DUYGUSAL EMEK VE DUYGUSAL ZEKÂNIN ÖRGÜTSEL ADANMIŞLIK ÜZERİNDEKİ ROLÜNÜN İNCELENMESİ

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 8, 207 - 226, 31.08.2021

Ethem Merdan

Öz

İşini aşırı derecede seven ve o iş yerini benimseyen işgörenler, işyerlerinin amaçları doğrultusunda ilerlemesi için emek vermekten çekinmezler. Hatta işine olan sevgisi nedeniyle çalışanlarda örgüte olan bağlılık daha ileri boyutlara ulaşmıştır. Bunda çalışanların duygusal yapılarının etkili olduğu söylenebilir. Bu çalışmanın amacı, duygusal emeğin ve duygusal zekânın örgütsel adanmışlık üzerindeki etkisini incelemektir. Hem alanyazında bu konuda bir çalışmaya rastlanılmamış olması, hem de işgörenlerin örgüte adanmışlıklarını ve ilgilerini farklı yönleriyle etkileyen bu kavramlar sayesinde bireylerin işlerini daha fazla benimsemelerini sağlamaları açısından bu çalışma önem arz etmektedir. Çalışmanın örneklemi Kırıkkale ve Kırşehir’deki ilköğretim ve ortaöğretim okullarında çalışan öğretmenlerdir (n= 316). Veri toplamak amacıyla anket yöntemi kullanılmıştır. Elde edilen veriler kullanılarak araştırma modeli ve hipotezleri, Pearson Korelasyon ve Regresyon analizi yardımıyla test edilmiştir. Araştırma bulgularına göre duygusal emeğin örgütsel adanmışlık üzerinde etkisinin olduğu belirlenmiştir. Ancak duygusal zekânın örgütsel adanmışlık üzerinde etkisi tespit edilememiştir. Elde edilen sonuçların literatüre ve araştırmacılara katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Duygusal Emek, Duygusal Zekâ, Adanmışlık, Örgütsel Adanmışlık.

