Borsa İstanbul'da (BIST) Yer Alan Menkul Kıymet Yatırım Ortaklığı Şirketlerinin TOPSIS ve PROMETHEE Yöntemleri ile Finansal Performanslarının Karşılaştırılması

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 1, 72 - 90, 14.10.2021

Hatice Ferek Erkan Poyraz

Öz

Finansal yatırım kararları, birçok yatırımcı için oldukça zor ve zaman alıcı bir süreçtir. Özellikle bilgi toplama ve karar verme açısından değerlendirildiğinde, yatırım ortaklıkları oldukça cazip hale gelmektedir. Yatırım ortaklığı, yüz yılı aşkın süredir tüm dünyadaki yatırım ortamının parçası olan toplu bir yatırım şeklidir. Yatırım ortaklığı türlerinden biri olan menkul kıymet yatırım ortaklıkları ise, çeşitli varlıklar ve araçlardan oluşan portföyü işletmek amacıyla, anonim ortaklık şeklinde ve kayıtlı sermaye esasına göre kurulan sermaye piyasası kurumudur. Ülke ekonomisi için son derece kilit role sahip olan menkul kıymet yatırım ortaklıklarının finansal performanslarının incelenmesi işletme sahipleri, yöneticileri, hissedarları, kredi verenleri, potansiyel yatırımcılar ve ilgili kurumlar için önemli bir durumdur. Bu çalışmanın amacı; Borsa İstanbul (BİST)’da yer alan menkul kıymet yatırım ortaklıklarının, 10 adet finansal oran yardımı ile 2014 ve 2018 yılları arasındaki performanslarını TOPSIS ve PROMETHEE yöntemlerine göre sıralayıp sonuçlarını değerlendirmektir. 2014-2018 dönemini kapsayan 5 yıllık döneme ilişkin likidite, finansal yapı, faaliyet ve kârlılık oranları, KAP (Kamuyu Aydınlatma Platformu) ve şirketlerin faaliyet raporlarından elde edilen veriler aracılığıyla hesaplanmıştır. Çalışmanın sonucunda kullanılan yöntemlerin sonuçları menkul kıymet yatırım ortaklıkları bakımından karşılaştırılmış olup çıkan sonuçlar birbirlerine yakın olsalar da birebir örtüşmemektedir.

Anahtar Kelimeler

Finansal Performans, Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri, TOPSIS, PROMETHEE, Menkul Kıymet Yatırım Ortaklığı

Kaynakça

• Akpınar, H. (2017). Beş Büyük Kişilik Modeli Kapsamında Çok Kriterli Karar Verme Teknikleri Aracılığıyla İşgören Sınıflandırma, Yüksek Lisans Tezi, İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Aktaş, İ. (2016). BİST’te Hisse Senetleri İşlem Gören Otomotiv Sektöründeki Firmaların TOPSIS Yöntemine Göre Performans Değerlemesi ve Analizi, Yüksek Lisans Tezi, Manisa Celal Bayar Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Manisa.
• Bayyurt, N. (2007). İşletmelerde Performans Değerlendirmenin Önemi ve Performans Göstergeleri Arasındaki İlişkiler. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, (53), ss.577-592.
• Brans, J. P. and Marechal, B. (2005). PROMETHEE Methods. In Multiple Criteria Decision Analysis: State of the Art Surveys. International Series in Operations Research & Management Science, 78, pp.163-195.
• Brans, J. P. and Vıncke, Ph. (1985). Note-A Preference Ranking Organisation Method. Management Science, 31 (6), pp.647-656.
• Çenber, Ç. (2018). Çok Kriterli Karar Verme ile Finansal Performansın Belirlenmesi: Halka Açık Kurumsal Şirketler Üzerine Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi, Uşak Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak.
• Çiftçi, C. (2014). Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleriyle İMKB’de İşlem Gören Büyük Çaplı Şirketlerin Finansal Performanslarının Karşılaştırmalı Analizi, Yüksek Lisans Tezi, Gebze Teknik Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gebze.
• Dağdeviren, M. ve Eraslan, E. (2008). PROMETHEE Sıralama Yöntemi ile Tedarikçi Seçimi. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 23 (1), ss.69-75.
• Gelashvılı, T. (2019). Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ile Performans Değerlendirmesi: AHP, TOPSIS ve PROMETHEE Yöntemlerinin Karşılaştırılması, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Genç, T. and Dinçer, S. E. (2013). Visual Analysis for Multi Criteria Decision Problems by PROMETHEE Method and GAIA Plane: An Application, Determine the Level of Regional Socio Economic Development in Turkey. Trakya University Journal of Social Science, 15 (2), pp.111-130.
• Karakaşoğlu, N. (2008). Bulanık Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ve Uygulama, Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
• Özbey, O. (2012). Interactive Multi Criteria Decision Making Using a Tchebycheef or Hybrid Utility Function and Predicted Strength of Preferences, Doctoral Dissertain, State University of New York. Faculty of the Graduate School, New York.
• Öztel, A. (2016). Çok Kriterli Karar Verme Yöntemi Seçiminde Yeni Bir Yaklaşım, Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Sezer, H. (2008). Düzenli Hat Taşımacılığında Nakliye Müteahhidinin Gemi Operatörü Seçimine Çok Kriterli Karar Destek Sistemi Yaklaşımı, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Şener Alkan, S. (2020). ELECTRE III, ELECTRE TRI ve TOPSIS Yöntemleri ile İş Yapma Kolaylığı Endeksi Verileri Üzerine Bir Uygulama, Doktora Tezi, Sivas Cumhuriyet Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas.
• Uzun, S. (2015). Gemi İnşa Sürecinde Ana Makine ve Jeneratör Seçimi: AHP, TOPSIS ve PROMETHEE Uygulaması, Yüksek Lisans Tezi, Gebze Teknik Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gebze.
• Yaralıoğlu, K. (2010). Karar Verme Yöntemleri. Ankara: Detay Yayıncılık. Yıldırım, B. F. ve Önder, E. (Ed). (2018). Operasyonel, Yönetsel ve Stratejik Problemlerin Çözümünde Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri. Bursa: Dora Yayıncılık.
• Zelvi, A. (2019). Türkiye’deki Özel Bankaların Finansal Performanslarının Ölçümü: TOPSIS ve PROMETHEE Yöntemleri ile Bir Uygulama, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Wei, J. (2010). TOPSIS Method for Multiple Attribute Decision Making with Incomplete Weight Information in Linguistic Setting. Journal of Convergence Information Technology, 5 (10), pp.181-187.
• Wu, CR., Lin, CT. and Tsai, PH. (2008). Financial Service of Wealth Managemnt Banking: Balanced Scorecard Approach. Journal of Social Sciences, 4 (4), pp.255- 263.