Ninniler bebeği uyutmak, rahatlatmak, ağlamasını kesmek için belli bir ezgi ve
ritmik sallamalar eşliğinde söylenen şiirlerdir. Taşıdıkları anlam aktarımlarıyla yerelden
evrensele uzanan bir kültürel bellek aktarıcısıdırlar. Türk edebiyatında Halk şiirinin
anonim ürünlerinden biri olarak bilinen ninni, Divan şiirinde şairi belli birer edebi
mahsul olarak görülmektedir. Bu yazı vesilesiyle, 18. yüzyılın sonundan 19. yüzyılın
sonuna dek tarayabildiğimiz metinlerden hareketle bir tespit ve değerlendirme yapmaya
çalışacağız. Bazı divanlar ve mesneviler ile bir gazetede karşılaştığımız aruzla yazılmış
şiirler örneklem alanımızı oluşturmaktadır. Ninni, klasik şiirde özellikle kadın şairlerin
yaratıcılığında karşımıza gelmektedir. Şeref Hanım, Nakıyye Hanım ve Naciye Hanım
bu anlamda öne çıkan isimlerdir. Ninnilerini murabba ve muhammes nazım biçimiyle
yazmışlardır. Ancak biri çok meşhur bir şairin olmak üzere -şimdilik tespit edebildiğimiziki
şiirde erkek dilinden yazıldığı da bilinmektedir. Şeyh Gâlib ve Şakir Mehmed’in
metinleri bu bağlamda okunabilir. Tardiyye ve şarkı nazım biçimini kullanmışlardır.
Terim olarak ise, doğum kutlamalarını anlatan bazı tarih manzumeleri ile bir şarkıda
ninni sözcüğüne rastlanmaktadır. Yine Şakir Mehmed’in, Trabzonlu Emin Hilmi’nin ve
Raşid İbrahim’in divanlarında bu örnekler görülmektedir. Söz konusu tarih manzumeleri,
kıt’a-i kebire nazım şekliyle yazılmıştır. Kimi ninnilerde tekrar unsurunun ikileme,
nakarat, önceleme veya tarsî’ yoluyla sağlandığı göze çarpmaktadır. İyi dilekte bulunma
ve dua etme, sevgi aktarımı, nasihat ve tavsiye, insana ve insan olmaya dair ontolojik
ve tasavvufi çıkarımlar, kız çocuklarının yetiştirilmesi, şair olmanın gerekleri gibi pek
çok unsur işlenmiştir. Ninni söyleyicisi olarak teyze, abla (ki onlar aynı zamanda şairin
kendisidir), dadı ve nine geçmektedir. Bazı metinlerde, ninninin söylendiği bebeğinkimliği de verilmektedir. Özel isimleri veya akraba olarak şaire yakınlık dereceleri ile
tanımlandıkları gibi, akraba dışında da bir padişah kızı veya bir mülki amirin oğlu olarak
yine isimleri geçmek suretiyle belirtilmişlerdir.
Primary Language | Turkish |
---|---|
Subjects | Creative Arts and Writing |
Journal Section | Articles |
Authors | |
Publication Date | November 1, 2016 |
Published in Issue | Year 2016 Volume: 22 Issue: 88 |
Journal website: https://folkloredebiyat.org
The journal’s publication languages are both English and Turkish. Also despite articles in Turkish, the title, abstract, and keywords are also in English. Turkish articles approved by the reviewers are required to submit an extended summary (750-1000 words) in English.
The journal is indexed by TR-Dizin, Web of Science (ESCI), DOAJ, and many other indexes and datebases.
Within the scope of TR DIZIN 2020 Ethical Criteria and as of the year 2020, studies requiring ethics committee approval must indicate Ethics Committee Approval details (committe-date-issue) in the article’s methods section. With this in mind, we request from our author candidates to edit their article accordingly before sending it to the journal.
Field EdItors
Folklore:
Prof.Dr. Hande Birkalan-Gedik
(Frankfurt University- birkalan-gedik@em.uni.frankfurt.de)
Prof. Dr. Arzu Öztürkmen
(Bosphorus University- ozturkme@boun.edu.tr)
Edebiyat-Literature
Prof. Dr. G. Gonca Gökalp Alpaslan (Hacettepe University - ggonca@
hacettepe.edu.tr)
Prof. Dr. Ramazan Korkmaz
(President, Caucasus University Association- r_korkmaz@hotmail.com)
Antropoloji-Anthropology
Prof. Dr. Akile Gürsoy
(Beykent University - gursoyakile@gmail.com)
Prof.Dr. Serpil Aygün Cengiz
(Ankara University - serpilayguncengiz@gmail.com)
Dil-Dilbilim/Linguistics
Prof.Dr. Aysu Erden
(Maltepe University - aysuerden777@gmail.com)
Prof. Dr. V. Doğan Günay
(Dokuz Eylul University- dogan.gunay@deu.edu.tr)