I. Ḫattušili Vasiyetnamesinin Tehdit Anlayışı Kapsamında Değerlendirilmesi

Year 2025, Issue: 21, 202 - 216, 31.01.2025

Serhat Uslu , Yasin Topaloğlu

https://doi.org/10.29157/etusbed.1542510

Abstract

Hitit Kralı I. Ḫattušili’nin vasiyetnamesi içeriği bakımından oldukça zengin bilgiler barındırmaktadır. Vasiyetnamenin, Hititlerin bireysel ve toplumsal anlamda çok yönlü bir ilişki ağını yansıtan birçok konuya temas ettiği görülmektedir. Vasiyetname bu ilişki ağı hayata dair birçok kavramın temsil ettiği unsurları da beraberinde getirmiştir. Bunlar arasında “tehdit” kavramı başta olmak üzere, kaygı, korku, risk, güven, güvenlik gereksinimi, çatışma ve şiddet kavramları gösterilebilir. Veliahttın belirlenme ve yetiştirilme problemleri, kargaşaya neden olan tabi toplumlar, halkın veya ileri gelenlerinin kışkırtmasıyla hanedan mensuplarının çıkarttığı veya çıkartmaya çalıştığı isyanlar, hanedan içi olumsuzluklar ve Ḫattušili ile uyumsuzlukları ile Ḫattušili’nin uyguladığı yaptırım ve tedbirler vasiyetnamenin ihtiva ettiği konulardan arasındadır. Ayrıca Ḫattušili’nin; halkın erdemli ve ahlaklı yaşamı için emir ve yasakları, bunlara uyulmadığı takdirde devlet bütünlüğünün ve halkının uğrayabileceği zararlar, tanrılara karşı görevler, zihinsel ve bedensel anlamda sağlıklı bir hayat sürdürülmesi için yapılması gerekenler vasiyetnamenin üzerinde durduğu diğer temel konuları oluştururken, bunların aynı zamanda bahsi geçen kavramlara yönelik birçok temayı da kapsadığı görülmektedir.

Keywords

Tehdit, Korku, Risk, Güven, Güvenlik İhtiyacı, Çatışma, Şiddet.

Evaluation of Ḫattušili-I Testament in the Context of Threat Concept

Abstract

The will of Hittite King Ḫattušili I encompasses a plethora of information. The course will encompass a wide range of topics that illustrate the complex web of social, and interpersonal relationships among the Hittites. Moreover, this network of relationships incorporates aspects that manifest in diverse conceptions pertaining to existence. The notion of "danger" encompasses conflict, violence, anxiety, dread, risk, and trust. The will addresses the heir apparat’s selection, and upbringing, unstable subordinate societies, rebellions by dynasty members instigated by the populace or their elders, intra-dynastic conflicts, and incompatibilities with Ḫattušili, as well as the actions, and penalties enacted by Ḫattušili. The will also underscores additional significant matters, including duties to the deities, methods for sustaining physical, and mental well-being, and the potential harm to the integrity of the state, and its populace if Ḫattušili's mandates, and prohibitions regarding virtuous, and moral conduct are disregarded, among others. The previously researched themes evidently connect to the discussed subjects.

