ERZURUM ÇOCUK FOLKLORU VE EDEBİYAT

Year 2019, Volume: 2 Issue: 2, 123 - 145, 23.10.2019

Hande Demir

Abstract

Gelişmiş
ülkelerde çocuk folkloru ve edebiyatı, ayrı alanlar olarak ele alınmakta ve
bilimsel çalışmalar da bu doğrultuda yapılmaktadır. Ülkemizde ise çocuk
edebiyatı mefhumunun gündemde bulunuşu çok eski tarihlere dayanmadığı gibi bu
konuda yapılan müstakil çalışmalara da rastlama olanağı azdır. Ayrıca bu konuda
yapılacak araştırmalara kaynak teşkil edebilecek eserler de sınırlıdır. Çocuk
folkloru ülkemizde batı ülkelerine göre daha kısa bir geçmişe sahiptir. Çocuk
folklorunun milli folklorun en önemli öğelerinden biri olduğu su götürmez bir
gerçektir. Bu alanda yeterli sayıda araştırmanın bulunmaması ve kaynak
sıkıntısının yaşanıyor olması aşikârdır. Çocuk folklorunun bir bütün olarak ele
alınması ve kavram kargaşasının yaşanmaması, bu konuda yapılacak çalışma ve
araştırmalara ışık tutacaktır. Çocuğun anne karnına düşmesinden itibaren çocuk
folkloru öğeleri devreye girmektedir. Çünkü çocuk yaşayacağı toplumun gelenek
ve göreneklerine göre büyütülmekte, yüzyıllardan beri uygulanan inanışlarla
şekillendirilmektedir. Çocuk folkloru, milli folklorla iç içedir. Milli
folklorda yer alan folklorik unsurların birçoğu çocuk folklorunda da
bulunmaktadır. Aradaki ince çizgi; çocuk folklorunun hitap ettiği kitle çocuklardır.
Dolayısıyla bünyesinde çocukla ilgili unsurları barındırır. Çocuk folkloru,
Türk halk edebiyatı alanında üzerinde yeterince çalışma yapılmamış alanlardan
biridir.

Bu
çalışmada toplumların kimliklerini yansıtan folklorun bir parçası olarak yaşamaya
devam eden çocuk folklorunun edebiyat üzerindeki yansımalarına yer verilmiştir.
Bu çalışma kapsamında çocuklarla ilgili inanış ve uygulamalar ile onları
ilgilendiren sözlü edebiyat ürünleri ve çocuk oyunları incelenmiştir. Çalışma
kaynak kişilerden yapılan derlemeler ve yazılı kaynak taraması sonucunda
oluşturulmuştur. Bu çalışmada değişen yaşam tarzının yanında yaşatılan,
yaşatılmaya çalışılan çocuk folkloru ürünlerine yer verilmiştir.

Keywords

erzurum, çocuk, folklor, edebiyat, oyun, masal

Thanks

Çalışmamın her aşamasında yardımlarını esirgemeyen babam Erdal Demir, annem Neslihan Demir ve ağabeyim Doğukan Demir'e teşekkür ederim.