Kaynakça

• Altunay, E. (2017). İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Örgütsel Güven Ve Adanmışlık Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, Millî Eğitim, Sayı 213, Kış/2017, 37-66.
• Ashforth, B. E. and Ronald H. H. (1993), Emotional Labor in Service Roles: The Influence of Identity, The Academy of Management Review, 18(1), 88-115.
• Austin E. J., Saklofske D. H., Huang S. H. S., McKenney D. (2004). Measurement of Trait Emotional İntelligence: Testing and Cross-Validating a Modified Version of Schutte et al.'s (1998) Measure, Personality and Individual Differences, 36/3, 555–562.
• Bağcı , Z. ve Bursalı, Y. M. (2015). Duygusal Emeğin İş Performansı Üzerindeki Etkisi: Denizli İlinde Hizmet Sektöründe Görgül Bir Araştırma, KAÜ İİBF Dergisi, 6(10), 69-90
• Basım, H. N. ve Begenirbaş, M. (2012). Çalışma Yaşamında Duygusal Emek: Bir Ölçek Uyarlama Çalışması, Yönetim ve Ekonomi, 19/1, 77-90.
• Baş, M. ve Kılıç, N. (2014). Duygusal Emek Boyutları, Süreci ve Sonuçlarının Engelli Turizm Pazarında Değerlendirilmesi, Gazi Üniversitesi Turizm Fakültesi Dergisi, 2, 67-83.
• Biçkes, D. M., Yılmaz, C., Demirtaş, Ö. ve Uğur, A. (2014). Duygusal Emek ile İş Tatmini Arasındaki İlişkide Psikolojik Sermayenin Aracılık Rolü: Bir Alan Çalışması, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, Ağustos 2014, 9(2), 97‐ 121
• Celep, C. (1998). Eğitim Örgütlerinde Öğretmenlerin Örgütsel Adanmışlığı, Eğitim ve Bilim Dergisi, 22(108), 56-62.
• Celep, C. (2000). Eğitimde Örgütsel Adanma ve Öğretmenler, Anı Yayıncılık, Ankara.
• Celep, C. ve Bülbül, T. (2003). Öğretmenlerin Okul Dışına Kendini Adanma Odakları, Eğitim ve Bilim Dergisi, Cilt:28, Sayı:127, 37-44.
• Cohen, L., Manion, L. and Morrison, K. (2000). Research Methods in Education, (5th ed). Routledge Falmer, Taylor&Francis Group.
• Çetinkaya, Ö. ve Alparslan, A. M. (2011). Duygusal Zekânın İletişim Becerileri Üzerine Etkisi: Üniversite Öğrencileri Üzerinde Bir Araştırma, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C.16, S.1, 363-377.
• Demir, M. (2010). Örgütsel Sapma Davranışının Kontrolünde Duygusal Zekânın Rolü: Konaklama İşletmelerinde Bir Araştırma, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26 (1), 196-207.
• Diefendorff, J. M., Croyle, M. H. and Grosserand, R. H. (2005). The Dimensionality and Antecedents of Emotinal Labor Strategies, Journal of Vocational Behavior, 66, 339-357.
• Eroğlu, S. (2007). Toplam Kalite Yönetimi Uygulanan Ortaöğretim Kurumlarında Öğretmenlerin Örgütsel Adanmışlık ve Motivasyon Düzeyleri, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Eroğlu, Ş. G. (2014). Örgütlerde Duygusal Emek Ve Tükenmişlik İlişkisi Üzerine Bir Araştırma, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 19, 2014, Sayfa 147-160.
• Güler, H. N. ve Marşap, A. (2019). Duygusal Zekâ ve Duygusal Emek Etkileşimi Üzerine Bir Literatür İncelemesi, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl:18, Sayı:35, Bahar 2019/1, 63-81.
• Grandey, A. A. (2000), Emotion Regulation in the Workplace: A New Way to Conceptualize Emotional Labor, Journal of Occupational Health Psychology, 5 (1), 95-110.
• Hochschild, A. R. (1979). Emotion Work, Feeling Rules and Social Structure, American Journal of Sociology, 85: 551–575.
• Hochschild, A. R. (1983). The Managed Heart, Berkeley: University of California Press.
• Karakuş, M. (2008). İlköğretim Okul Yöneticilerinin ve Öğretmenlerin Duygusal Zekâ Yeterliklerinin, Öğretmenlerin Duygusal Adanmışlık, Örgütsel Vatandaşlık Ve İş Doyumu Düzeylerine Etkisi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Elazığ.
• Kaya, U. ve Özhan, Ç. K. (2012). Duygusal Emek ve Tükenmişlik İlişkisi: Turist Rehberleri Üzerine Bir Araştırma, Çalışma İlişkileri Dergisi, Cilt 3, Sayı 2, Sayfa: 109-130.
• Kılıç, G. ve Demirel, E. T. (2019). Duygusal Zekâ Mesleki Stres İlişkisinin Duygusal Emeğin Aracılık Etkisi Bağlamında Okunması: Elazığ Sağlık Çalışanları Örneği, International Journal of Academic Value Studies, Vol: 5, Issue: 2, 230-257.
• Kızıl, Ş. (2014). Öğretmenlerin Duygusal Zekâları İle Örgütsel Adanmışlıkları Arasındaki İlişki (Balıkesir İli Örneği), Okan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Koçel, T. (2015). İşletme Yöneticiliği, Beta Yayıncılık, 16. Baskı. İstanbul.
• Lee, Y. H. and Woo, B. (2017). Emotional Intelligence, Emotional Labor, and Emotional Exhaustion among Korean Fitness Employees, Journal of Global Sport Management, March 2017, 2(1):1-14.
• Lu, X., Lee, H. J., Yang, S. B., Song, M. H. (2020). The Dynamic Role of Emotional Intelligence on the Relationship Between Emotional Labor and Job Satisfaction: A Comparison Study of Public Service in China and South Korea, Public Personnel Management, August 2020, 1-25.
• Ma, S., Silva, M. G., Trigo V., Callan, V. J. (2019). The Influence of Emotional Labor and Emotional Intelligence on Job Performance: Does Ownership Type Matter? A Comparison of Public and Private Organizations in China, International Journal of Public Administration, July 2019, 43(2):1-12.
• Mayer, J. D. and Salovey, P., (1993). The Intelligence of Emotional Intelligence, Intelligence, 17, 433-442.