Keywords

Threat, Fear, Risk, Trust, Need for Security, Conflict, Violence

References

• Aksan, D. (2006). Anlambilim konuları ve Türkçenin anlambilimi. Engin Yayın Evi.
• Akurgal, E. (2005). Anadolu kültür tarihi. Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu.
• Alp, S. (2001). Hitit çağında Anadolu. Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu.
• Atila, N. (2018). “Hitit Devleti’nde güvenlik algısı”. Tarih Araştırmaları Dergisi, 37(64), 161–190.
• Bağcı, H. (2013). “Çatışma yönetimi: Kavramsal ve kuramsal analiz”. In N. Akyeşilmen (Ed.), Barışı konuşmak: Teori ve pratikte çatışma yönetimi (pp. 1–29). Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
• Beck, U. (2011). Risk toplumu (K. Özdoğan & B. Doğan, Trans.). İthaki Publications.
• Beckman, G. (2000). “Bilingual edict of Ḫattušili I (2. 15)”. In W. W. Hallo & K. L. Younger Jr. (Eds.), The context of scripture (Vol. 2, pp. 79–81). Brill.
• Brandau, B., & Schickert, H. (2011). Hititler bilinmeyen bir dünya imparatorluğu (N. Mertoğlu, Çev.). Arkadaş Publishing.
• Bryce, T. (1983). The major historical text of early Hittite history. Asian Studies Monograph No. I, University of Queensland.
• Bryce, T. (2003). Hitit dünyasında yaşam ve toplum (M. Günay, Çev.). Dost Publications.
• Bryce, T. (2005). The kingdom of the Hittites. Oxford University Press.
• Bryce, T. (2020). Hititler: Anadolu savaşçıları (Ü. E. Uysal, Çev.). Kronik Kitap.
• Butcher, J. M., Hooley, J. M., & Mineka, S. (2013). Abnormal psychology. Pearson.
• Butcher, J. M., Mineka, S., & Hooley, M. J. (2011). Anormal psikoloji (O. Gündüz, Trans.). Kaknüs Publications.
• Ceylan, S., & Giray, M. D. (2012). “Örgütlerde çatışma ve çatışma yönetimi”. In N. Güngören, B. Ş. Kütük, & R. Coştur (Eds.), Davranış bilimleri (pp. 301–320). Siyasal Publications.
• Collingwood, R. G. (1996). Tarih tasarımı (K. Dinçer, Çev.). Gündoğan Publications.
• Collins, B. J. (1998). « Ḫattušili I, the Lion King”. Journal of Cuneiform Studies, 50(1), 15–20.
• Conable, B., & Libicki, M. C. (2010). How insurgencies end. National Defence Research Institute, Rand Corporation.
• Cottingham, J. (2003). Akılcılık (B. Gözkân, Trans.). Doruk Yayıncılık.
• CTH: Laroche, E. (1971). Catalogue des textes Hittite. Klincksieck.
• Cüceloğlu, D. (2006). İnsan ve davranışı. Remzi Publications.
• Çiğdem, S., & Kılıç, M. (2021). “Hititlerde Bir Psikolojik Savaş Uygulaması: Mağlup Toplumların Tanrı/Tanrıça Heykellerinin Hattuşa’ya Taşınması”. In L. G. Gökçek, E. Yıldırım, & O. Pekşen (Eds.), Anadolu’nun Eski Çağlarında İnanç Olgusu ve Yönetim Anlayışı (pp. 325–344). Değişim.
• Çotuksöken, B. (1998). Kavramlara felsefe ile bakmak. İnsancıl Publications.
• Darga, A. M. (2020). Anadolu’da kadın. Yapı Kredi Publications.
• Dedeoğlu, B. (2014). Uluslararası güvenlik ve strateji. Yeni Yüzyıl Publications.
• Deren, S. (1999). “Angst ve ölümlülük”. Doğu-Batı Düşünce Dergisi, 6(2), 111–126. Doğu-Batı Publications.
• Dinçol, A. M. (1982). “Hititler”. In Anadolu uygarlıkları görsel Anadolu tarihi ansiklopedisi (Vol. 1, pp. 18–20). Görsel Yayınlar.
• Elmas, S. M. (2013). Modern toplumun güvenlik çıkmazı. Usak Publications.
• Ergun, D. (1995). Sosyoloji ve tarih. İlke Publications.
• Eyuboğlu, İ. Z. (1991). Tarihin ilkeleri. Say Publications.
• Freedman, J. L., Sears, D. O., & Carlsmith, J. M. (2003). Sosyal psikoloji (A. Dönmez, Trans.). İmge Publications.
• Furedi, F. (2001). Korku kültürü (B. Yıldırım, Trans.). Ayrıntı Publications.
• Gall, A. L. (2012). Anksiyete ve kaygı (İ. Yerguz, Trans.). Dost Publications.
• Galula, D. (1964). Counterinsurgency warfare theory, and practice. Frederick A. Praeger.
• Geçtan, E. (1993). İnsan olmak. Remzi Publications.
• Giddens, A. (2010). Modernite ve bireysel kimlik (Ü. Tatlıcan, Trans.). Say Publications.
• Giddens, A., & Pierson, C. (1998). Conversations with Anthony Giddens: Making sense of modernity. Polity Press.
