OKUL ÖNCESİ EĞİTİM KURUMLARINDA EĞİTİM ÖĞRETİME DEVAM EDEN ÖZEL GEREKSİNİMLİ ÇOCUKLARIN SERBEST OYUN ZAMANLARINDAKİ OYUNLARININ İNCELENMESİ

Year 2024, Volume: 5 Issue: 2, 26 - 38, 31.12.2024

Zühal Gizir , Buse Koçak

Abstract

Bu çalışma, okul öncesi eğitimde özel gereksinimli çocukların serbest zaman oyunlarına odaklanmıştır. Yapılan bu araştırmada özel gereksinimli çocukların serbest oyun zamanındaki oyunlarının içeriğini ortaya koymak amaçlandığından nitel durum(vaka) çalışması desenlerinden olan “gözlemsel vaka çalışması” deseni kullanılmıştır. Araştırma, Mersin ili merkez ilçelerindeki bağımsız anaokullarında öğrenim gören 40 özel gereksinimli çocuğu kapsamaktadır. Etik ilkeler doğrultusunda ailelerden bilgilendirilmiş onam alınarak, çocukların oyun davranışları açık ve kapalı alanlarda 8 hafta boyunca gözlemlenmiştir. Veri toplama sürecinde, araştırmacılar tarafından geliştirilen ve uzman görüşleriyle şekillendirilen “Özel Gereksinimli Çocukların Oyunları Gözlem Formu” ile “Gözlem Güncesi” kullanılmıştır. Bulgular, özel gereksinimli çocukların oyun türleri ile tercih ettikleri oyun alanları arasında bir ilişki olduğunu ortaya koymuştur. Çocukların çoğunlukla paralel oyun davranışları sergilediği ve bedensel yetersizliği olan çocukların fiziksel oyunlara katılım göstermediği gözlenmiştir. Oyun süresi analizleri, çocukların 48-63 dakika arasında oyun oynadığını, bu süreçte sık sık materyal değişikliği yaptığını ancak oyun yapısında sınırlı değişiklikler gerçekleştirdiğini göstermiştir. Ayrıca, oyun sırasında iletişim sorunları, dışlanma, düşme ve yaralanma gibi çeşitli güçlüklerle karşılaştıkları tespit edilmiştir. Araştırmadan elde edilen sonuçlar literatür ışığında tartışılmış, özel gereksinimli çocukların oyun deneyimlerini iyileştirmeye yönelik öneriler sunulmuştur.

Keywords

Özel Gereksinimli Çocuklar, Okul öncesi eğitim, oyun

Ethical Statement

Ekte sunulmuştur.

Supporting Institution

Destekleyen kurum bulunmamaktadır.

An Investıgatıon Of The Play Actıvıtıes Of Chıldren Wıth Specıal Needs Durıng Free Play Tıme In Early Chıldhood Educatıon Settıngs

Abstract

This study focuses on the free play activities of children with special needs in early childhood education. Since the aim of this research is to reveal the content of play during free play time among children with special needs, the "observational case study" design, which is one of the qualitative case study methods, was employed. The research encompasses 40 children with special needs attending independent preschools in the central districts of Mersin, Turkey. In line with ethical principles, informed consent was obtained from families, and the children's play behaviors were observed over eight weeks in both indoor and outdoor settings. During the data collection process, the "Observation Form for the Play Activities of Children with Special Needs," developed by the researchers and refined through expert consultation, as well as an "Observation Diary," were utilized. The findings revealed a relationship between the types of play activities of children with special needs and their preferred play areas. It was observed that children predominantly engaged in parallel play behaviors, and those with physical disabilities did not participate in physical play activities. Analyses of play duration indicated that children played for 48 to 63 minutes, frequently changing materials during this period, yet making limited changes to the structure of their play. Additionally, various challenges such as communication problems, exclusion, falls, and injuries were identified during play activities. The results of the study were discussed in light of the existing literature, and recommendations were provided to improve the play experiences of children with special needs.

