Borçalı Karapapak Türklerinde Bir Etno-Sembol Olarak Müziğin Varlığı

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 2, 171 - 185, 19.12.2022

Caner Bektaş , Aykut Çerezcioğlu

Öz

Gürcistan’ın Borçalı bölgesinde yaşayan Karapapak Türkleri kendilerini köken ve kültür bakımından Türk boyu olarak tanımlamaktadır. Bu bölgede yaşayanlar sosyal ve kültürel kimliklerini korumak ve sergilemek; dolayısıyla kültürel belleği canlı tutmak için kendilerine müziksel ve müzik dışı davranış alanları yaratmışlardır. Bu alanlarda ise ortak aidiyet ve soy bilinci, ortak tarih, ortak dil gibi unsurlarla beraber milli kimlik; dolayısıyla “millet olma” konusunu işler ve aktarırlar. Bu çalışmanın perspektifi Anthony Smith tarafından ortaya atılan “Etno- Sembolizm” yaklaşımı üzerine kuruludur. Etno-sembolistlerin belirlediği ortak sembolik unsurları sergileyerek kimliklerini nasıl güçlendirdiklerini anlama çabası bu açıdan önemlidir. Çalışmanın amacı topluluğun kendi kadim aidiyet kodlarının taşıyıcısı olarak gördüğü müziğin aynı zamanda bir etnik kimlik pekiştiricisi ve bir etno-sembol olarak durumunu tartışmaktır.

Anahtar Kelimeler

Etno-sembolizm, Karapapak Türkleri, Müzik, Aşık, Borçalı

The Exıstence Of Musıc As An Ethno-Symbol In Karapapakh Turks Of Borçalı (Kvemo Kartlı)

Öz

Karapapakh Turks living in the Borcali (Kvemo Kartli) region of Georgia define themselves as a Turkish tribe in terms of origin and culture. The inhabitants of this region created musical and non-musical behavior areas for themselves to protect and exhibit their social and cultural identities, therefore keeping the cultural memory alive. In these areas, together with elements such as common belonging and ancestry, common history, and language; they process and convey the subject of national identity and "being a nation". The perspective of this study is based on the "Ethno-Symbolism" approach put forward by Anthony Smith. The effort to understand how ethno-symbolists strengthen their identities by displaying the common symbolic elements is important in this respect. The study aims to discuss the status of music, which the community sees as the bearer of its ancient codes of belonging, as an ethnic identity reinforcer and an ethnic symbol at the same time.

Anahtar Kelimeler

Ethno-symbolism, Karapapakh Turks, Music, Aşık, Borcali

Kaynakça

• Çiftçi, Ö. (2015). Karapapak Türklerinin Tarihi Gelenek ve Görenekleri. Edirne: Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı. Dan. Prof. Dr. Tilla Deniz Baykuzu. Yüksek Lisans Tezi
• Dündar, S. (2019). Terekemeler/Karapapak Türkleri (1.Baskı). Ankara: Dorlion Yayınları.
• Ersoy, İ. (2010). Kırım Tatar Ritüeli "Tepreş" Ekseninde Diasporai Kimlik ve Müzik. İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi.
• Hacaloğlu, R. A. (2002). Borçalı Toponimleri. Erdem, 14 (40), 27-68.
• Helvacı, Z. (2005). Kültür Tarihinin Yeniden İnşasında Müziğin Rolü: Evrimci ve Difüzyonist Okulların Karşılaştırılması. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Antropoloji Anabilim Dalı (Yüksek Lisans Tezi).
• İmrani, R. (2017). Kafkas da Medeniyet ve Kültürün Oluşması ve Gelişmesinde Türk Halklarının Önemi. I. Uluslararası Kafkasya Halk Kültürü Kongresi (s. 1-29). Kars: Kafkas Üniversitesi Geleneksel Aşık Sanatı ve Edebiyatı Uygulama ve Araştırma Merkezi.
• Kafkasyalı, A. (2012). Karapapak Türkleri. A.Ü Türkiyat Araştırmaları Dergisi [TAED], 269-304.
• Kemaloğlu, M. (2012). Terekeme-Karapapak Türkleri Yerleşim Alanları. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 3 (1), 55-81.
• Memmedli, Ş. (2015). Gürcistan'daki Türklerde Lokal Halk Hikayeciliği. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, 18-28.
• Memmedli, Ş. (2018). Gürcistan'da Türk Edebiyatı "Başlangıç Dönemi". Kayseri: Fenomen Yayıncılık.
• Smıth, A. (2017). Etno-Sembolizm ve Milliyetçilik. (B. F. Çallı, Çev.) İstanbul: Alfa Basım Yayım.
• Türkoğlu, İ. (2001). Karapapaklar. TDV İslam Ansiklopedisi (s. 470). İstanbul: TDV.