Human Resource Management Approach in Turkish Public Universities: A Qualitative Analysis of Job Descriptions

Year 2025, Volume: 24 Issue: 4, 1604 - 1626

Ahmet Alanli

https://doi.org/10.17755/esosder.1690680

Abstract

This study aims to examine the current state of human resource management (HRM) practices in the Turkish public sector through the job descriptions of the heads of units responsible for personnel in public universities. The study was designed by adopting a qualitative research methodology and the data were compiled using the document analysis technique. The data were analyzed by content analysis method. Within the scope of the study, categories such as the name of the unit, its position in the hierarchy, purpose, the way the tasks are presented, competencies, performance, career planning, training and development, and the currency of job descriptions were reached. The results of the research reveal that the transition to HRM is accepted at a limited level in the institutions we examined. In a significant number of universities, it is understood that the traditional personnel management (PM) approach is still maintained in the names of units, their place in organizational charts and the details of job descriptions. In the job descriptions of the universities, the tasks are generally listed in the same way without giving details, and the statements showing explanations and behavioral styles are limited in number. Although competency-based characteristics are included in a few job descriptions, these are focused on leadership-management and problem solving, which reflect the PM approach. Performance, career planning and development practices are either not included or not in sufficient depth. It was also found that job descriptions are up to date in very few universities. In order for universities, which provide education services to a significant portion of Turkey's human capital, to adopt a people-centered HRM approach, it is recommended to restructure human resources units, focus on competency, performance evaluation and development activities, and conduct field studies.

Keywords

Keywords: Human Resources Management , Personnel Management , Public Sector , Job description , University

Türk Kamu Üniversitelerinde İnsan Kaynakları Yönetimi Anlayışı: İş Tanımları Üzerinden Nitel Analiz

Abstract

Bu çalışma, Türk kamu sektöründe insan kaynakları yönetimi (İKY) uygulamalarının mevcut durumunu kamu üniversitelerinde personelden sorumlu birim başkanlarının iş tanımları üzerinden incelemeyi amaçlamaktadır. Çalışma nitel araştırma yöntemi benimsenerek tasarlanmış olup veriler belge incelemesi tekniği kullanılarak derlenmiştir. Veriler içerik analiz yöntemi ile analiz edilmiştir. Çalışma kapsamında birim adı, hiyerarşideki konumu, amaç, görevlerin sunuluş biçimi, yetkinlikler, performans, kariyer planlama, eğitim ve gelişim ile iş tanımlarının güncelliği gibi kategorilere ulaşılmıştır. Araştırma sonucu inceleme konumuz kurumlarda İKY’ye geçişin sınırlı düzeyde kabul gördüğünü ortaya koymaktadır. Üniversitelerin önemli bir kısmında birim isimleri, organizasyon şemalarındaki yeri ve iş tanımlarının ayrıntılarında geleneksel personel yönetimi (PY) anlayışının halen devam ettirildiği anlaşılmaktadır. Üniversitelerin iş tanımlarında görevler genelde detay verilmeden, birbirinin aynı biçimde listelenmiş, açıklamalar ve davranış tarzlarını gösteren ifadeler sınırlı sayıdadır. Yetkinlik temelli özellikler ise az sayıda iş tanımından yer almakla birlikte bunlar da PY anlayışını yansıtan liderlik-yöneticilik ve sorun çözme üzerinde yoğunlaşmaktadır. Performans, kariyer planlama ve gelişime yönelik uygulamalar ya yer almamakta ya da yeterli derinlikte değildir. Ayrıca üniversitelerin çok azında iş tanımlarının güncel olduğu belirlenmiştir. Türkiye’nin beşeri sermayesinin önemli bir bölümüne eğitim hizmeti sunan üniversitelerin insanı merkeze alan İKY anlayışını benimsemeleri için insan kaynakları birimlerinin yeniden yapılandırmaları, yetkinlik, performans değerlendirme ve gelişim faaliyetlerine odaklanılması ile saha çalışmalarının yapılması önerilmektedir.

