MISSION AND EFFECTIVENESS OF HIGHER EDUCATION IN TURKEY

Year 2023, Volume: 4 Issue: 2, 16 - 31, 01.01.2024

Eda Akdoğan , Vicdan Altınok

Abstract

TÜRKİYE’DE YÜKSEKÖĞRETİMİN MİSYONU VE ETKİLİLİĞİ

Abstract

Yükseköğretimin misyonu üniversitelerin ilk kuruldukları yıllardan itibaren sürekli tartışma konusu olmuştur. Üniversitelerin topluma katkısı her dönemde oldukça fazla olmuş ülkelerin en önemli kurumları halini almıştır. Bu bağlamda Türkiye’de yer alan üniversitelerin misyonu ve bu misyonu ne kadar yerine getirdiği oldukça önemli hale gelmiştir. Bu çalışmanın amacı üniversitelerin 2019-2023 stratejik planlarında yer alan misyon ifadelerinin bileşenlerinin tespit edilmesi ve bu misyonların gerçekleştirme düzeylerinin belirlenmesidir. Bu bağlamda 119 devlet üniversitesinden 81 üniversitenin misyon ifadesi incelenerek içerik analizine tabi tutulmuştur. Ortaya çıkan temel bileşenlerin etkililiğini ortaya koymak adına URAP, TUBİTAK, TÜİK, UNİ-VERİ ve GEM tarafından farklı amaçlar üzere hazırlanmış raporlar kullanılmıştır. Bu raporlar ikincil veri analizine tabi tutulmuştur. Analizler sonucunda sırasıyla topluma katkı sunma, nitelikli birey ve işgücü yetiştirme ve araştırma misyonu en sık ifade edilen misyonlar olmuştur. Bu misyonlar etkililiği bakımından incelenmiş ve bu stratejik plan döneminde üniversitelerin misyonlarını yerine getirmede yeterli düzeyde etkili olmadıkları sonucuna ulaşılmıştır. Üniversitelerin misyonlarını yeterli düzeyde yerine getirebilmeleri adına bir takım öneriler sunulmuştur. Özellikle üniversitelerin finansman bağlamında özgürleşmesi, akademisyenlerin güçlendirilmesi ve daha fazla araştırma yapması noktasında teşvik edilmesi gerekmektedir. Ek olarak girişimci üniversite olmak adına üniversiteler ticari kurumlar haline getirilmemeli öz yapısı korunmalıdır.

