Laiklik Bağlamında İlahiyat Öğrencilerinin Diyanet’in Varlığına Yönelik Yaklaşımları

Year 2016, Issue: 32, 93 - 112, 30.05.2016

Adem Akarsu

Abstract

Cumhuriyet
tarihi boyunca meşruiyeti, statüsü, yetkileri ve sorumlulukları en çok
tartışılan kurumlardan biri Diyanet İşleri Başkanlığı olmuştur. Diyanet’i
tartışmalı kılan temel problemlerden birinin ‘muğlâk laiklik’ anlayışı olduğu
savunulabilir. Zira seküler temellere bina edilen yeni Cumhuriyet, bir taraftan
dini devletin fiili yapısından uzaklaştırırken diğer taraftan Diyanet İşleri Başkanlığı
adı altında din konusunda toplumu aydınlatmak ve ibadet yerlerini yönetmek
vazifesi ile yükümlü bir kurum ikame etmiştir. Bu somut durum Türk toplumunun
sosyo- kültürel yaşamına sonradan dâhil olan laiklik kavramını, Cumhuriyetin
ilk yıllarından günümüze kadar tartışmaların odağında tutmuştur. Bu makalede
İlahiyat öğrencilerinden bir kesitin Diyanet ve laiklik ile ilgili yaklaşımları,
fenomenolojik bir bakış açısıyla ele alınmaktadır. Bununla birlikte Diyanet’in
varlığına dair eleştirilere neden olan Aleviliğin Diyanet’te temsili problemi
ve Diyanet’in devlet idaresinden soyutlanarak, sivilleştirilip cemaatlere
devredilmesi yönündeki tartışmalar da değerlendirilmiştir. Araştırmanın temel
veri kaynağını ise İlahiyat öğrencileri ile yapılan mülakatlar oluşturmuştur. 

Keywords

Laiklik, Diyanet İşleri Başkanlığı, din ve siyaset, ilahiyat, Alevilik, cemaatler

An Analysis on the Opinions of the Students of Theology Faculties on the Directorate of Religious Affairs in the Context of Laicité in Turkey

Abstract

Throughout
the history of the Turkish Republic a controversial instution the Directorate of Religious Affairs has been one of the
main points of criticism that makes this instution a controversial one, is that
there has been an ambiguous secularity in Turkey. Because the secular new
republics that are building the foundation is an organization substitutes
obliged with one hand religious state, on the other hand removes the actual
structure of Presidency of Religious Affairs under the President of
the name to enlighten society on religion and to manage places of worship duty.
In this embodiment, the Turkish community later involved in the socio-cultural
life of the concept of secularism has kept the focus of controversy in the
early years of the republic to the present day. Approach to dealing with the
religious and secular theology students from a cross-section of this article,
are discussed with a phenomenological viewpoint. However, the problem of
representation in the Alevism Religious led to criticism of the existence of
religious and abstraction from the Religious of the state administration, the
debate has been evaluated in terms of the transfer demilitarize communities.
The main data sources for the study consists of interviews with theology
students.

Keywords

Laicité, Presidency of Religious Affairs, religion and politics, theology, Alevism, religious movements in Turkey

References

• Arslantürk, Zeki, Kutsalın Dönüşü Yeni Toplum Arayışları, İstanbul: Ayışığı Kitapları, 1998.
• Aydın, Mehmet S., “Avrupa Birliği Din ve Diyanet”, İslamiyat Dergisi, 4:1 (2001), ss. 11-20.
• Başgil, Ali Fuad, Din ve Laiklik, İstanbul: Sönmez Neşriyat, 1962.
• Berger, Peter L., Kutsal Şemsiye, çev. Ali Coşkun, 4. bs., İstanbul: Rağbet Yayınları, 2011.
• Canatan, Kadir, Din ve Laiklik, İstanbul: İnsan Yayınları, 1997.
• Fichter, Joseph, Sosyoloji Nedir?, çev. Nilgün Çelebi, 3. bs., Ankara: Atilla Kitabevi, 1996.
• Fığlalı, E. Ruhi, Din ve Laiklik Üstüne Düşünceler, Muğla: Muğla Üniversitesi Yayınları, 2001.
• Gölbaşı, Haydar, “Modernleşmeyi Engelleyen Arkaik Bir Çatışma Sorunu: Alevi-Sünni Çatışma-sının Arka Planı”, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 9: 1 (2008), ss. 39-61.
• Hatipoğlu Mehmet S., “Diyanet Meselemiz”, İslamiyat Dergisi, 4:1 (2001), ss.7-10.
• Kara, İsmail, “Diyanet İşleri Başkanlığı Devletle Müslümanlar Arasında Bir Kurum”, Modern Tür-kiye’de Siyasi Düşünce, c. 6, İstanbul: İletişim Yayınları, 2004, s.178-197.
• Kutlu, Sönmez, “Aleviliğin Dini Statüsü: Din, Mezhep, Tarikat, Heterodoksi, Ortodoksi veya Metadoksi”, İslamiyat Dergisi, 6: 3 (2003), ss. 31-54.
• Mert, Nuray, Laiklik Tartışmasına Kavramsal Bir Bakış, İstanbul: Bağlam Yayınları, 1994.
• Punch, Keith F., Sosyal Araştırmalara Giriş, Ankara: Siyasal Kitabevi, 2005.
• Ricoeur, Paul, Toplum Bilimlerinde Yorumcu Yaklaşım, “Anlamlı Eylemi Bir Metin Gibi Görmek”, çev. Taha Parla, İstanbul: Hürriyet Vakfı Yayınları, 1990, ss., 27-44.
• Soysal, Mümtaz, 100 Soruda Anayasanın Anlamı, İstanbul: Gerçek Yayınevi, 1986.
• Yıldırım, Ali; Şimşek, Hasan, Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayınları, 2006.
• Subaşı, Necdet, “Modern Alevilik: Sınırları Zorlayan Söylem Arayışları”, İslamiyat Dergisi, Ankara, 4: 4 (2001), ss. 147-164.
• Toker, İhsan, Bir Yapılaşma İlişkisi Olarak Kadınlar ve Din –Başkent Kadın Platformu Örnek Olayı- Basılmamış Doktora Tezi, Ankara, 2005.
• Toker, İhsan, “Nitel Araştırma Paradigması ve Din”, Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Konya, 26 (2008 Güz), ss. 55-76.
• Toker, İhsan, Teolojik Bir İnşa Olarak Laiklik, Ankara: Eskiyeni Yayınları, 2009.
• Yar, Erkan “Dinin Siyasallaşması ve Dinsel Bürokrasi” İslamiyat Dergisi, Ankara, 4: 1 (2001), ss. 41-49.
• Yıldırımkaya, Gülin, “Diyanet İşleri Başkanlığı Kapatılmalı mı?”, 2010.
• http://www.haberturk.com/yazarlar/gulin-yildirimkaya/216933-diyanet-isleri-baskanligi-kapatilmali-mi erişim tarihi: 20.02.2016
• Yılmaz, Murat, “Din ve Vicdan Hürriyeti Laikliğe Aykırı mıdır?” Türkiye’de Din ve Vicdan Hürriyeti Çeşitlilik, Çoğulculuk, Barış, der: Murat Yılmaz, Ankara: Liberal Düşünce Topluluğu Avrupa Komisyonu Yayınları, 2005.
• Yücel, İrfan “Diyanet İşleri Başkanlığı”, DİA, c. 9, İstanbul, 2004. ss.455-460.