SWOT Analysis For Strategic Planning And Decision-Making. Symmetry, 10(4), 116.
• Adnan, N. H., & Ressang, A. (2016). Ergonomics Awareness On Construction Site. Construction Management, Geotechnics and Transportation, 12, 190-203.
• Akay, D., Dağdeviren, M., & Kurt, M. (2003). Çalişma Duruşlarinin Ergonomik Analizi. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 18(3).
• Akpınar, T., Çakmakkaya, B. Y., & Batur, N. (2018). Ofis Çalışanlarının Sağlığının Korunmasında Çözüm Önerisi Olarak Ergonomi Bilimi. Balkan Ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 76-98.
• Aksüt, G., Alakaş, H. M., Eren, T., & Karacam, H. (2023). Model proposal for physically ergonomic risky personnel scheduling problem: An application in textile industry for female employees. Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University, 38(1), 245-256.
• Aksüt, G., Eren, T., & Tüfekçi, M. (2020). Ergonomik Risk Faktörlerinin Sınıflandırılması: Bir Literatür Taraması. Ergonomi, 3(3), 169-192.
• Aksüt, G., Eren, T., & Tüfekçi, M. (2020). Tekstil Sektöründe Kadin Çalişanlarin Maruz Kaldiği Ergonomik Risklerin Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri İle Belirlenmesi. Endüstri Mühendisliği, 32(1), 12-33.
• Aksüt, G., Eren, T., & Tüfekçi, M. (2021). Tekstil Sektör Çalışanlarının Maruz Kaldığı Ergonomik Risklerin Analitik Ağ Süreci İle Değerlendirilmesi. International Journal of Engineering Research and Development, 13(1), 231-242.
• Arslankaya, S., & Çelik, M. T. (2021). Otomotiv Sektöründe Çalışan Kadın İşçilerin Ergonomik Risk Değerlendirmesi. International Journal of Engineering Research and Development, 13(3), 75-82.
• Arslankaya, S., & Çelik, M. T. (2021). Temizlik Çalışanlarının Çalışma Duruşlarının REBA Yöntemi İle Ergonomik Risk Analizi. International Journal of Engineering Research and Development, 13(3), 150-160.
• Atıcı, H., Gönen, D., & Oral, A. (2015). Çalışanlarda Zorlanmaya Neden Olan Duruşların Reba Yöntemi İle Ergonomik Analizi. Mühendislik Bilimleri Ve Tasarım Dergisi, 3(3), 239-244.
• Baş, H., & Yapıcı, F. (2020). İş İstasyonlarında Çalışanlarda Zorlanmaya Neden Olan Duruşların Ergonomik Açıdan İrdelenmesi: Örnek Uygulama. Ergonomi, 3(3), 128-137.
• Bedir, N., & Eren, T. (2015). AHP-PROMETHEE Yöntemleri Entegrasyonu İle Personel Seçim Problemi: Perakende Sektöründe Bir Uygulama. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 4(4), 46-58.
• Beňo, R. (2014). Ergonomics in business logistics.
• Bolturk, E., & Kahraman, C. (2018). A Novel İnterval-Valued Neutrosophic AHP With Cosine Similarity Measure. Soft Computing, 22, 4941-4958.
• Çetiner Karakaş, P. (2019). Aralık Değerli Nötrosofik AHP Ve Aralık Değerli Nötrosofik TOPSIS Yöntemlerı İle Personel Seçimi (Master's thesis).
• David, G., Woods, V., Li, G., Buckle, P., 2008. The Development Of The Quick Exposure Check (QEC) for Assessing Exposure to Risk Factors for Works Related Musculoskeletal Disorders. Aplied Ergonomics, 39,57-69.
• Demir, M., 2003. Konaklama İşletmelerinde Ergonominin İşgören Verimliliği Üzerine Etkileri. İş, Güç, Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 5(143).
• Demirtaş, D. N., Olcar, H., Kuşçu, F. N., Başer, C., & Alakaş, H. M. (2023). Isı Rezistans Fabrikasında Ergonomik Risk Değerlendirme ve Hedef Programlama ile Personel Planlama. Verimlilik Dergisi, 57(1), 159-180.
• Deringöz, A., Danışan, T., & Eren, T. (2021). Endüstriyel Giyilebilir Teknolojilerin Çkkv Yöntemleri İle Değerlendirilmesi Ve Seçimi. Ergonomi, 4(1), 10-21.
• Deste, M., & Sever, S. (2019). İmalat İşletmelerinde Ergonomik Risk Değerlendirme Yöntemleri Üzerine Bibliyometrik Bir Analiz. Ekev Akademi Dergisi, 209–224.
• Dilsiz, N. (2024). Bir Porselen Firmasında Pisagor Bulanık AHP ve Bulanık Gri İlişkisel Analiz Yöntemleri ile İç Lojistik Yatırım Projesi Seçimi= Internal Logistics Investment Project Selection with Pythagorean Fuzzy AHP And Fuzzy Grey Relational Analysis Method for a Porcelain Company (Master's thesis, Sakarya Üniversitesi).