Keywords

İnsan Kaynakları Yönetimi , Personel Yönetimi , Kamu Sektörü , İş tanımı , Üniversite

Ethical Statement

Çalışmada bilimsel, etik ilkelere uyulmuş ve yararlanılan tüm çalışmalar kaynakçada belirtilmiştir

References

• Aboramadan, M., Albashiti, B., Alharazin, H. & Dahleez, K. A. (2020). Human resources management practices and organizational commitment in higher education: The mediating role of work engagement. International Journal of Educational Management, 34(1), 154–174. https://doi.org/10.1108/ijem-04-2019-0160
• Alanlı, A. (2022). İnsan kaynakları yönetiminin tarihsel gelişimi. Süleyman Demirel Üniversitesi İnsan Kaynakları Yönetimi Dergisi, 1(1), 53-72.
• Alanlı, A. (2022). Kamu sektöründe dijitalleşmenin insan kaynakları yönetimine etkisi: Mardin ilinde nitel bir araştırma. PESA Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(3), 100–117.
• Allui, A. & Sahni, J. (2016). Strategic human resource management in higher education institutions: Empirical evidence from Saudi. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 235, 361–371. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2016.11.044
• Al-Marwai, S. A. & Subramaniam, I. D. (2009). A review of the need for writing & updating job descriptions for 21st century organizations. European Journal of Social Sciences, 12(2), 241–251.
• Arabacı, İ. B. & Akıllı, C. (2019). Yenilenen yükseköğretim kurumları insan kaynakları yönetimi konusunda akademisyen görüşleri. II. Uluslararası Battalgazi Multidisipliner Çalışmalar Kongresi Tam Metin Kitabı, 227–245.
• Argon, T. (2015). Eğitim kurumlarında insan kaynakları yönetimi işlevlerinin uygulanabilirliğine ilişkin eğitim çalışanlarının görüşleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3), 851–869. https://doi.org/10.17860/efd.44266
• Arı S. G. & Boylu, Y. (2015). İş dünyasına yönelik yayınlarda insan kaynakları yönetimi: Türkiye’de yayınlanan dergiler üzerine bir araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 7(3), 123–142.
• Arıbaş, N. & Doğan, E. (2022). Kamuda insan kaynaklarının eğitimi ve geliştirilmesi: Yeşilyurt Belediyesi üzerinden bir inceleme. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(1), 338–363.
• Armstrong, M. & Taylor, S. (2023). Armstrong’s handbook of human resource management practice (16th ed.). Kogan Page.
• Arora, S., Malhotra, L. & Ruhil, M. (2024). Aligning strategic HR management with business objectives: Examining the effect on organizational effectiveness and performance. ShodhKosh: Journal of Visual and Performing Arts, 5(3), 31–42.
• Arslan, H., Akdemir, A. & Karslı, M.D. (2013). How human resource operations work in higher education institutions. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 99, 742–751
• Ashraf, J. (2017). Examining the public sector recruitment and selection, in relation to job analysis in Pakistan. Cogent Social Sciences, 3(1), 1–11.
• Avcı, M. (2016). Yükseköğretim kurumlarında akademik personel atama usulü. Amme İdaresi Dergisi, 49(1), 57–117.
• Aydın, İ. (2024). Üniversitelerde örgütsel atalet, değişmeye direnç ve değişim yönetimi. İçinde K. Karakütük (Ed.), Eğitim ekonomisi ve planlaması: Prof. Dr. Kasım Karakütük’e bilime adanmış 40 yıla armağan (ss. 149–169).
• Aydınlı, E. & Mathews, J. (2020). Searching for larger status in global politics: Internationalization of higher education in Türkiye. Journal of Studies in International Education, 25(3), 247–265.
• Aytekin, İ. (2022). Yetkinliklere dayalı insan kaynakları yönetiminin Türkiye kamu kurumları bağlamında mevcut durumu. Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(25), 118-139.
• Baruch, Y. (2013). Careers in academe: The academic labor market as an eco-system. Career Development International, 18(2), 196–210.
• Bass, B. M. (1994). Continuity and change in the evolution of work and human resource management. Human Resource Management, 33(1), 1-31
• Beardwell, I., Holden, L., & Claydon, T. (2004). Human resource management: A contemporary approach (4th ed.). Pearson Education Limited
• Berman, E. M., Bowman, J. S., West, J. P. & Van Wart, M. R. (2013). Human resource management in public service: Paradoxes, processes, and problems (4th ed.). SAGE Publications.
• Bilgin, K. U. & Aytürk, N. (2003). Türkiye’de kamu kuruluşlarında norm kadro. Türk İdare Dergisi, 438, 157-179.