• Mayer, J. D., Roberts, R. D. and Barsade, S. G. (2008). Human Abilities: Emotional Intelligence, Annual Review of Psychology, 59, 507-536.
• Mayer, J. D., Salovey, P. and Caruso, D. R. (2004). Emotional Intelligence: Theory, Findings and Implications, Psychological Inquiry, Vol:15, No:3, 197-215.
• MEB, (2020). Millî Eğitim İstatistikleri Örgün Eğitim 2019/'20. Erişim Tarihi: 24.06.2021, http://sgb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2020_09/04144812_meb_istatistikleri_orgun_egitim_2019_2020.pdf
• Mesmer-Magnus, J. R., De Church, L. A. and Wax, A. (2012). Moving Emotional Labor Beyond Surface and Deep Acting: A Discordance-Congruence Perspective, Organizational Psychology Review, 2(1), 6-53.
• Morris, J. A. and Feldman, D. C. (1996), The Dimensions, Antecedents and Consequences Of Emotional Labor, Academy of Management Review, 21(4), 986-1010. Mowday, Richard T., Richard M. Steers, Lyman W. Porter. (1979). The Measurement of Organizational Commitment, Journal of Vocational Behavior, 14: 2, 224-247.
• Oğuz, H. ve Özkul, M. (2016). Duygusal Emek Sürecine Yön Veren Sosyolojik Faktörler Üzerine Bir Araştırma: Batı Akdeniz Uygulaması, Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, Yıl: 2016, Cilt: 7, Sayı: 16,130-154.
• Oral, L. ve Köse, S. (2011). Hekimlerin Duygusal Emek Kullanımı İle İş Doyumu Ve Tükenmişlik Düzeyleri Arasındaki İlişkiler Üzerine Bir Araştırma, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C.16, S.2, 463-492.
• Othman, A. K., Abdullah, H. S. and Ahmad, J. (2008). Emotional Intelligence, Emotional Labour and Work Effectiveness in Service Organisations: A Proposed Model, The Journal of Business Perspective, 12(1), 31-42.
• Özkan, G. (2013). Çağrı Merkezlerinde Duygusal Emek ve Örgütsel İletişim, Selçuk İletişim, 7, 4, 64-80.
• Philipp, A. and Schupbach, H. (2010). Longitudinal Effects of Emotional Labour on Emotional Exhaustion and Dedication of Teachers, Journal of Occupational Health Psychology, Vol. 15, No. 4, 494-504.
• Polatcı, S. ve Özyer, K. (2015). Duygusal Emek Stratejilerinin Duygusal Zekanın Tükenmişliğe Etkisindeki Aracılık Rolü, AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt:15, Yıl:15, Sayı:3, 15: 131-156.
• Ramachandran, Y., Jordan, P. J., Troth, A. C., Lawrence, S. A. (2011). Emotional Intelligence, Emotional Labour and Organisational Citizenship Behaviour in Service Environments, International Journal of Work Organisation and Emotion, December 2011, 4(2), 136-157.
• Riaz, Z., Arif, A., Nisar, Q. A., Ali, S., Hussain, M. S. (2018). Does Perceived Organizational Support influence the Employees Emotional labor? Moderating & Mediating role of Emotional Intelligence, Pakistan Journal of Humanities and Social Sciences, October – December 2018, Volume 6, No. 4, 526-543.
• Salovey, P., and Mayer, J. D. (1990). Emotional Intelligence, Imagination, Cognition, and Personality, Volume: 9 issue: 3,, 185-211.
• Savaş, A. C. (2012). Okul Müdürlerinin Duygusal Zekâ Ve Duygusal Emek Yeterliklerinin Öğretmenlerin İş Doyumu Düzeylerine Etkisi, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 33, Ağustos 2012, 139-148.
• Schutte, N. S., Malouff, J. M., Hall, L. E., Haggerty, D. J., Cooper, J. T., Golden, C. J., Dornheim, L., (1998). Development and Validation of a Measure of Emotional İntelligence, Personality and Individual Differences, 25, 167-177.
• Şentürk, F. K. ve Karakış, K. (2020). Duygusal Zekânın Duygusal Emek Üzerindeki Etkisi, Business & Management Studies: An International Journal, 8(3): 2953-2991.
• Tan, Ç. (2016). İlköğretim Okul Yöneticilerinin Takım Liderlik Davranışlarının Öğretmenlerin İş Doyumu, Örgütsel Adanmışlık ve Örgütsel Vatandaşlık Düzeylerine Etkisi, Ekev Akademi Dergisi, Yıl: 20, Sayı: 68, 65-80.
• Taştan, S. B. (2014). Örgüt İklimi ile Örgütsel Adanmışlık Arasındaki İlişkide Psikolojik Güçlendirme Algısının Ara Değişken Olarak İncelenmesi ve Psikososyal Kaynakların Rolü: Kamu Kesim Çalışanları Üzerine Bir Araştırma, Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, Cilt 6, Sayı 1, 91-106.
• Tutar, H. ve Erdem, A. T. (2020). Örnekleriyle Bilimsel Araştırma Yöntemleri ve SPSS Uygulamaları, Seçkin Yayıncılık, 1. Baskı, Ankara.
• Wang, X. and Lian, X. (2015). Psychological Capital, Emotional Labor and Counterproductive Work Behavior of Service Employees: The Moderating Role of Leaders’ Emotional Intelligence, American Journal of Industrial and Business Management, 2015, 5, 388-395.
• Yavan, Ö. (2016). Örgütsel Davranış Düzleminde Adanmışlık, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 25, 278-296.
• Yeni, Z. ve Özler, N. D. E. (2015). Duygusal Emek, Editör: Özler, N. D. E., Örgütsel Davranışta Güncel Konular, Ekin Yayınevi, 3. Baskı, Bursa.
• Yıldız, D. ve Uzunsakal, E. (2018). Alan Araştırmalarında Güvenilirlik Testlerinin Karşılaştırılması ve Tarımsal Veriler Üzerine Bir Uygulama, Uygulamalı Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 1, 14-28.
• Yürür, S. ve Ünlü, O. (2011). Duygusal Emek, Duygusal Tükenme ve İşten Ayrılma Niyeti İlişkisi, “İş Güç” Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, Cilt: 13, Sayı: 2, 81-104.