Keywords

Etkililik, Misyon, Yükseköğretim

References

• Antalyalı Ö.L. (2007). Tarihsel Süreç İçerisinde Üniversite Misyonlarının Oluşumu. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2 (6).
• Atuahene F. (2011). Re-thinking the Missing Mission of Higher Education: An Anatomy of the Research Challenge of African Universities. Journal of Asian and African Studies, 46 (4), 321-341.
• Arabacı, İ. & Şener, G. (2016). Üniversitelerin Misyon İfadelerinin Tematik Olarak İncelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 22 (2), 701-716.
• Aslan, G. (2010). Öğretim Üyelerinin Girişimci Üniversite ve Üniversite Sanayi İşbirliği Kavramlarına İlişkin Görüşleri. International Conference on New Trends in Education and Their Implications (İCONTE), 11-13 Kasım, Antalya
• Bilginoğlu F. (2016). Üniversite ve Kendi Başına Düşünme Yeteneği. G.Yücel (Ed.) . İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Muhasebe Enstitüsü Seçmeler içinde (s. 3-5). İstanbul: Muhasebe Enstitüsü Yayın
• Bowen, G. A. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative Research Journal, 9(2), 27-40.
• Camelia G. & Marius P. (2013). Mıssıon Statements In Hıgher Educatıon: Context Analysıs And Research Proposıtıons. Annals of Faculty of Economics, 1 (2), 653-663.
• CBİKO. 2023. UNI-VERİ. https://www.cbiko.gov.tr/projeler/uni-veri adresinden erişilmiştir.
• Creswell, J. W. (2014). Research Design: Qualitative, Quantitative, And Mixed Methods Approaches (4. Baskı). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Cortés Sánchez, J. D. (2018). Mission Statements Of Universities Worldwide: Text Mining Andvisualization. Intangible Capital, 14(4), 584–603, https://doi.org/10.3926/ic.1258
• Çakır, Ö. & Kellevezir, İ. (2020). Yükseköğretim Mezunlarında İşsizlik ve Nitelik Uyumsuzluğu Olgusu: UNI-VERI Araştırma Sonuçları Işığında Bir Değerlendirme. Çalışma İlişkileri Dergisi, Özel Sayı, 1-17.
• Çelik, Z. (2015). Türkiye’de vakıf üniversitelerinin mevcut durumu ve geleceği (Politika Notu No. 8). İstanbul: İlmi Etüdler Derneği.
• Çiçek V. & Töremen F. (2018). Araştırma Girişimci ve Yenilikçi Üniversite Olmanın Sırrı: Üniversitelerin Misyon, Vizyon ve Değerleri Girişimcilik Özelliklerini Ne Kadar Tetiklemektedir?. Ekonomi Ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5 (9).
• Çiftçi, M. (2015). Girişimci Üniversite ve Üçüncü Kuşak Üniversiteler. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (27).
• Damar, M. , Özdağoğlu, G. & Özveri, O. (2020). Üniversitelerde Dönüşüm Süreci ve Araştırma Üniversitesi Yaklaşım . Uluslararası Medeniyet Çalışmaları Dergisi, 5 (2), 135-159.
• Doğan S. & Emekci M. (2020). Investigation of Mission and Vision Expressions of Universities in Turkey. Researcher: Social Science Studies, 8, 161-203.
• Dolgun U. (2010). Yirmi Birinci Yüzyılda Yüksek Öğretimin Yeni Misyonu: Ticari Üniversiteler ve Girişimci Akademisyenler. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Konferansları Dergisi. 42, 15-39.
• Emekçi M. (2019). Türkiye’deki Üniversitelerin Misyon Ve Vizyon İfadelerinin Tematik Olarak İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, İstanbul.
• Ellıs J. & Mıller P. (2014). Providing Higher Education in Post-modern Times: what do university mission statements tell us about what they believe and do?. Research in Comparative and International Education, 9 (1), 83-91.
• Emini, F. T. & Ayaz, Ç. E. (2020). Yükseköğretim Kurumlarının Misyon Bildirimlerinin İnovasyon Temelinde Analizi. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22 (1) , 89-100.
• Erdem, A. R. (2005). Üniversitenin Var Oluş Nedeni (Üniversitenin Misyonu). Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17 (17) , 75-86.
• Gasset, O. Y. (1998). Üniversitenin misyonu (N. G. Işık, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• GEM. (2019). Ulusal Girişimcilik Raporu. Erişim Adresi: https://www.gemconsortium.org/latest-global-reports. (Haziran,2020).
• Güleç, İ. & Demir, S. (2023). Türk Yükseköğretiminde Toplumsal Katkı Kavramının Kapsamı Üzerine. Üniversite Araştırmaları Dergisi, 6 (1), 1-12.
• Güngör Tanç, Ş, Tanç, A, Çardak, D. &Yağlı, İ. (2022). Türkiye’deki üniversitelerin sürdürülebilirlik çalışmalarının incelenmesi. Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, 66, 83-100.
• Hawkins B. L. (2008). The Tower and Cloud: Hıgher Education in the Age of Cloud Computıng. İçinde R. Kantz (Ed.), Accountability, Demand for İnformation and the role of the Campus IT Organization (s.98-106). Educause.
• Hurdato S. (2007). Linking Diversity with the Educational and Civic Missions of Higher Education. The Review of Higher Education, 30(2), 185-196.
• Kılıç, M . (2010). Stratejik Yönetim Sürecinde Değerler, Vizyon ve Misyon Kavramları Arasındaki İlişki. Sosyoekonomi, 13 (13).
• Kıral, B. (2020). Nitel Bir Veri Analizi Yöntemi Olarak Doküman Analizi. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 170-189.
• Kuzu Ö. H. (2020). Dünya Çapında Üniversiteler” Bağlamında Misyon-Vizyon Üzerine Karşılaştırmalı Bir Çalışma. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 10(1), 8-23.