• Bilgin, K. U. (2004). Performans yönetiminde insan kaynağı planlaması. Amme İdaresi Dergisi, 37(2) , 123-147
• Bilgin, K. U. & Sevim, V. (2022). Kamu personeli bireysel performans değerlendirmesi: “Ağırlıklı performans puanlama modeli”. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 24(42), 255–276.
• Bondarouk, T. V. & Ruel, H. J. M, (2009). Electronic human resource management: Challenges in the digital era. The International Journal of Human Resource Management,20(3), s.505–514.
• Bodnarchuk, M. (2012). The role of job descriptions and competencies in an international organization: Case: Foster Wheeler Energia Oy. (Lisans tezi, Savonia Uygulamalı Bilimler Üniversitesi). Kuopio/Finlandiya
• Bratton, J. & Gold, J. (2012). Human resource management: Theory and practice (5th ed.). Palgrave Macmillan.
• Brown, K. (2004). Human resource management in the public sector. Public Management Review, 6(3), 303–309
• Bulut, M. B. (2012). Kamu sektörü ve özel sektör işletmelerinde insan kaynakları yönetimi uygulamalarının değerlendirilmesi (Kayseri ili örneği). Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(33), 175–191.
• Cadez, S., Dimovski, V. & Groff, M. (2017). Research, teaching and performance evaluation in academia: The salience of quality. Studies in Higher Education, 42(8), 1455–1473.
• Civek, F. & Özkahveci, E. (2021). Weber bürokrasi kuramı ve insan kaynakları yönetimi üzerine kavramsal bir değerlendirme. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (39), 364-394.
• Çam-Tosun, F. (2015). Üniversitede bütçe yönetiminin üniversite bileşenlerinin yaşantılarına yansıması. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 33–47.
• Çetinel, F. G. (2003). Personel yönetiminden insan kaynakları yönetimine: tarihsel bir perspektif. Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(1), 175-200.
• Deadrick, D. L. & Stone, D. L. (2014). Human resource management: Past, present, and future. Human Resource Management, 24(3), 193–195.
• DeCenzo, D. A., Robbins, S. P. & Verhulst, S. L. (2010). Fundamentals of human resource management (10th ed.). John Wiley ve Sons.
• DeLon, B. (1994). Job descriptions: What they are, are not, and can be. College ve Research Libraries News, 55(6), 1–3.
• Ekinci, N. (2019). Klasik, neoklasik teori, sistem ve durumsallık yaklaşımları ile bunların karşılaştırılması ve toplam kalite yönetimi içerisindeki yerlerinin değerlendirilmesi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6 (11), 16–38.
• El-Hajji, M. A. (2011). Some recent trends in writing job description for the purpose of job e evaluation: A Reflective view. American International Journal of Contemporary Research, 1(3), 6-14.
• Erigüç, G. & Ergin, G. (2003). Personel yönetiminden insan kaynakları yönetimine geçerken iş analizi: Kamu hastaneleri personel bölümünde bir uygulama. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 6(1), 115-134.
• Erdut, T. (2002). İnsan kaynakları yönetimi ve endüstri ilişkilerinde değişim. İzmir: Türk Ağır Sanayi ve Hizmet Sektörü Kamu İşverenleri Sendikası Yayını.
• Eryılmaz, B. (2012). Kamu yönetimi: Düşünceler, yapılar, fonksiyonlar, politikalar (5. baskı). Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
• Gan, M. & Kleiner, B. H. (2005). How to write job descriptions effectively. Management Research News, 28(8), 48-54.
• Garavan, T. N. (1997). Training, development, education and learning: Different or the same? Journal of European Industrial Training, 21(2), 39–50.
• Gedikoğlu, T. (2005). Avrupa Birliği sürecinde Türk eğitim sistemi: Sorunlar ve çözüm önerileri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 66–80.
• Geylan, R. (1989). İş tanımları dosyalar arasında kalmaktan nasıl kurtulur? Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(2), 99-110.
• Graneheim, U.H. & Lundman, B. (2004). Qualitative content analysis in nursing research: Concepts, procedures, and measures to achieve trustworthiness. Nurse Educ. Today, 24, 105–112.
• Hawkes, C. L. & Weathington, B. L. (2014). Competency-based versus task-based job descriptions: Effects on applicant attraction. Journal of Behavioral and Applied Management, 15(3), 190-211.
• İzci, F. & Yıldız, M. (2017). Türkiye’de kamu personel yönetiminden insan kaynakları yönetimine geçiş: Temel sorunlar ve çözüm önerileri. Al Farabi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 1(3), 397–412.