References

• Acıpayamlı, O, (1974), Türkiye’de Doğumla İlgili Adet ve İnanmaların Etnolojik Etüdü. Ankara:Sevinç.And, M, (1974), Oyun ve Bügü, Türk Kültüründe Oyun Kavramı. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür. Sanat Dizisi: 17, İş Bankası Kültür:144.Araz, R., (1995), Harput’ta Eski Türk İnançları ve Halk Hekimliği. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi.Artun, E.,(1983), Tekirdağ Folklorundan Örnekler. Tekirdağ: Taner.Artun, E., (1992), Tekirdağ Çocuk Oyunları. Tekirdağ: Trakya Doğuş Tesisleri.Başgöz, İ. ve Tietze, A., (1999), Türk Halkının Bilmeceleri. Ankara: TDK.Bayrı, M.H., (1935), İstanbul’da Çocuk Oyunları. Halk Bilg. Haberleri (Yeni Türk Mecm.), 5.yıl.Boratav, P. N., (1958), Zaman Zaman İçinde. İstanbul: Anadolu.Boratav, P. N., (1969), Az Gittik Uz Gittik. İstanbul: Anadolu.Boratav, P. N., (1997), Türkhalkbilimi II 100 Soruda Türk Folkloru (İnanıslar, Töre ve Törenler, Oyunlar). İstanbul: Gerçek.Boratav, P. N., (1997), Türkhalkbilimi II 100 Soruda Türk Folkloru (İnanışlar, Töre ve Törenler, Oyunlar). İstanbul: Gerçek.Can, S., (1945), Çocuk ve İlgili İnanmalar. Ordu: Gürses, C.H.P. Ordu Halkevleri: 10.Cerrahoğlu, M., (2005), Çankırı Çocuk Folkloru. YYÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.Çelebioğlu, A., (1982), Türk Ninniler Hazinesi. İstanbul: Ülker.Elçin, Ş., (1970), Türk Bilmeceleri. İstanbul: M.E.B.Elçin, Ş., (2004), Halk Edebiyatına Giriş. Ankara: Akçağ.Güleç, H., (2002), Halk Edebiyatı. Konya: Çizgi.Güney, E. C., (1971), Folklor ve Halk Edebiyatı. İstanbul: Milli Eğitim.Harva, U., (1950), Altaylı Kavimlerde Doğumda Çocuğa Ait İnanışlar. Çev. Erden Kosay, Ülkü, 3. seri, 4.c., 41.S.Harva, U., (1954), Altaylı Kavimlerde Doğum ve Çocuk Ruhları. Çev. Erdem Kayıran, Türk Yurdu, 5. seri, 1. yıl, 2(235).İnan, A., (1926), Sivas Halkıyatı: Ana Olmak İştiyakı. Duy. Ve Düs..1.c., 10.S., 10-11.s.İnan, A., (2000), Tarihte ve Bugün Şamanizm (Materyaller ve Araştırmalar). İstanbul: Türk Tarih Kurumu.Kaya, D., (2004), Anonim Halk Şiiri. Ankara: Akçağ.Konos, I., (1925), Halk Edebiyatı Numuneleri, Türkçe Ninniler. İstanbul: Orhaniye.Köymen, N., (1970), Çocuk Hastalıklarında Folklor, Batıl İnanç, İlkel Tedavi. Neden Böyleyiz? Niçin Kurtulamıyoruz?. İzmir: Karınca.Nur, R., (1926), Türkiye’de Hitan (Sünnet) ve Merasimi. Revue Turque D’anthropo, 2.c., 2.S., 21-25.s.Oğuz, M., (2005), Türkiye’de 2004 Yılında Yasayan Geleneksel Çocuk Oyunları, Ankara:THBMER.Örnek, S. V., (1979), Geleneksel Kültürümüzde Çocuk. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür.Örnek, S. V., (2000), Türk Halk Bilimi. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür.Özdemir, N., (2006), Türk Çocuk Oyunları II. Ankara: Akçağ.Özhan, M., (1997), Türkiye’de Çocuk Oyunları Kültürü. Ankara: Kültür Bakanlığı.Sakaoğlu, S., (1999), Masal Araştırmaları. Ankara: Akçağ.Sakaoğlu, S., (2002), Gümüşhane ve Bayburt Masalları. Ankara: Akçağ.Şimşek, T., (2007), Çocuk Edebiyatı. Konya: Suna.Şirin, M. R., (2007), Masal Atlası. Ankara: Kök.Tezel, N., (1971), Türk Masalları. İstanbul: M.E.B.Ülkütaşır, M.Ş., (1933), Beşik Türesi ve İlk Ninni. Öz Bilim Dog., 2. yıl, 13.S., 12-14.s.Ünver, S., (1935), Türkiye’de Halk Arasında Çocuk Doğmadan Evvel Cinsiyetin Tayini Üzerine. Türk Antropoloji Mecmuası, S.17-18.Yalçın A. ve Aytaş, G., (2003), Çocuk Edebiyatı. Ankara: Akçay.Yavuzer, H., (1994), Ana-Baba ve Çocuk. İstanbul: Remzi.Yüzbaşıoğlu, K., (1931), Sünnet Düğünleri, Ölüm, Doğum Adetleri, Gençleryolu. 3.c., 58.S., 6-7.s.