The Effect Of Exchange Rate and Interest Rates On BIST Service Index: Evidence From ARDL Bounds Test

Year 2024, Volume: 20 Issue: 2, 427 - 443, 30.12.2024

Serkan Çelik , Lütfü Sizer

Abstract

The BIST Service Index is used as an important tool for monitoring the performance of the service sector in Turkey, evaluating economic growth, guiding investment decisions, and portfolio diversification. Therefore, the study aims to determine the effect of exchange rates and interest rates on the BIST service index.
For Turkey, the long-term relationship between the exchange rate, interest rate, and BIST service index was analyzed using the Autoregressive Distributed Latency (ARDL) frontier test, using monthly data for the period 2003:01-2023:01. The Toda-Yamamoto causality test was applied to determine the direction of causality between the variables. As a result of the analysis, it has been determined that there is a long-term cointegration relationship between the interest rate applied to dollars and deposits and the BIST service index. According to the results of the Toda-Yamamoto causality test, a one-way Granger causality relationship from the BIST service index to the interest rate was determined at the 5% significance level. A two-way Granger causality relationship was found between the exchange rate and the BIST service index, and between the exchange rate and interest rates.

Keywords

Exchange rate, Interest Rate, BIST Service Index, ARDL Bounds Test

Döviz Kuru ve Faiz Oranlarının BIST Hizmet Endeksi Üzerindeki Etkisi: ARDL Sınır Testinden Kanıtlar

Abstract

BİST Hizmet Endeksi, Türkiye'deki hizmet sektörünün performansını izlemek, ekonomik büyümeyi değerlendirmek, yatırım kararlarına rehberlik etmek ve portföy çeşitlendirmesi için önemli bir araç olarak kullanılmaktadır. Bu nedenle, çalışmanın amacı, döviz kuru ve faiz oranlarının BIST hizmet endeksi üzerindeki etkisini belirlemektir.
Türkiye için 2003:01-2023:01 dönemine ait aylık veriler kullanılarak döviz kuru, faiz oranı ve BIST hizmet endeksi arasındaki uzun dönem ilişkisi Otoregresif Dağıtılmış Gecikme (ARDL) sınır testi ile analiz edilmiştir. Değişkenler arasındaki nedenselliğin yönünü belirlemek için de Toda-Yamamoto nedensellik testi uygulanmıştır. Analizler sonucunda dolar ve mevduatlara uygulanan faiz oranı ile BIST hizmet endeksi arasında uzun dönemli eşbütünleşme ilişkisinin olduğu saptanmıştır. Toda-Yamamoto nedensellik testi sonuçlarına göre, %5 anlamlılık düzeyinde BIST hizmet endeksinden faiz oranına doğru tek yönlü Granger nedensellik ilişkisi tespit edilmiştir. Hem döviz kuru ile BIST hizmet endeksi arasında hem de döviz kuruyla faiz oranları arasında çift yönlü Granger nedensellik ilişkisi tespit edilmiştir.

Keywords

Döviz kuru, Faiz Oranı, BIST Hizmet Endeksi, ARDL Sınır Testi.