• Eren, T., Akgönül, R., & Alakaş, H. M. (2022). Ergonomik Personel Çizelgeleme Problemi: Savunma Sanayinde Bir Uygulama. International Journal of Engineering Research and Development, 14(3), 43-68.
• Geçili, D. (2021). Yirminci Yüzyılın Başlarında Vinç Ve Maçunalar. Mersin Üniversitesi Denizcilik Ve Lojistik Araştırmaları Dergisi, 3(1), 22-39.
• Gurleyuk, S. S., Peng, K. C. C., & Singhose, W. (2013). El Hareketini Takip Eden Vinç Sisteminin Giriş Şekillendirici Denetimi. Karaelmas Fen Ve Mühendislik Dergisi, 3(2), 43-47.
• Ilbahar, E., Karaşan, A., Cebi, S., & Kahraman, C. (2018). A Novel Approach To Risk Assessment For Occupational Health And Safety Using Pythagorean Fuzzy AHP & Fuzzy İnference System. Safety science, 103, 124-136.
• Kaçmaz, S. Ö., Alakaş, H. M., & Eren, T. (2020). Ergonomıc Staff Schedulıng Problem Wıth Goal Programmıng In Glass Industry. Journal of Turkish Operations Management, 4(1), 369-377.
• Kahya, E., & Çiçek, E. (2019). Seramik Sektöründe Taşıma İşlemlerinde Ergonomik Risk Değerlendirmesi-Bir Pilot Çalışma. Ergoterapi ve Rehabilitasyon Dergisi, 7(1), 47-58.
• Kocabaş, F., Aydın, U., Özgüler, V. C., İlhan, M. N., Demirkaya, S., Ak, N., & Özbaş, C. (2018). Çalişma Ortaminda Psikososyal Risk Etmenlerinin İş Kazasi, Meslek Hastaliklari Ve İşle İlgili Hastaliklarla İlişkisi. Sosyal Güvence, (14), 28-62.
• Koç, S., Testik, Ö. M., (2016). Mobilya Sektöründe Yaşanan Kas-İskelet Sistemi Risklerinin Farklı Değerlendirme Metotları ile İncelenmesi ve Minimizasyonu, Endüstri Mühendisliği Dergisi, 2-27.
• Koningsveld, E. (2019). History of the International Ergonomics Association 1985-2018.
• Matos, M., & Arezes, P. M. (2015). Ergonomic Evaluation Of Office Workplaces With Rapid Office Strain Assessment (ROSA). Procedia Manufacturing, 3, 4689-4694.
• Meenaxi, T., & Sudha, B. (2012). Causes Of Musculoskeletal Disorder İn Textile İndustry. Int Res J Soc Sci, 1(4), 48-50.
• Motamedzade, M., Ashuri, M. R., Golmohammadi, R., & Mahjub, H. (2011). Comparison Of Ergonomic Risk Assessment Outputs From Rapid Entire Body Assessment And Quick Exposure Check İn An Engine Oil Company.
• Occupational Safety and Health Administration. (2004). Guidelines for Retail Grocery Stores Ergonomics for the Prevention of Musculoskeletal Disorders. Occupational Safety and Health Administration (OSHA) Document, 3192.
• Özoğul, B., Çimen, B., & Kahya, E. (2018). Bir Metal Sanayi İşletmesinde Ergonomik Risk Analizi. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 6, 159-175.
• Poochada, W., & Chaiklieng, S. (2015). Ergonomic Risk Assessment Among Call Center Workers. Procedia Manufacturing, 3, 4613-4620.
• Sağıroğlu, H., Coşkun, M. B., & Erginel, N. (2015). Reba İle Bi̇r Üreti̇m Hattindaki̇ İş İstasyonlarinin Ergonomi̇k Ri̇sk Anali̇zi̇. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 3(3), 339-345.
• Tuğrul, İ., Ağar, A., & Atalı, G. (2024). İnşaat Sektörü Çalışanlarının İşyeri Ergonomik Düzeylerinin Belirlenmesi. Ergonomi, 7(2), 116-128.
• Verbeek, J., Pulliainen, M., & Kankaanpää, E. (2009). A Systematic Review of Occupational Safety and Health Business Cases. Scandinavian journal of work, environment & health, 35(6), 403–412.
• Yılmaz, K., & Özay, M. E. (2018). Vaka Çalışması: Otel Mutfağı Ergonomik Risk Değerlendirmesi. OHS ACADEMY, 1(1), 54-60.
• Yürek, K., & Kaya, İ. E. (2019). Yol İnşaatı Şantiyelerinde Ergonomik Risk Değerlendirmesi. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (17), 1357-1366.