NECÂTÎ BEY’İN “GÜL” REDİFLİ KASÎDESİNDE İNSAN-TABİAT İLİŞKİSİ

Yıl 2017, Cilt: 23 Sayı: 92, 63 - 78, 01.11.2017

Gülden Sarı

Öz

Bu araştırmada XVI. Yüzyıl şairi Fuzûlî’nin Necâtî Bey’e nazire yazmasına neden olan

“Gül” kasîdesinden hareketle klâsik şiirde tabiat - insan ilişkisi üzerine değerlendirmeler yapılmıştır.

Tabiatta insanı ve insanda tabiatı görme konuları bu bağlamda değerlendirilmiştir.

Necâtî Bey, insanda tabiatı, tabiatta insanı görmeye çalışan usta bir şairdir. Bu hususta

hem çağdaşı hem de daha sonraki yüzyıllarda yaşayan şairler tarafından örnek alınmıştır.

Necâtî Bey’de olduğu gibi, diğer Dîvân şairleri için de insan - tabiat ilişkisi aynı özellikleri

taşır.

Divan şairleri somut olarak algıladıkları tabiatı anlatmamış, insanı tabiatın merkezine

yerleştirerek orada görünür hale getirmiştir. Necâtî Bey, bunu tersine çevirerek şiire soyut

bir hüviyet kazandırmıştır. İnsanı tabiatta görmek, yani somuttan soyutlamaya, maddenin

ruhanileşme biçimine gidiştir.

Tabiatla insan arasında kurulan münasebetin şiir sanatına kattığı incelik ve madde ile

mânâ arasında kurulan bağ, Necâtî Bey’in Gül kasîdesinden seçilmiş olan örnek beyitler

üzerinde gösterilmiştir. Makalede şiirleri anlama ve yorumlama konusunda klâsik tarza sadık

kalarak, çağdaş yöntemlerden de istifade edilmiş ve metnin anlam tabakalarına ulaşılmaya

çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Divan şiiri, Necâtî Bey;

Kaynakça

• Akyüz, K. (1990). Fuzûlî Divanı. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Coomaraswamy, A. K. (1995). Sanatın Tabiatındaki Başkalaşım, Çev. Nejat Özdemiroğlu, İstanbul: İnsan Yayınları.
• Çavuşoğlu, M. (1986). “Kasîde”, Türk Dili Türk Şiiri Özel Sayısı II (Divan Şiiri), Ankara: TDK Yayınları, s. 27- 718.
• Demir, H. (2000). “Divan Şiirinde Tabiat, Ahlâk ve Hayâli Bey”, Edebiyat ve Eleştiri, Ankara: Yargıcı Ofset Yayınları, s. 32-38.
• Güfta, H. (2013). “Fuzûlî Divanı'nda Gül”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 26, s. 217-239. Güngör, E. (2004). İslâm Tasavvufunun Meseleleri, İstanbul: Ötüken Neşriyat Yayınları.
• İpek, A. (2008). Klâsik Türk Şiirinde Gül Redifli Kasideler. Elazığ: FıratÜniversitesi Basılmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Kılıç, S. (1995). Tabiattaki Metafizik ve Réne Guénon’un Doğu Metafiziği, Ankara: Akçağ- Yayınları.
• Kortantamer, T. (1999). “Gül Kasidesi”, Eski Türk Edebiyatı Makaleler, Ankara: AkçağYayınları. s. 413-435.
• Pala, İ. (1999). Ansiklopedik Divân Şiiri Sözlüğü, İstanbul: Ötüken Neşriyat Yayınları. Schimmel, A. (2001). Tasavvufun Boyutları, Çev. Yaşar Keçeci, İstanbul: Kırkambar Kitaplığı Yayınları.
• Tarlan, A.N. (1992). Necatî Beg Divanı, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Yazar, İ. (2009) “Necâtî Bey’in Gazellerinde Açan Çiçeklerin Sultanı “Gül” ”, Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 4/8, s. 2369-2382.
• Yıldırım, A. (2004). “İslamın Tabiat Anlayışı ve Divan Şiirine Yansımaları”, İlmî Araştırmalar, İstanbul: Gökkubbe Yayınları. s. 155-173.