References

• Aktaş, M. & Akdağ, S. (2013). Türkiye’de ekonomik faktörlerin hisse senedi fiyatları ile ilişkilerinin araştırılması. International Journal of Social Science Research, 2(1), s. 50-67. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/en/pub/ijssresearch.
• Albayrak, A. S., Öztürk, N. & Tüylüoğlu, Ş. (2012). Makroekonomik değişkenler ile sermaye hareketlerinin IMKB-100 endeksi üzerindeki etkisinin incelenmesi. AİBÜ-İİBF Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(2), s. 1-22. Erişim adresi https://dergipark.org.
• Aslan, M. (2023). The relationship between oil prices and stock prices: Evidence from bıst sectors. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(25), s. 196-215.
• Aydemir, O., & Demirhan, E. (2009). The relationship between stock prices and exchange rates: Evidence from Turkey. International Research Journal of Finance And Economics, 23(2), s. 207-215.
• Aydın, M. (2017). Gelişmekte olan ülkelerde borsa ile döviz kurları arasındaki ilişki: Simetrik ve asimetrik nedensellik analizi. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Ekonometri Ve İstatistik Dergisi, 27, 1-15.
• Aydın, Y. & Aksoy, B. (2023). Türkiye’de doğrudan yabancı sermaye yatırımları, portföy yatırımları, dolar kuru ile BIST100 endeksi arasındaki ilişki üzerine ampirik bir inceleme. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 16(2), s. 499-512.
• Ayvaz, Ö. (2006). Döviz kuru ve hisse senetleri fiyatları arasındaki nedensellik ilişkisi. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(2), s. 1- 14.
• Chkili, W., & Nguyen, D. K. (2014). Exchange rate movements and stock market returns in a regime-switching environment: Evidence for BRICS countries. Research in International Business and Finance, 31, 46-56.
• Bahmani-Oskooee, M. and Saha, S. (2018). On the relation between exchange rates and stock prices: A non-linear ARDL approach and asymmetry analysis. Journal of Economics Finance, 42, 112–137. https://doi.org/10.1007/s12197- 017-9388-8.
• Coşkun, M., Kiracı, K. & Muhammed, U. (2016). Seçilmiş makroekonomik değişkenlerle hisse senedi fiyatları arasındaki ilişki: Türkiye üzerine ampirik bir inceleme. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 53(616), s. 61-74. Erişim adresi https://earsiv.anadolu.edu.tr.
• Duran, M. Özlü, P. & Ünalmış, D. (2010). TCMB faiz kararlarının hisse senedi piyasaları üzerine etkisi, Central Bank Review, 10(2).
• Ekinci, A. (2016). Faiz ile Kurdaki Getiri ve Değişkenliğin Bankacılık, Sanayi ve Hizmetler Sektörü Performansına Etkisi. Konferans-Seminer, 73.
• Evans, C. L., & Marshall, D. A. (1998). Monetary policy and the term structure of nominal interest rates: Evidence and theory. In Carnegie-Rochester Conference Series on Public Policy 49, p. 53-111.
• Eyüboğlu, K., & Eyüboğlu, S. (2017). Ekonomik güven endeksi ile hisse senedi fiyatları arasındaki ilişkinin incelenmesi: Türkiye örneği. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(2), s. 603-614.
• Gökalp, B. T. (2016). Para politikası kararlarının hisse senetlerinin fiyatları üzerindeki etkileri. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(4), s. 1379-1396.
• Güngör, B. & Polat, A. (2020). Geleneksel yatırım araçlarının hisse senedi fiyatlarına etkisi: BIST'te sektörel bazda karşılaştırmalı bir analiz. Bingöl üniversitesi iktisadi ve idari bilimler fakültesi dergisi, 4(1), s. 79-105.
• Güvercin, A. (2016). ABD doları kur değişimlerinin “kırılgan beşli” ülkelerinin hisse senedi endeks getirilerine etkisi: Küresel finansal kriz öncesi ve sonrası dönem karşılaştırması. Bartın Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 7(13), 336-378.
• Halaç, U. & Kurt, G. (2010). Hisse senedi piyasası ve döviz kuru ilişkisinin eşbütünleşme analizi: Yapısal kırılmaların önemi. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar, 47(548), s. 65-75.
• Ilgın, K. S. & Sarı, S. S. (2020). Döviz kuru, faiz oranı ve enflasyon ile bist tüm ve bist sektörel endeksler arasındaki ilişkinin ampirik analizi. Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 5(3), s. 485-510.
• Inci, A. C., & Lee, B. S. (2014). Dynamic relations between stock returns and exchange rate changes. European Financial Management, 20(1), 71-106.
• Mert, M. & Çağlar, A. E. (2019). Eviews ve GAUSS uygulamalı zaman serileri analizi. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Özçiçek, Ö. (2010). Döviz Kuru Hareketlerinin Enflasyon Üzerindeki Etkisi: Sektörel Analiz. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(2), 313-327.
• Özer, A. Kaya, A. & Özer, N. (2011). Hisse senedi fiyatları ile makroekonomik değişkenlerin etkileşimi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 26(1), s. 163-182. Erişim Adresi https://dergipark.org.tr/en/pub/deuiibfd.
• Özmen, M., Karlılar, S. & Kıral, G. (2017). Türkiye için döviz kuru, faiz ve enflasyonun hisse senedi getirileri üzerine etkileri. Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(1), s. 107-120. Erişim Adresi https://dergipark.org.tr/.
• Özyalçın, Ö.F. & Ertürk, E. (2021). Türk lirasının dönemler arası itibarı: Karşılaştırmalı ardl sınır testi yaklaşımları, bmij, 10(1), s. 58-81, doi: https://doi.org/10.15295/bmij.v10i1.1916.
• Sayılgan, G. & Süslü, C. (2011). Makroekonomik faktörlerin hisse senedi getirilerine etkisi: Türkiye ve gelişmekte olan piyasalar üzerine bir inceleme. BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar, 5(1), s. 73-96
• Sizer, L. (2022). Alternatif yatırım araçları ile hisse senedi fiyatları arasındaki ilişki: NARDL yaklaşımı, Yılmaz, Y. Para ve Sermaye Piyasası Araştırmaları, Orion Akademi, s. 1-37.
• Şentürk, M. & Dücan, D. (2014). Türkiye’de döviz kuru-faiz oranı ve borsa getirisi ilişkisi: Ampirik bir analiz. Business and Economics Research Journal, 5(3), s. 67-80. Erişim Adresi http://www.berjournal.com/.
• Toda, H. Y. & Yamamoto, T. (1995). Statistical inference in vector autoregressions with possibly ıntegrated processes. Journal of Econometrics, 66(1–2), s. 225–250. https://doi.org/10.1016/0304-4076(94)01616-8.
• Yılmaz, Y. (2022). Hisse senedi, döviz kuru ve konut fiyatları arasındaki nedensellik ilişkisi. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 13(1), s. 167-185.
• Yıldırım, S. , Cavadova, R. , Esen, E. & Temizel, F. (2021). BİST 100 endeksinin döviz kuru değişimleri ile simetrik ve asimetrik ilişkisi. Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi , 13(24) , s. 272-284 . DOI: 10.14784/marufacd.880655.