• Küçükoğlu, U. ve Göktaş, M. (2023). Türk Yükseköğretiminde Araştırma Üniversitelerinin Rolü. Uluslararası Medeniyet Çalışmaları Dergisi, 8 (2), 269-291.
• Levine P. (2014). A Defense of Higher Education and Its Civic Mission. The Journal of General Education , 63 (1), 47-56.
• MacLeod, L. (2016). Mission, vision and values statements: The physician leader’s role. Physician Leadership Journal, 3(5), 18–25.
• Ocak M. & Karabulut B. (2017). Türkiye-İngiltere Üniversitelerinin Vizyon ve Misyon İfadelerinin İçerik Analizi İle Karşılaştırılması. C.Ü. İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi, 18(2).
• Özdem G. (2011). Yükseköğretim Kurumlarının Stratejik Planlarında Yer Alan Vizyon ve Misyon İfadelerinin Analizi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(4).
• Özdemir, S., Boyacı, A., Kılınç, A. Ç. & Koşar, S. (2019). Türk Yükseköğretim Sistemi Bağlamında Girişimci Üniversite Modelinin İncelenmesi: Nitel bir araştırma. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39(2), 989-1027.
• Özer, Y. E. (2011). Girişimci Üniversite Modeli ve Türkiye. Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 30(2), 85- 100.
• Öztürk Başpınar, N. (2020). Vakıf Üniversitelerinin Web Sayfalarındaki Misyon ve Vizyon İfadelerinde Etik Vurgular Üzerine Bir Araştırma, İşletme Araştırmaları Dergisi, 12 (1), 469-488.
• Peer V. & Penker M. (2016). Higher Education Institutions and Regional Development: A Meta-analysis. International Regional Science Review, 39(2), 228-253.
• Peters M.A. (2007). Hıgher Educatıon, Globalısatıon And The Knowledge Economy: Reclaiming The Cultural Mission. Ubiquity, 8 (18).
• Pinheiro R., Langa P. V. & Pausits A. (2015). One And Two Equals Three? The Third Mission Of Higher Education İnstitutions. European Journal Of Higher Education, 5 (3), 233-249.
• Sakınç S, & Bursalıoğlu S. A. (2012). Yükseköğretimde Küresel Bir Değişim: Girişimci Üniversite Modeli. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 2 (2), 92-99.
• Sak, R., Şahin Sak, İ. T., Öneren Şendil, Ç., & Nas, E. (2021). Bir araştırma yöntemi olarak doküman analizi. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 4(1), 227-250.
• Selvitopu, A., & Aydın, A. (2018). Türk Yükseköğretiminde Uluslararasılaşma Stratejileri: Süreç Yaklaşımı Çerçevesinde Nitel Bir İnceleme. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(4), 803-823.
• Scott, P. (2004). Ethics “in” and “for” Higher Education. International Conference on Ethical and Moral Dimensions for Higher Education and Science in Europe, 2-5 Eylül, Bucharest.
• Scott, J. C. (2006). The Mission of University: Medieval to Postmodern Transformations, The Journal of Higher Education, 77(1),1-39.
• Shaw K. J. & Allison J. (1999) The Intersection of the Learning Region and Local and Regional Economic Development: Analysing the Role of Higher Education. Regional Studies, 33(9), 896-902.
• Taş M. A., Çiçek H. & Yastıoğlu S. (2019). Misyon, Vizyon ve Amaçlar Bağlamında Geleceğe Bakış: Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Stratejik Plan Çalışmaları Örneği. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6 (2), 544-562.
• TÜİK. (2022). Yükseköğretim İstihdam Göstergeleri. Erişim adresi https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Yuksekogretim-Istihdam-Gostergeleri-2022-49600 (Temmuz, 2023).
• TÜBİTAK. (2021). Veri Toplama Yöntemleri. Erişim adresi https://acikders.ulakbim.gov.tr/mod/page/view.php?id=8#:~:text=Ara%C5%9Ft%C4%B1rma%20verilerini%20en%20genel%20olarak,t%C3%BCr%20verilere%20ikincil%20veri%20denmektedir (Haziran, 2023).
• TÜBİTAK. (2021). Bilimsel Yayın Sayısı Bakımından Türkiye’nin Dünya Sıralamasındaki Yeri. Erişim adresi https://tubitak.gov.tr/sites/default/files/26720/70_makalede_dunya_siralamasi.pdf (Temmuz, 2023).
• TÜBİTAK. (2022). Girişimci ve Yenilikçi Üniversite Endeksi Sonuçları. Erişim adresi https://www.tubitak.gov.tr/sites/default/files/gostergebazliveri_tablo.pdf (Temmuz, 2023).
• Uçar, O. K. ve Özdemir, O. (2022). Üniversitelerde Sürdürülebilirlik Faaliyetleri Ve Raporlama örnekleri. Ida Academia Muhasebe ve Maliye Dergisi, 5(1), 13-30.
• URAP. (2023). World Ranking Indicators. Erişim adresi http://tr.urapcenter.org/2019/2019-2020-URAP-Dunya-Siralamasi-Raporu.pdf (Temmuz, 2023).
• Vural Yılmaz, D. (2016). Uygulayıcıların Penceresinden Türk Üniversitelerinin Uluslararasılaşma Deneyimi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, (37) , 91-109.
• Yılmaz, D. V. (2016). Türkiye’deki Devlet Üniversitelerinde Uluslararasılaşma Süreci: Stratejik Planlar Üzerinden Bir Değerlendirme. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21 (4) , 1191-1212.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (8th ed.). Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2021). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (8th ed.). Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Yıldız R. (2016). Üniversitenin Misyonu, Yeni Kurulan Üniversiteler ve Yerel Kalkınma Önceliği. Erciyes Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 47, 65-84
• YÖK. (2022). Üniversite İzleme ve Değerlendirme Raporu. Ankara. 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu, T.C. Resmi Gazete, 17506, 06.11.1981.