• Joinson, C. (2001). Refocusing job descriptions. HR Magazine, 46 (1), 66-72.
• Jordan, T. & Battaglio, R. P. Jr. (2014). Are we there yet? The state of public human resource management research. Public Personnel Management, 43(1), 25–57.
• Kaufman, B. E. (2014). The historical development of American HRM broadly viewed. Human Resource Management Review, 24, 196-218
• Koruk, A. (2023). Türk kamu yönetiminde bireysel performans değerlendirme ve değerlendirme önündeki engeller. Ekonomi İşletme Siyaset ve Uluslararası İlişkiler Dergisi, 9(2-1), 166-183.
• Khairat, G. (2016). Investigating the importance of applying job descriptions to human resources management functions in Egyptian travel agencies. International Academic Journal Faculty of Tourism and Hotel Management, 2(2), 205–230.
• Kılınç, A. Ç., Çepni, O., Kılcan, B. & Palaz, T. (2017). Öğretim üyelerinin görüşlerine göre Türkiye’de yeni kurulan üniversitelerin sorunları: Nitel bir araştırma. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 7(2), 282–293.
• Knies, E., Borst, R. T., Leisink, P. & Farndale, E. (2022). The distinctiveness of public sector HRM: A four-wave trend analysis. Human Resource Management Journal, 32(4), 799–825.
• Korkmaz, S. & Aksu, M. (2025). İş tanımı algısının rol belirsizliği ile ilişkisinin analizi: Bir kamu kurumu örneği. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 25(3), 230–256.
• Krumer-Nevo, M., Weiss-Gal, I. & Levin, L. (2011). Searching for poverty-aware social work: Discourse analysis of job descriptions. Journal of Social Policy, 40(2), 313–332.
• Lawler III, E. E. (1994). From job‐based to competency‐based organizations. Journal of organizational behavior, 15(1), 3-15.
• Leisink, P., Borst, R. T., Knies, E. & Battista, V. (2021). Human resource management in a public-sector context. In E. Parry, M. J. Morley, & C. Brewster (Eds.), The Oxford handbook of contextual approaches to human resource management (online edn, 14 Apr. 2021). Oxford University Press.
• Li, D. Y. & Estacio, J. D. (2024). The evolution of HRM: From personnel management to strategic partner. Open Access Library Journal, 11(1), 1–5.
• Lincoln, Y.S. & Guba, E. G. (1986). But is it rigorous? Trustworthiness and authenticity in naturalistic evaluation. New Directions for Program Evaluation, 30, 73-84
• Mauliadiani, R. S., Siahaan, E. & Harahap, R. H. (2019). The influence of job description and leadership on the employees’ work effectiveness at the Sanitation and landscaping agency of medan with supervision as moderating variable. International Journal of Research and Review, 6(8), 478–493.
• McGregor, E. B. (1988). The public sector human resource puzzle: Strategic management of a strategic resource. Public Administration Review, 48(6), 941-950.
• Melo, A. I. & Figueiredo, H. (2020). Performance management and diversity in higher education: An introduction. Tertiary Education and Management, 26(3), 247–254.
• Merriam, S. B. (2009). Qualitative research: A guide to design and implementation. Jossey-Bass
• Mirze, S. K. (2022). İşletmelerde Koordinasyon ilişkileri: Koordinatörler. https://skadrimirze.com/yazilarim/isletmelerde-koordinasyon-iliskileri-koordinatorler/ (Erişim Tarihi:27.09.2025)
• Nishii, L. H., Lepak, D. P. & Schneider, B. (2008). Employee attributions of the ‘why’ of HR practices: Their effects on employee attitudes and behaviors, and customer satisfaction. Personnel Psychology, 61(3), 503–545
• Pato, B. S. G. (2017). Formal options for job descriptions: Theory meets practice. Journal of Management Development, 36(8), 1008–1028.
• Patton, M. Q. (2002). How to use qualitative methods in evaluation (3rd ed). London: Sage Publications
• Pena-Lopez, I. (2025). New public governance in practice: A toolbox model for public policy in times of networks, uncertainty and complexity. In Proceedings of the 4th Congress of Economics and Business of Catalonia (pp. 1–27). College of Economists of Catalonia
• Pennell, K. (2010) The role of flexible job descriptions in succession management. Library Management, 31(4/5), 279–90.
• Przytula, S., Strzelec, G. & Krysinska-Koscianska, K. (2020). Re-vision of future trends in Human Resource Management (HRM) after COVID-19. Journal of Intercultural Management, 12(4), 70–89.