Keywords

Preschool education, children with special needs, play

References

• Aykara, A. (2017). Çocuk Merkezli Oyun Terapisinin Engelli Çocuklara Yönelik Sosyal Hizmet Uygulamaları Açısından Önemi. Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi, 28(1), 169-186.
• Ata, S. (2016). Okul öncesi öğretmenlerinin dış mekânda oyun uygulamaları ve çocukların dış mekânda oyun oynamalarına ilişkin görüşleri[Yayımlanmamış yüksek lisans tezi].Hacettepe Üniversitesi.
• Atik, B. (1986). Okul Öncesi Çağdaki Normal Gelişim Gösteren Çocuklar ile Down Sendromlu Çocukların Tercih Ettikleri Oyun Tiplerinin Ve Oyun İçindeki Sosyal İletişi Davranışlarının İncelenmesi[Yayımlanmamış yüksek lisans tezi].Hacettepe Üniversitesi.
• Aydın, B. (2017). Özel eğitimde oyun ve müzik. Eğitim Yayınevi.
• Bray, P., &Cooper, R. (2007). The play of children with special needs in main stream and special education settings. Australian Journal of Early Childhood, 32(2), 37-43.
• Bronson, W. C. (1972). Competence and Growth of Personality. University of California at Berkeley.
• Büyüköztürk, Ş., Akgün, Ö. E., Demirel, F., Karadeniz, Ş., &Çakmak, E. K. (2015). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Pegem Akademi Yayıncılık
• Creswell, J. & Plano, V. (2007). Understanding mixed methods research. J. Creswell (Ed.), Designing And Conducting Mixed Methods Research (s.1-19). Thousand Oaks, Ca: Sage.
• Duman, G., & Koçak, S. (2013). Anaokulu kaynaştırma sınıfında yer alan özel gereksinimli bir çocuğun sosyal oyun ve sosyal iletişim özellikleri. Cumhuriyet International Journal of Education, 2(2), 22-40. https://doi.org/10.30703/cije.318561
• Frey, J. R., & Kaiser, A. P. (2011). The use of play expansions to increase the diversity and complexity of object play in young children with disabilities. Topics in Early Childhood Special Education, 31(2), 99–111. https://doi.org/10.1177/0271121410378758​:contentReference[oaicite:0]{index=0}.
• Gözün-Kahraman, Ö., & Kılınç, N. (2022). Down sendromlu bir okul öncesi kaynaştırma öğrencisinin oyun davranışlarının incelenmesi: Nitel bir araştırma. Social Mentality and Researcher Thinkers Journal (SMART Journal), 8(55). https://doi.org/10.31576/smryj.1331
• Guralnick, M. J., Connor, R. T., & Hammond, M. A. (1995). Peer interactions in mainstreamed and specialized playgroups. Journal of Applied Developmental Psychology, 16(1), 75-103. https://doi.org/10.1016/0193-3973(95)90022-5
• Hellendom, J., Van Der, R. & Smith, B. S. (1994). Play And intervention. State University of New York Press.
• Manwaring, M. (2011). Title of the work. Publisher.
• Milli Eğitim Bakanlığı Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Bedensel ve Süreğen Hastalıklar (2013). Okul Öncesi Eğitim Programı.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel Araştırma: Desen ve Uygulama İçin Bir Rehber (S. Turan, Çev.). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Merriam, S. B. (2018). Qualitative research and case study applications in education. Jossey-Bass.
• Metin, N. (2012). Özel gereksinimli çocukların kaynaştırılması. N. Metin (Ed.) Özel Gereksinimli Çocuklar içinde. Maya Akademi Yayınları.
• Metin, N. ve Işıtan, S. (2011). Zihin Engelli Çocuklar ve Eğitimleri. Necate Baykoç(Ed.) Özel Gereksinimli Çocuklar ve Özel Eğitim içinde (ss. 159-181). Eğiten Kitap Yayıncılık.
• Metin, N., Şahin, S., & Şanlı, E. (1999). Okul öncesi düzeyde ve dört-dokuz yaş grubundaki zihinsel engelli çocukların tercih ettikleri oyun köşeleri ve oynadıkları oyun tiplerinin incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 1(1), 33-45.
• Önal, S. (2017). Kent Parklarının Yararları: Kentten Kaçış. Uluslararası 2. Sosyal Bilimler Sempozyumu
• Özdoğru, M. (2021). Özel Gereksinimli Çocukların Okul Öncesi Eğitiminde Karşılaşılan Sorunlar. Temel Eğitim, 11, 6-16. https://doi.org/10.52105/temelegitim.11.1
• Sarı, H., & İlik, S. (2014). Özel gereksinimli bireylerin eğitiminde ana amaç ve topluma kazandırılmaları [The main purpose of educating individuals with special needs and their integration into society]. In Özel gereksinimli çocuklar ve aileleri (pp. 3-28). Nobel Yayınevi.
• Sucuoğlu, B. (2010). Özel gereksinimli çocuklar için eğitim uygulamaları. Pegem Akademi.
• Tejero-Hughes, M., & Passmore, A. H. (2020). Exploration of play behaviors in an inclusive preschool setting. Early Childhood Education Journal, 49(6), 1155–1164. https://doi.org/10.1007/s10643-020-01032-4
• Tenikeci, Z, &Cevher-Kalburan, N. (2021). Özel gereksinimli çocuğu olan ebeveynlerin açık hava oyun parklarına ilişkin görüşleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 22(1) , 87-112.
• Tuğrul, B. (2009). Okul Öncesi Eğitimde Kullanılan Öğretim Yöntemleri ve Teknikleri. Özel Öğretim Yöntemleri. M. Sağlam(Ed.). Anadolu Üniversitesi Yayını
• Tuğrul, B. (2013). Çocukta Oyun Gelişimi. N. Aral, Ü. Deniz, A. Kan (Ed.), Öğretmenlik Alan Bilgisi: Okul Öncesi Öğretmenliği içinde.(ss. 245-269).
• Tuğrul, B. (2015). Oyunun Gücü. Okul Öncesi Eğitimde Oyun içinde. A.B. Aksoy(Ed.). HedefCS Yayıncılık.
• TÜİK (2002). Türkiye Özürlüler Araştırması. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanlığı ve TC Başbakanlık İdaresi Başkanlığı, Devlet İstatistik Enstitüsü.
• Ungerer, J. A., &Sigman, M. (1981). Symbolic play and language comprehension in autistic children. Journal of the American Academy of Child Psychiatry, 20, 318–37.
• Yazıcı, D. N.,& Durmuşoğlu, M. C. (2017). Özel Gereksinimli Çocuğu Olan Ailelerin Karşılaştığı Sorunlar ve Beklentilerinin İncelenmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(2), 657-681.
• Yıldırım, A.,& Şimşek, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri(10. bas).Seçkin Yayıncılık
• Yıldırım, B. (2022). Özel Gereksinimli Çocukların Okula Uyum Sürecine İlişkin Öğretmen Görüşlerinin İncelenmesi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 56(56), 118-134.