Ayhan Bıçak ve Türkiye'de Felsefe

Year 2025, Issue: 22, 106 - 115, 31.05.2025

Mustafa Günay

https://doi.org/10.29157/etusbed.1558809

Abstract

“Türkiye’de felsefe var mı?”, “Bizde filozof var mı?” türünden sorular sıkça sorulmakta ve çoğunlukla olumsuz yanıtlar verilmektedir. Felsefe, içinde bulunduğu toplum ve kültür ortamıyla ilişkilidir. Bu bağlamda felsefi düşünceyi engelleyen, önünü kapatan engellerle de mücadele edilmesi gereklidir. Türkiye’de felsefe yapmanın önündeki engelleri ya da engelleyici etkenler çok sayıda ve çeşitli niteliktedir. İçsel ve dışsal engeller biçiminde bir ayrım yapılabilir. Ayhan Bıçak Türkiye’de felsefenin durumunu, karşılaştığı sorunları irdeleyen ve çözüm yollarını arayan önemli çalışmalar ortaya koymuştur.
Türkiye’de felsefenin önündeki başlıca engeller arasında şunlar yer alır: Diyalog ve eleştiri eksikliği, ideolojilerin yörüngesinde olmak, felsefede batı-merkezci zihniyet, toplumsal yapıdaki etkenler vb. Türkiye’de felsefi düşüncenin yolunu kapatan dışsal engellerin yanı sıra önemli içsel engeller de vardır. Türkiye’de felsefi geleneğin olup olmadığı da tartışma konuları arasında yer alır.
Ayhan Bıçak’ın Türkiye’de felsefe yapmanın önündeki engeller ve düşünce üretimini zorlaştıran ve hiç de teşvik edici olmayan koşullar hakkında önemli saptama ve değerlendirmeler yapmaktadır. Bıçak, aynı zamanda felsefecilerin neler yapmaları gerektiği konusunda önemli değerlendirmeler yapmakta ve işaretler de ortaya koymaktadır. Onun kullandığı “felsefenin gerçekliği” kavramı, eleştiri, tartışma ve diyalog yolunu açık tutmaya, genişletmeye yönelik bir ifadedir.

Keywords

Türkiye’de Felsefe, Gelenek, Eleştiri, Diyalog

Ayhan Bıçak and Philosophy in Turkey

Abstract

Questions such as “Is there philosophy in Turkey?” and “Do we have philosophers?” are frequently asked and mostly answered in the negative. Philosophy is related to the social and cultural environment in which it exists. In this context, it is also necessary to combat the obstacles that hinder and block philosophical thought. The obstacles to philosophy in Turkey are many and varied. A distinction can be made between internal and external obstacles. Ayhan Bıçak has produced important studies that examine the state of philosophy in Turkey, the problems it faces and search for solutions.
Among the main obstacles to philosophy in Turkey are the following: Lack of dialogue and criticism, being in the orbit of ideologies, western-centered mentality in philosophy, factors in social structure, etc. In addition to the external obstacles blocking the path of philosophical thought in Turkey, there are also important internal obstacles. The existence of a philosophical tradition in Turkey is also a matter of debate.
Ayhan Bıçak makes important observations and evaluations about the obstacles to philosophizing in Turkey and the conditions that make the production of thought difficult and not encouraging at all. At the same time, Bıçak also makes important assessments and points out what philosophers should do. His concept of “the reality of philosophy” is an expression intended to keep open and expand the path of criticism, discussion and dialogue.

Keywords

Philosophy in Turkey, Tradition, Criticism, Dialog

References

• Bıçak, A. (2002). Felsefenin Yapısı ve Sorunları. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Bıçak, A. (2009). “Macit Gökberk’in Felsefe Anlayışı”, Felsefe Arkivi, 33, 2009.
• Bıçak, A. (2012). “Felsefe Anlayışımızdaki Sorunlar”, Türkiye’de Felsefenin Geleneği ve Geleceği içinde. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
• Bıçak, A. (2022). Türkiye’de Felsefenin Gerçekliği ve Eleştirisi, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Erdem, H. (2007). Felsefenin Işığında Tartışmalar, Ankara: Arma1 Yayınları.
• Kaynardağ, A. (2002). Türkiye’de Cumhuriyet Döneminde Felsefe, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Özlem, D. (1998). Bilim Tarih ve Yorum, İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Uygur, N. (2002). Türk Felsefesinin Boyutları, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.