• Przytula, S., Sulkowski, L. & Kulikowski, K. (2025). Human resource management in higher education institutions: An International perspective. Londra: Routledge
• Ramhit, K.S. (2019). The impact of job description and career prospect on job satisfaction: A quantitative study in Mauritius. SA Journal of Human Resource Management, 17(0), s.1-7.
• Rohr, S. L. (2016). Harnessing the power of the job description. Human Resource Management International Digest, 24(6), 8–11.
• Sallan Gül, S. & Gül, H. (2016). Türkiye’de yükseköğretimin gelişimi, güncel durumu ve eleştirisi. Toplum ve Demokrasi Dergisi, 8(17), 51-66.
• Sayılar, Y. (2008). Türkiye’deki insan kaynakları yönetimi uygulamaları açısından stratejik seçim ve kurumsal belirlenimin olası etkileri. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 63(2), 219–249.
• Stredwick, J. (2005). An introduction to human resource management (2nd ed.). Elsevier Butterworth-Heinemann.
• Sudrajat, A. A. (2021). Optimization of job descriptions and job specifications on employee performance in Bandung State Administrative Court. Eduvest -Journal of Universal Studies, 1(5), 304–310.
• Susanto, P. C., Sugiyanto, S., Rachman, S., Saepudin, T. H. & Ismail, D. H. (2024). Human resource management concepts: Recruitment, job analysis, job evaluation, remuneration and organizational development. Green International Journal of Law and Social Sciences, 2(3), 88–104.
• Swarnalatha, M., & Mukherjee, S. (2024). Competency based job description leads to organizational productivity: An integrated literature review approach. Academy of Marketing Studies Journal, 28(4), 1-12.
• Switasarra, A.V. & Astanti, R.D. (2021). Literature review of job description: Meta-analysis. International Journal of Industrial Engineering and Engineering Management, 3(1), 35-44.
• Szelągowska-Rudzka, K. (2018). Human resources management in higher education institutions in Poland. Management, 22(1), 208–225.
• Üsdiken B. & Wasti A. S. (2002). Türkiye’de akademik inceleme alanı olarak personel veya insan kaynakları yönetimi, 1972-1999. Amme İdaresi Dergisi, 35(3), 1-37.
• Tahtalıoğlu, H. & Özgür, H. (2022). Personel/insan kaynakları yönetimi derslerinin kamuda insan kaynağını etkin kullanma becerisine olası katkısına dair içerik analizi. Uluslararası İşletme, Ekonomi ve Yönetim Perspektifleri Dergisi, 6(2), 452–471.
• Taştan, K. & Sabır Taştan, N. (2023). Üniversite idari teşkilatlarının yeniden yapılandırılması. İçinde Ş. Gümüşoğlu (Ed.), 9th International Mardin Artuklu Scientific Researches Conference, the Book of Full Texts on Social Sciences (s. 48-61). Mardin, Türkiye
• Turan, H. (2015). Taylor’s “Scientific Management Principles”: Contemporary issues in personnel selection period. Journal of Economics, Business and Management, 3(11), 1102–1105.
• Tutum, C. (1980). Türk personel sisteminin sorunlarına genel bir yaklaşım. Amme İdaresi Dergisi, 13 (3), 95-107.
• Tyler, K. (2013). Job worth doing: Update descriptions. HR Magazine. https://www.shrm.org/topics-tools/news/hr-magazine/job-worth-update-descriptions
• Ulutürk, S. (2015). Yeni kamu işletmeciliği yaklaşımından hareketle üniversitelerde performans uygulaması üzerine bir değerlendirme. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(4), 27–40.
• Varcan, N. (2020). Yükseköğretim kurumlarında öğretim üyeliğine atanma sürecinde farklı düzenlemeler nedeniyle yaşanabilecek sorunlar. Anadolu University Journal of Faculty of Economics, 2(2), 34-48.
• Wright, P. M. & McMahan, G. C. (1992), Theoretical perspectives of strategic human resource management. Journal of Management, 18(1), 295-320.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınevleri.
• Yılmaz, D. V. (2022). Yükseköğretim kurumlarında stratejik insan kaynakları yönetimi. İçinde M. Sağır (Ed.), Örgütsel strateji ve stratejik insan kaynakları yönetimi: Sektörel uygulamalar (ss. 599–619). Beta Yayınları.
• Yuwono, M. A. & Rachmawati, D. (2024). Development of Henri Fayol's principles of management on the implementation of governance in the banking industry in Indonesia. International Journal of Management, Accounting and Economics, 11(6), 803–824.
• Yükseköğretim üst kuruluşları ile yükseköğretim kurumlarının idari teşkilatı hakkında Kanun Hükmünde Kararname (R.G. Tarih:21.11.1983, Sayı:18228).