• Giddens, A., & Pierson, C. (2001). Anthony Giddens ile söyleşiler (S. Uyurkulak & M. Sağlam, Trans.). Alfa Publications.
• Giddens, A., & Sutton, P. W. (2018). Sosyolojide temel kavramlar (A. Esgin, Trans.). Phoenix Publishing.
• Güvenç, B. (1976). “Sosyal bilimlerde kavram kargaşası üzerine”. In S. Karabaş & Y. Yeşilçay (Eds.), Türkiye’de toplumsal bilim araştırmalarında yaklaşım ve yöntemler semineri (pp. 15–29). Ortadoğu Teknik Üniversitesi.
• Heywood, A. (2015). Siyasetin temel kavramları (H. Özler, Trans.). Adres Publications.
• İnanç, B. Y., & Yerlikaya, E. E. (2012). Kişilik kuramları. Pagem Akademi.
• Karagöz, B. (2011). Şiddetin görünümleri. Divan Kitap.
• Kılıç, M. (2023). Anadolu’da Savaş Stratejileri. Doruk.
• Kınal, F. (1953). Arzava memleketlerinin yeri ve tarihi. Türk Tarih Kurumu.
• Kınal, F. (1987). Eski Anadolu tarihi. Türk Tarih Kurumu.
• Klinger, J. (2019). Hititler (F. G. Gerhold, Trans.). Alfa Basım Yayım Dağıtım San. ve Tic. Ltd. Şti.
• Koçel, T. (2011). İşletme yöneticiliği. Beta.
• Kongar, E. (2011). Devrim tarihi ve toplumbilimi açısından Atatürk. Remzi Publications.
• Köknel, Ö. (2000). Bireysel ve toplumsal şiddet. Altın Kitaplar Publishing.
• Kumaş, A. (2018). “Hitit hukuki metinlerinde ataerkillik ve anaerkillik ışığında veraset”. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11 (2), 1497–1510.
• Marshall, G. (1999). Sosyoloji sözlüğü (O. Akınhay & D. Kömürcü, Trans.). Bilim ve Sanat Publications.
• Martino, D. S. (2006). Hititler (E. Özbayoğlu, Trans.). Dost Publications.
• Michaud, Y. (1991). Şiddet (C. Muhtaroğlu, Trans.). İletişim Publications.
• Moore, R. S. (2007). “The basics of counterinsurgency”. Small Wars Journal, September 08, 1–24.
• Morgan, C. T. (2011). “Genel uyarılmışlık hâli, duygu ve heyecanlar, farkındalık”. In S. Karakaş & R. Eski (Eds.), Psikolojiye giriş (S. Karakaş, Çev., pp. 193–220). Akademi Publications.
• Morgan, C. T. (2011). “Kişilik”. In S. Karakaş & R. Eski (Eds.), Psikolojiye giriş (B. Tegin, Çev., pp. 285–304). Akademi Publications.
• Neuman, W. L. (2014). Toplumsal araştırma yöntemleri: Nitel ve nicel yaklaşımlar I (S. Özge, Çev.). Yayın Odası.
• Özakkaş, T. (2014). Anksiyete bozuklukları ve tedavisi. Psikoterapi Enstitüsü Eğitim.
• Rahim, M. A. (1992). Managing conflict in organization. Praeger Publishers.
• Sagona, A., & Zimansky, P. (2015). Arkeolojik veriler ışığında Türkiye’nin en eski kültürleri MÖ 1.000.000-550 (N. Başgelen, İ. S. Belik, M. Payne, & H. Taşkıran, Trans.). Arkeoloji & Sanat Publications.
• Salecl, R. (2014). Kaygı üzerine (B. E. Aksoy, Trans.). Metis Publications.
• Sommer, F., & Falkenstein, A. (1938). Die hethitisch akkadische Bilingue des Ḫattušili I (Labarna II). C. H. Beck.
• Svendsen, L. F. H. S. (2017). Korkunun felsefesi (M. Erşen, Trans.). Redingot Kitap.
• Tarhan, E. Ü. (2007). Yeni Türk Ceza Yasasında tehdit ve hakaret sonuçları. Yetkin Publications.
• Tınaz, P. (2011). İşyerinde psikolojik taciz (mobing). Beta Basım A.Ş.
• Ünal, A. (2002). Hititler devrinde Anadolu I. Arkeoloji & Sanat Publications.
• Ünsal, A. (1996). “Genişletilmiş bir şiddet tipolojisi”. Cogito, 6 (29–34). Yapı Kredi Publications.
• Williams, R. (2012). Anahtar sözcükler (S. Kılıç, Trans.). İletişim Publications.
• Yaylagül, L. (2006). Kitle iletişim kuramları: Egemen ve eleştirel yaklaşımlar. Dipnot Publications.
• Yıldırım, E. (2020). “Hititlerdeki tahta geçiş sisteminin çağdaşı olan Mısır Krallığı ile kıyaslanması”. History Studies, 12(5), 2299–2317.
• Yıldırım, E. (2021). “Hitit krallarının inanç yapısındaki yerinin yönetim anlayışına etkisi”. In L. G. Gökçek, E. Yıldırım, & O. Pekşen (Eds.), Anadolu’nun eski çağlarında inanç olgusu ve yönetim anlayışı (pp. 287–308). Değişim Yayınları.
• Yiğit, T. (1996). “Hitit kral ailesi üyelerinin siyasal etkinlikleri üzerine”. Tarih Araştırmaları Dergisi, 18 (29), 233–245.