Fotoğraftan Metne Sızanlar: Orhan Pamuk’un “Resimli İstanbul” Kitabında Fotoğrafın Metinle Kurduğu İlişkiyi Okumak

Yıl 2018, Cilt: 24 Sayı: 95, 187 - 202, 01.08.2018

Pelin Erdal Aytekin

https://doi.org/10.22559/folklor.190

Öz

Bu çalışma, fotoğraf ile edebi bir metnin birbiri ile ilişkisi üzerine odaklanmaktadır.

Orhan Pamuk 2003 yılında İstanbul-Hatıralar ve Şehir adlı kitabını

200 fotoğraf ile yayınlamış ancak daha sonra kitaba 230 tane fotoğraf daha ekleyerek

ve ebatlarını büyüterek yeniden, Resimli İstanbul – Hatıralar ve Şehir

adıyla 2015 yılında baskıya vermiştir. Böylece kitap, fotoğraf ve metin ilişkisi

kuvvetlendirilerek ve fotoğrafın yarattığı etki arttırılarak, metinlere dayanan

bir kitaptan, görselliğe dayanan bir kitaba dönüşmüştür. Bu çalışmanın amacı

da fotoğrafların yarattığı görsel ve imgesel gücün metinler üzerinde nasıl

etki yarattığı ve tam tersi bir noktadan hareketle de, metinlerin fotoğraflarla

nasıl ilişkiye girdiğinin incelenmesine dayanmaktadır. Fotoğraf ve edebiyatın

üretim şekli ve niteliği bakımından farklı sanatsal çerçevelere sahip olmaları

birbirleri ile hangi noktalarda etkileşime girdikleri konusunu daha da önemli hale getirmektedir. Bütün bu çalışma dâhilinde; bellek, geçmiş, hatırlama

ve fotoğrafın bu alanlara nasıl hizmet ettiği, sanatsal üretimi hangi oranlarda

beslediği araştırılmıştır. Özellikle romanın görüntü ile nasıl etkileşim içine girdiği,

Resimli İstanbul – Hatıralar ve Şehir kitabı, yorumlayıcı bir sosyal bilim

yaklaşımı içerisinde incelenerek ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu etkileşim

içerisinde fotoğrafların metin ile eş zamanlı bir biçimde anlatıyı kuvvetlendirdiği,

iki farklı alanın birçok noktada kesiştiği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Orhan Pamuk, fotoğraf, edebiyat, bellek

Kaynakça

• Akşin, S. (1997) Türkiye tarihi 4: Çağdaş Türkiye 1908-1980. 5. Basım. İstanbul: Cem.
• Barthes, R. (1992) Camera Lucida: Fotoğraf üzerine düşünceler. İstanbul: Altıkırkbeş.
• Baudrillard, J. (2008) Tüketim toplumu. İstanbul: Ayrıntı.
• Berger, J. (2007) O ana adanmış. İstanbul: Metis.
• Çalışlar, A. (1986) Gerçekçilik estetiği. İstanbul: De.
• Halbwachs, M. (2016) Hafızanın toplumsal çerçeveleri. Ankara: Heretik.
• Kracauer, S. (1997) Theory of film. Princeton, New Jersey: Princeton University.
• Kracauer, S. (2011) Kitle süsü. İstanbul: Metis.
• Sarlo, B. (2012) Geçmiş zaman: Bellek kültürü ve özneye dönüş üzerine bir tartışma. İstanbul: Metis.
• Pamuk, O. (2016) Resimli İstanbul: Hatıralar ve şehir. İstanbul: Yapı Kredi.